Alle mensen zijn anders en uniek, ook blinden en slechtzienden

Mensen met een visuele beperking zijn even uniek en gevarieerd als ieder ander. Jij hebt je eigen wensen, talenten en uitdagingen. Het is daarom onjuist om te denken dat alle mensen met een visuele beperking op dezelfde manier functioneren of beoordeeld moeten worden. Jij bent niet je beperking. Het is belangrijk dat je de ruimte krijgt om je leven in te richten zoals jij dat wil, met respect voor je individualiteit.

Inhoudsopgave

1 Elke visuele beperking is anders
2 Het belang van individuele ondersteuning
3 De rol van technologie en hulpmiddelen
4 Opleiding en werk
- 4.1 Toegankelijk onderwijs
- 4.2 Carrièrekeuzes en werkgelegenheid
5 Meer informatie

Elke visuele beperking is anders

De wereld van blinde en slechtziende personen is minstens zo divers als die van ziende mensen. De mate van zichtverlies kan variëren van volledig blind zijn in beide ogen tot nog beperkt zien met één oog. Misschien ben je geboren met een visuele handicap, of heb je later in je leven je zicht (gedeeltelijk) verloren, bijvoorbeeld door een aandoening zoals diabetes, glaucoom of maculadegeneratie. Wat de oorzaak ook is, de ervaring is altijd persoonlijk en uniek.

Oorzaken van visuele beperking variëren

Visuele beperkingen kunnen door verschillende aandoeningen ontstaan. Denk aan aangeboren blindheid, leeftijdsgebonden oogziekten, een ongeval of specifieke aandoeningen zoals diabetische retinopathie. Al deze oorzaken zorgen voor andere vormen van zichtverlies, waardoor geen twee situaties precies gelijk zijn. Jij ervaart je beperking op jouw manier, afhankelijk van wat je nog wel of niet kunt zien.

Beeld van wat een persoon met diabetische retinopathie zou kunnen zien

Leeftijd waarop je een visuele beperking krijgt

Het maakt veel verschil of je al vanaf je geboorte slechtziend of blind bent, of pas later in je leven je zicht verliest. Je ontwikkeling, je wereldbeeld en je zelfredzaamheid worden daar sterk door beïnvloed. Als je al sinds je kindertijd blind bent, heb je waarschijnlijk andere manieren ontwikkeld om informatie te verwerken dan wanneer je je zicht pas later bent kwijtgeraakt. De manier waarop je je leven inricht en de hulpmiddelen die je gebruikt, hangen hier sterk mee samen.

Jouw persoonlijke aanpassingen en copingmechanismen

Iedereen past zich op zijn of haar eigen manier aan. Misschien ben jij iemand die zich snel aanpast en er het beste van maakt. Of heb je meer tijd nodig gehad om je nieuwe situatie te aanvaarden. Het verwerken van een visuele beperking kan gepaard gaan met uiteenlopende emoties. Wat voor jou werkt, werkt mogelijk niet voor iemand anders, en omgekeerd. Er zijn veel hulpmiddelen en strategieën beschikbaar, maar jij bepaalt zelf wat bij je past.

Jouw niveau van zelfstandigheid

Je visuele beperking bepaalt niet automatisch hoeveel ondersteuning je nodig hebt. Sommigen gebruiken een witte stok of een geleidehond en kunnen volledig zelfstandig leven. Anderen hebben vaker hulp nodig, bijvoorbeeld bij het oversteken of het lezen van documenten. Jij weet zelf het best wat je aankunt, en wat je nodig hebt om goed te functioneren.

Persoon loopt met witte stok op straat

Ondersteuningssystemen

De ondersteuning die je krijgt van familie, vrienden, revalidatieprofessionals en technologische hulpmiddelen verschilt van persoon tot persoon. Deze verschillende vormen van hulp beïnvloeden sterk hoe jij met je visuele beperking omgaat. Sommige mensen vertrouwen op veel ondersteuning, terwijl anderen juist zo zelfstandig mogelijk willen blijven. Het is belangrijk dat je zelf kan bepalen welke steun jij nodig hebt en dat deze aansluit bij jouw situatie.

Persoonlijke doelen en interesses

Iedereen is anders en heeft zijn eigen voorkeuren en talenten, dat geldt ook als je blind bent of slechtziend. Misschien herken je jezelf in één of meerdere van de volgende voorbeelden.

