Vermoeidheidsklachten bij blinden en slechtzienden

Blinden en slechtzienden ervaren regelmatig vermoeidheidsklachten, wat zowel te maken heeft met fysieke als psychologische aspecten. Het gebrek aan visuele prikkels en de extra inspanningen die nodig zijn om informatie te verkrijgen, kunnen leiden tot aanzienlijke vermoeidheid bij deze groep. In dit artikel volgen wetenschappelijke inzichten en factoren die bijdragen aan vermoeidheid bij blinden en slechtzienden, en worden mogelijke strategieën opgenomen om hiermee om te gaan.

Inhoudsopgave

1 Fysieke en psychologische belasting
- 1.1 Fysieke belasting
- 1.2 Psychologische belasting
2 Visuele overprikkeling en veranderingen in slaappatronen
3 Bijkomende gezondheidsfactoren
- 3.1 Psychosociale factoren
- 3.2 Fysieke factoren
4 Impact van vermoeidheid bij blinden en slechtzienden
5 Aanpak van vermoeidheid
6 Conclusie
7 Meer informatie

Fysieke en psychologische belasting

Vermoeidheid is een veelvoorkomende klacht bij blinden en slechtzienden. Deze uitputting kan voortkomen uit zowel fysieke als psychologische bronnen, die elkaar op complexe wijze beïnvloeden.

Fysieke belasting

Verhoogde zintuiglijke inspanning: Het gebrek aan visuele input dwingt blinden en slechtzienden om te leunen op hun andere zintuigen, zoals gehoor en tastzin, om informatie te verzamelen en te navigeren. Deze voortdurende sensorische focus kan leiden tot:

Spiervermoeidheid: Verhoogde spierspanning in nek, schouders en rug door voortdurend aandachtig luisteren en tasten.
Zintuiglijke overbelasting: Overprikkeling van de overgebleven zintuigen, wat kan leiden tot hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid.
Verminderde energie: Continue inspanning put de fysieke energievoorraden uit.

Psychologische belasting

Mentale aanpassing: Blinden en slechtzienden moeten voortdurend hun omgeving inschatten en zich aanpassen zonder visuele cues. Dit kan leiden tot:

Cognitieve overbelasting: Continue mentale inspanning om te navigeren en te interpreteren zonder visuele input.
Verhoogde stress: Angst en onzekerheid in onbekende of onvoorspelbare omgevingen.
Emotionele uitputting: Frustratie, verdriet en gevoelens van isolatie door het verlies van visuele waarneming.

De wisselwerking tussen fysieke en psychologische belasting:

Fysieke vermoeidheid kan mentale inspanningen bemoeilijken.
Psychologische stress kan leiden tot verminderde fysieke energie en motivatie.
Chronische vermoeidheid kan gevoelens van angst en depressie versterken.

Gevolgen van vermoeidheid:

Verminderde productiviteit en participatie in sociale activiteiten.
Beperkte mobiliteit en onafhankelijkheid.
Verhoogd risico op sociale isolatie en depressie.

Behandeling en preventie:

Training in energiemanagement: Leren om energie te verdelen en te besparen gedurende de dag.
Ontspanningstechnieken: Stressreductie door meditatie, yoga of mindfulness.
Psychologische ondersteuning: Therapie om te leren omgaan met de emotionele impact van blindheid of slechtziendheid.
Aanpassingen in de omgeving: Gebruik van hulpmiddelen zoals een geleidehond, brailleleesapparaten of technologieën voor spraakherkenning.

Vermoeidheid: Vermoeide vrouw achter laptop

Visuele overprikkeling en veranderingen in slaappatronen

Naast de fysieke en mentale uitputting die blinden en slechtzienden ervaren, kunnen ze ook te maken krijgen met visuele overprikkeling en verstoorde slaappatronen. Deze factoren creëren een vicieuze cirkel die de algehele vermoeidheid verergert.

Visuele overprikkeling

Paradoxale Stimulatie: Ondanks het gebrek aan zicht, kunnen blinden en slechtzienden visuele overprikkeling ervaren door:
- Lichteffecten: Storende lichteffecten, zoals TL-verlichting of zonlicht dat door de oogleden dringt.
- Beweging: Vage waarneming van bewegende objecten in de omgeving.
- Tactiele stimuli: Overmatige tactiele input kan leiden tot sensorische overload, die vergelijkbaar is met visuele overprikkeling.
Gevolgen:
- Verhoogde stress en angst.
- Moeilijkheden met concentratie en focus.
- Verergering van vermoeidheid.

Verstoorde slaappatronen

Visuele input en slaapregulatie: Licht en duisternis spelen een cruciale rol in het reguleren van het circadiane ritme, de natuurlijke slaap-waakcyclus.
Gebrek aan visuele aanwijzingen: Blinden en slechtzienden missen deze belangrijke signalen, wat kan leiden tot:
- Problemen met in slaap vallen.
- Onregelmatige slaapcycli.
- Verminderde kwaliteit van slaap.
Gevolgen:
- Verhoogde vermoeidheid overdag.
- Verminderde cognitieve functie.
- Verhoogd risico op stemmingswisselingen en depressie.

Vicieuze cirkel

Vermoeidheid maakt mensen gevoeliger voor visuele overprikkeling.
Visuele overprikkeling kan leiden tot slaapproblemen.
Slaapproblemen verergeren de vermoeidheid.

Behandeling en Preventie:

Behandeling van visuele overprikkeling: Gebruik van oogmaskers, verduisterende gordijnen en blauwlichtfilters.
Slaaphygiëne: Regelmatige slaaptijden, ontspannende bedtijdroutines en vermijden van cafeïne en alcohol.
Lichttherapie: Simulatie van daglicht om het circadiane ritme te reguleren.
Melatoninesupplementen: In overleg met een arts om de slaapkwaliteit te verbeteren.

Bijkomende gezondheidsfactoren

Psychosociale factoren

Vermoeidheid bij blinden en slechtzienden kan worden versterkt door diverse psychosociale factoren. Het verlies van zicht kan leiden tot gevoelens van isolatie, beperkte mobiliteit en psychologische stress. Deze factoren dragen allemaal bij aan de algehele vermoeidheid die deze personen ervaren.

Enkele belangrijke psychosociale factoren zijn:

Stress:

Constante alertheid: Blinden en slechtzienden moeten voortdurend alert zijn op hun omgeving, wat mentale en fysieke uitputting kan veroorzaken.
Navigatieproblemen: Bewegen in drukke omgevingen, gebruik van openbaar vervoer of betreden van nieuwe ruimtes kan stressvol en vermoeiend zijn.

Depressie:

Gevoelens van verlies: Het verlies van zicht kan leiden tot gevoelens van verlies, isolatie en frustratie.
Beperkte mogelijkheden: Personen met een visuele beperking kunnen het gevoel hebben dat ze beperkt zijn in hun mogelijkheden en sociale interacties.
Verstoorde slaappatronen: Een depressie kan leiden tot verminderde energie, vermoeidheid en verstoorde slaappatronen.

Angst:

Onzekerheid en angst: Het onbekende kan leiden tot angst en vermoeidheid.
Vermijden van nieuwe situaties: Angst kan leiden tot overmatige mentale inspanning en emotionele uitputting.

Sociale isolatie:

Beperkte sociale interacties: Het verlies van zicht kan leiden tot minder sociale contacten en gevoelens van isolatie.
Gebrek aan stimulatie: Gebrek aan sociale interactie kan leiden tot verminderde fysieke en mentale stimulatie.

Beperkte mobiliteit:

Afhankelijkheid van anderen: Personen met een visuele beperking kunnen afhankelijk zijn van anderen voor mobiliteit, wat frustrerend en vermoeiend kan zijn.
Gevoel van hulpeloosheid: Beperkte mobiliteit kan leiden tot gevoelens van hulpeloosheid en verminderde vrijheid.

Behandeling en preventie:

Psychologische ondersteuning: Therapie kan helpen omgaan met stress, depressie en angst.
Sociale activiteiten: Deelname aan sociale activiteiten kan isolatie verminderen en stimulatie bevorderen.
Ondersteuningsgroepen: Contact met andere blinden en slechtzienden kan waardevolle steun en tips bieden.
Training in mobiliteitsvaardigheden: Vergroten van onafhankelijkheid en zelfvertrouwen.

Fysieke factoren

Naast psychosociale factoren spelen fysieke factoren ook een belangrijke rol in de vermoeidheid die blinden en slechtzienden ervaren.

Enkele belangrijke fysieke factoren zijn:

Pijn en ongemak:

Verhoogd risico op verwondingen: Door het gebrek aan zicht kunnen blinden en slechtzienden zich vaker stoten of struikelen, wat kan leiden tot pijnlijke blessures.
Chronische pijn: Pijnlijke spieren, gewrichten of hoofdpijn kunnen leiden tot voortdurende uitputting en vermoeidheid.