Muziek en creativiteit spelen voor veel blinden en slechtzienden een grote rol. Je kunt bijvoorbeeld een muziekinstrument bespelen zoals piano, gitaar of drums, of misschien zing je graag. Muziek is een mooie manier om jezelf te uiten, en jouw beperking staat dat niet in de weg.

Ook sport en beweging kunnen heel belangrijk voor je zijn. Veel blinden en slechtzienden doen aan sporten zoals hardlopen, zwemmen, judo, of goalball, een speciale teamsport voor mensen met een visuele beperking. Misschien ski je zelfs. Dit laat zien dat bewegen en sporten voor iedereen waardevol is, ongeacht je gezichtsvermogen.

Kunst is ook een manier om jezelf uit te drukken. Je kunt schilderen, beeldhouwen of keramiek maken, waarbij je vooral je tastzin en creativiteit gebruikt om iets moois te maken.

Daarnaast zijn er blinde en slechtziende mensen die actief zijn in wetenschap en onderzoek. Zij dragen met hun werk bij aan technologische ontwikkelingen en kennis, ondanks hun visuele beperking.

Tot slot is literatuur en schrijven voor sommigen een passie. Je kunt boeken schrijven in braille of digitale teksten maken die voor anderen toegankelijk zijn. Zo deel je jouw verhalen, gedichten en ideeën met de wereld.

Bijkomende gezondheidsproblemen

Soms heb je naast je visuele beperking ook te maken met andere gezondheidsproblemen. Dat kan variëren van lichamelijke klachten tot uitdagingen op het gebied van zintuigen of geheugen. Deze combinatie maakt jouw situatie uniek en vraagt om een aanpak die bij jou past.

Psychologische en emotionele factoren

Hoe je omgaat met je visuele beperking kan sterk verschillen. Misschien heb je je erbij neergelegd en ben je veerkrachtig, of worstel je juist met gevoelens van verlies en frustratie. Hoe jij je voelt, heeft veel invloed op je dagelijks leven en hoe je met je beperking omgaat.

Het belang van individuele ondersteuning

Omdat iedere visuele beperking anders is, is het belangrijk dat de ondersteuning die je krijgt echt bij jou past. Je hebt het recht om gehoord te worden en dat er rekening gehouden wordt met jouw wensen en behoeften.

Toegankelijkheid speelt een grote rol in je dagelijks leven. Dit gaat over de toegankelijkheid van gebouwen, vervoer, technologie en informatie. Wat voor de één werkt, hoeft voor jou niet te werken. Daarom zijn persoonlijke aanpassingen nodig. Denk aan braillelabels in liften of schermuitleesprogramma’s op je computer die jij makkelijk kunt bedienen.

Revalidatie kan je helpen vaardigheden te leren die je zelfstandigheid vergroten. Je kunt bijvoorbeeld oriëntatie en mobiliteit trainen, leren werken met een taststok of spraakgestuurde technologie, of braillelessen volgen. Welke vorm van revalidatie bij jou past, hangt af van jouw doelen en mogelijkheden.

Ook in het onderwijs is maatwerk belangrijk. Misschien volg je regulier onderwijs met extra ondersteuning, of heb je meer aan een speciale school voor blinden en slechtzienden. De manier waarop je leert, moet aansluiten bij wat jij nodig hebt.

Op je werkplek horen passende aanpassingen er ook bij. Dit kan gaan om schermuitleesprogramma’s, vergrotingssoftware, of fysieke aanpassingen in de werkruimte. Werkgevers moeten bereid zijn samen met jou te zoeken naar oplossingen die het werken voor jou mogelijk maken.

Tot slot is zelfbeschikking cruciaal. Jij bepaalt zelf wat je belangrijk vindt en welke keuzes je maakt, of het nu gaat om zorg, studie, werk of vrije tijd. Het is jouw leven, en je hebt recht op regie over hoe je dat invult.

De rol van technologie en hulpmiddelen

In de wereld van vandaag heeft technologie het leven van blinden en slechtzienden flink veranderd. Dankzij deze ontwikkelingen kun jij meer zelfstandig functioneren en makkelijker deelnemen aan het dagelijks leven. Er zijn echter veel verschillende oplossingen en het is belangrijk dat jij een hulpmiddel kiest dat echt bij je past en aansluit bij jouw persoonlijke situatie.
Een paar voorbeelden van technologische hulpmiddelen die je kunt gebruiken:

Spraaktechnologie: Als je blind bent of heel slechtziend, is spraaktechnologie een onmisbare hulp. Programma’s zoals VoiceOver op Apple-apparaten of TalkBack op Android zetten tekst om in gesproken woorden. Zo kun je je smartphone, tablet of computer bedienen en krijg je gesproken feedback over wat er op het scherm staat.
Brailleleesregels: Braille blijft voor veel blinden een belangrijke manier om te lezen en te schrijven. Met een brailleleesregel kun je digitale teksten voelen doordat kleine pinnetjes omhoog komen. Dit maakt het mogelijk om e-mails, webpagina’s en documenten te lezen in braille.
Vergrotingssoftware: Als je slechtziend bent, kan vergrotingssoftware op de computer of tablet heel handig zijn. Hiermee vergroot je teksten en afbeeldingen, zodat je ze beter kunt zien. Daardoor kun je ook makkelijker werken, lezen, internetten of online boodschappen doen.
Smartphones en apps: Je smartphone kan een krachtig hulpmiddel zijn. Met speciale apps krijg je gesproken aanwijzingen die je helpen lopen in onbekende omgevingen. Spraakgestuurde assistenten zoals Siri of Google Assistant maken het eenvoudiger om opdrachten te geven, informatie op te zoeken of berichten te versturen.
Audioboeken en e-books: Door audioboeken en e-books heb je toegang tot een enorme hoeveelheid literatuur zonder gedrukte boeken te hoeven gebruiken. Je kunt deze boeken beluisteren op speciale apparaten, zoals Daisy-spelers, maar ook gewoon op je smartphone of tablet.

Vingers lezen braille op een brailleleesregel

Opleiding en werk

Blinde en slechtziende personen hebben dezelfde dromen en ambities als iedereen. Jij wilt misschien ook kwaliteitsonderwijs volgen en een carrière opbouwen in een vakgebied dat jou aanspreekt. Het is belangrijk dat onderwijs en werk goed toegankelijk zijn, zodat je je talenten kunt ontwikkelen en je doelen kunt bereiken.

Toegankelijk onderwijs

Jij hebt recht op onderwijs dat bij je past, op alle niveaus: van kleuterklas tot universitair of postdoctoraal onderwijs. Daarbij horen verschillende vormen van ondersteuning:

Braille en andere hulpmiddelen: Als je slechtziend bent of blind, kan het leren van braille heel belangrijk zijn. Daarnaast kun je gebruikmaken van tactiele materialen en aangepaste lesboeken die afgestemd zijn op jouw behoeften.
Digitale toegankelijkheid: Steeds meer lesmateriaal is digitaal. Het is belangrijk dat dit materiaal goed toegankelijk is voor jou. Denk aan schermuitleesprogramma’s, tekst-naar-spraaksoftware en vergrotingsfuncties, die het makkelijker maken om te leren en opdrachten te maken.
Ondersteunend personeel: Afhankelijk van wat jij nodig hebt, kun je rekenen op begeleiding van speciale docenten, mobiliteitsinstructeurs of andere begeleiders die je helpen om zo zelfstandig mogelijk te zijn.

Carrièrekeuzes en werkgelegenheid

Als je gaat werken, kun je net als anderen kiezen uit allerlei beroepen. Jouw interesses en talenten bepalen wat je wilt doen. Hierbij zijn een paar punten belangrijk:

Diversiteit van beroepen: Je kunt net als ieder ander kiezen voor een breed scala aan banen. Misschien wil je in de wetenschap, technologie, kunst, muziek, onderwijs of maatschappelijk werk aan de slag, het kan allemaal.
Redelijke aanpassingen: Werkgevers zijn verplicht om aanpassingen te doen zodat jij je werk goed kunt doen. Dit kan gaan om speciale software, aangepaste hardware of veranderingen in de werkplek zelf.
Ondersteuning en training: Soms heb je extra training nodig, bijvoorbeeld voor het omgaan met hulpmiddelen of om je te oriënteren en te bewegen op het werk. Ook mentoren of speciale opleidingen kunnen je helpen om je carrière succesvol te maken.
Zelfstandig ondernemerschap: Misschien wil je een eigen bedrijf starten. Dat kan ook. Veel blinde en slechtziende ondernemers bieden unieke producten en diensten aan en dragen zo bij aan de maatschappij en economie.

Meer informatie

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 21 juni 2025 – 17:12

Handicap & Integratie