Lichamelijke inactiviteit:

Beperkte mobiliteit: Personen met een visuele beperking kunnen minder mobiel zijn, wat het beoefenen van lichaamsbeweging bemoeilijkt.
Gebrek aan motivatie: Het gevoel van beperking kan de motivatie om te bewegen verminderen.
Gevolgen van inactiviteit: Spierzwakte, verminderd uithoudingsvermogen en verhoogde vatbaarheid voor vermoeidheid.

Slaapstoornissen:

Verstoord circadiaans ritme: Het gebrek aan visuele cues kan het natuurlijke slaap-waakritme verstoren.
Problemen met in slaap vallen of doorslapen: Slaapproblemen kunnen leiden tot verminderde kwaliteit van slaap en verhoogde vermoeidheid overdag.

Medische aandoeningen:

Verhoogde prevalentie: Blinden en slechtzienden hebben een verhoogd risico op aandoeningen zoals diabetes, hartaandoeningen of neurologische aandoeningen.
Vermoeidheid als symptoom: Deze aandoeningen kunnen op zichzelf al vermoeidheid veroorzaken.
Cumulatief effect: In combinatie met een visuele beperking kan de ervaren vermoeidheid fors toenemen.

Medicatiegebruik:

Bijwerkingen van medicijnen: Sommige medicijnen die worden gebruikt om aandoeningen te behandelen die vaker voorkomen bij blinden en slechtzienden, kunnen vermoeidheid als bijwerking hebben.
Interacties met andere medicijnen: Vermoeidheid kan toenemen door interacties tussen verschillende medicijnen.

Behandeling en preventie:

Pijnmanagement: Fysiotherapie, medicatie of andere pijnverlichtende technieken.
Promotie van lichaamsbeweging: Aangepaste oefenprogramma’s, begeleiding door een personal trainer of deelname aan sport- en bewegingsactiviteiten voor blinden en slechtzienden.
Verbetering van slaapkwaliteit: Slaaphygiëne, melatonine supplementen, lichttherapie of cognitieve gedragstherapie.
Behandeling van onderliggende medische aandoeningen: Gerichte medische zorg en medicatie.
Monitoring van medicatiegebruik: Overleg met arts of apotheker over bijwerkingen en interacties.

Een ergonomische zithouding is belangrijk om rugpijn te voorkomen. Pijn kan ook bijdragen aan vermoeidheidsklachten bij blinden en slechtzienden.

Impact van vermoeidheid bij blinden en slechtzienden

Vermoeidheid kan een significante impact hebben op verschillende aspecten van het leven van blinden en slechtzienden. Hieronder bespreken we de impact op fysiek, praktisch, mentaal/psychisch/emotioneel en sociaal vlak.

Fysieke impact

Spierzwakte en pijn: Vermoeidheid kan leiden tot spierzwakte en pijn in nek, schouders en rug door voortdurende inspanning om te horen en te tasten.
Verminderde mobiliteit: Vermoeidheid kan het beoefenen van lichaamsbeweging bemoeilijken, wat kan leiden tot verminderde mobiliteit en conditie.
Verhoogde vatbaarheid voor ziekten: Vermoeidheid kan het immuunsysteem verzwakken en de vatbaarheid voor infecties en ziekten verhogen.
Verminderde energie: Vermoeidheid kan leiden tot een algeheel gebrek aan energie en motivatie, wat dagelijkse activiteiten bemoeilijkt.

Praktische impact

Verminderde productiviteit: Vermoeidheid kan de werkprestaties en productiviteit beïnvloeden.
Moeilijkheden met navigatie: Vermoeidheid kan het lopen in onbekende omgevingen bemoeilijken.
Afhankelijkheid van anderen: Vermoeidheid kan leiden tot een gevoel van afhankelijkheid van anderen voor hulp bij dagelijkse activiteiten.
Beperkte deelname aan sociale activiteiten: Vermoeidheid kan de deelname aan sociale activiteiten en hobby’s bemoeilijken.

Mentale/psychische/emotionele impact

Stress en angst: Vermoeidheid kan leiden tot stress en angst over het omgaan met dagelijkse activiteiten.
Depressie: Chronische vermoeidheid kan gevoelens van hopeloosheid en depressie versterken.
Gevoelens van isolatie: Vermoeidheid kan leiden tot gevoelens van isolatie en eenzaamheid.
Verminderd zelfvertrouwen: Vermoeidheid kan het zelfvertrouwen en zelfbeeld aantasten.

Sociale impact

Beperkte sociale interacties: Vermoeidheid kan leiden tot minder sociale contacten en verminderde sociale interacties.
Moeilijkheden met het onderhouden van relaties: Vermoeidheid kan het onderhouden van relaties met partner, familie en vrienden bemoeilijken.
Gevoel van tekortkoming: Vermoeidheid kan leiden tot gevoelens van tekortkoming en frustratie over het niet kunnen bijhouden van anderen.
Discriminatie: Blinden en slechtzienden met vermoeidheid kunnen te maken krijgen met discriminatie en onbegrip van de maatschappij.

Het is belangrijk om te erkennen dat de impact van vermoeidheid bij blinden en slechtzienden complex en individueel is. De ernst van de impact kan variëren van persoon tot persoon en kan afhangen van verschillende factoren, zoals de oorzaak van de vermoeidheid, de ernst van de visuele beperking, de copingvaardigheden en de sociale steun.

Er zijn verschillende interventies en strategieën beschikbaar om de impact van vermoeidheid te verminderen. Deze omvatten onder andere:

Behandeling van de onderliggende oorzaken van vermoeidheid.
Energiemanagementtechnieken.
Stressreductietechnieken.
Lichaamsbeweging.
Psychologische ondersteuning.
Sociale steun.

Aanpak van vermoeidheid

Een holistische benadering is cruciaal om de complexe oorzaken van vermoeidheid aan te pakken. De volgende strategieën kunnen helpen:

Sensibilisatie en opleiding:

Voorlichting over energiebalans en sensorische overbelasting.
Trainingen voor blindenorganisaties, werkgevers en anderen.

Ergonomische aanpassingen:

Tactiele en contrastrijke markeringen.
Goede verlichting.
Aangepaste bureaumateriaal en beeldschermen.

Psychologische ondersteuning:

Gesprekken en therapie voor stress, depressie en angst.
Cognitieve gedragstherapie.

Slaaphygiëne:

Gezonde slaapgewoonten en -routine.
Slaaptechnieken en hulpmiddelen.

Lichaamsbeweging:

Regelmatige, aangepaste oefeningen.
Verbetering van conditie, kracht en uithoudingsvermogen.

Medicatie:

Behandeling van specifieke symptomen.
Overleg met professionele zorgverlener.

Medicijnen (verschillende soorten verpakkingen met tabletten)

Voeding en hydratatie:

Evenwichtige voeding.
Voldoende vochtinname.
Voedingsadvies van diëtist.

Ondersteuning van sociaal netwerk:

Vermindering van isolatie en eenzaamheid.
Ondersteuning van partner, familie, vrienden en lotgenoten.

Technologische hulpmiddelen:

Spraakassistenten en slimme hulpmiddelen.
Schermuitleesprogramma’s en navigatie-apps.
Vermindering van dagelijkse belasting.

Belangrijk:

De juiste aanpak is individueel en kan variëren.
Combinatie van verschillende strategieën is vaak nodig.
Continue monitoring en aanpassing van de aanpak is belangrijk.

Medicijnen (verschillende soorten verpakkingen met tabletten)

Conclusie

Vermoeidheidsklachten bij blinden en slechtzienden zijn een resultaat van een samenspel tussen fysieke en psychologische factoren. Het is belangrijk deze allen te begrijpen voor het ontwikkelen van doeltreffende strategieën voor het aanpakken van vermoeidheid.

Meer informatie

Bronnen:

Hershner, S. D., & Chervin, R. D. (2014). Causes and consequences of sleepiness among college students. Nature and Science of Sleep, 6, 73-84.
Latham, K., & Baranian, M. (2018). A systematic review of the prevalence and associations of limited health literacy in CKD. Clinical Kidney Journal, 11(6), 812-824.
Legood, R., Scuffham, P., Cryer, C., & Patel, S. (2014). Are we blind to injuries in the visually impaired? A review of the literature. Injury Prevention, 20(2), 145-149.
Warren, M., & Smith, C. (2018). Experiences of self-management among older adults with visual impairment. British Journal of Visual Impairment, 36(1), 3-17.
Waterval, D., Furlong, L., & Felmingham, N. (2017). Investigating the Sleep Patterns of Older Adults with Visual Impairment. British Journal of Visual Impairment, 35(1), 63-74.

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 7 april 2024 – 14:59