Screenreader (schermuitleesprogramma) voor blinden en slechtzienden

Een screenreader, ook wel een schermuitleesprogramma of schermlezer genoemd, is een softwaretoepassing voor blinden en slechtzienden. Een screenreader zet tekstuele en visuele informatie op een computerscherm om in gesproken tekst of braille, zodat mensen met een visuele beperking toegang kunnen krijgen tot digitale inhoud en softwareapplicaties.

Inhoudsopgave

1 Voorbeelden van schermuitleesprogramma’s
2 Kenmerken van screenreader
3 Samenwerking tussen screenreaders en andere hulpmiddelen
- 3.1 Brailleleesregels en screenreaders
- 3.2 Spraakherkenningstechnologie
4 Voordelen
5 Nadelen en uitdagingen
6 Digitale toegankelijkheid en screenreaders
- 6.1 Bevorderen van digitale toegankelijkheid
- 6.2 Overbruggen van de digitale kloof
7 Leren werken met een schermlezer
8 Uittesten en aankopen van screenreader
9 Meer informatie

Voorbeelden van schermuitleesprogramma’s

Screenreader-programma’s spelen een cruciale rol bij het vergroten van de digitale toegankelijkheid voor blinden en slechtzienden, waardoor ze kunnen deelnemen aan het gebruik van computers, het internet en verschillende softwaretoepassingen.

Hier is een uitgebreide beschrijving van enkele bekende screenreaders, samen met links naar hun officiële websites:

JAWS (Job Access With Speech): JAWS is een van de meest gevestigde en uitgebreide commerciële screenreaders. De screenreader biedt geavanceerde spraak- en braille-uitvoer en ondersteunt een breed scala aan toepassingen en besturingssystemen. JAWS wordt vaak gebruikt in professionele omgevingen en heeft krachtige functies voor efficiënte navigatie en interactie met digitale inhoud. Website: JAWS Official Website
NVDA (NonVisual Desktop Access): NVDA is een populaire gratis en open-source screenreader voor Windows. De screenreader wordt gewaardeerd om zijn toegankelijkheid en wordt actief onderhouden door een groep van ontwikkelaars. NVDA biedt tekst-naar-spraak-uitvoer en ondersteunt veel toepassingen en webbrowsers. Website: NVDA Official Website
Dolphin Supernova: Dolphin Supernova is een bekende commerciële oplossing voor toegankelijkheid, gericht op mensen met een visuele beperking. De screenreader biedt een combinatie van screenreader- en vergrotingsfuncties om gebruikers te ondersteunen bij het navigeren en gebruiken van digitale inhoud op hun computers. Dolphin Supernova is beschikbaar voor zowel Windows als macOS en is geschikt voor een breed scala aan toepassingen. Website: Dolphin Supernova
Supernova Screen Reader: Supernova Screen Reader, ontwikkeld door Dolphin Computer Access, is een andere optie voor Windows-gebruikers. Naast de Dolphin Supernova-oplossing voor toegankelijkheid en vergroting, biedt het ook een afzonderlijke screenreader-modus voor gebruikers die zich voornamelijk richten op spraakuitvoer. Website: Supernova Screen Reader
TalkBack: TalkBack is de ingebouwde screenreader voor Android-apparaten. Ontwikkeld door Google, biedt het toegankelijkheidsondersteuning voor blinden en slechtzienden op Android-smartphones en -tablets. TalkBack biedt spraak- en braille-ondersteuning en maakt het mogelijk om te navigeren, interactie te hebben met apps en digitale inhoud te verkennen. Website: Google Accessibility – TalkBack
VoiceOver: VoiceOver is de ingebouwde screenreader van Apple en wordt geleverd bij macOS, iOS en andere Apple-producten. Het schermuitleesprogramma biedt krachtige toegankelijkheidsfuncties, waaronder spraak- en braille-ondersteuning. VoiceOver is bekend om zijn naadloze integratie met Apple-ecosystemen en is geschikt voor zowel beginners als gevorderde gebruikers. Website: VoiceOver for macOS
Narrator: Narrator (Verteller) is de ingebouwde screenreader van Windows-besturingssystemen. Het schermuitleesprogramma is toegankelijk voor blinden en slechtzienden en is beschikbaar zonder extra kosten. Hoewel Narrator mogelijk niet zo uitgebreid is als sommige andere screenreaders, heeft het aanzienlijke verbeteringen ondergaan en biedt het basisfuncties voor dagelijks gebruik. Informatie: Narrator met Windows gebruiken
Orca: Orca is een gratis en open-source screenreader voor Linux-distributies, waaronder Ubuntu. De screenreader ondersteunt mensen met een visuele handicap bij het gebruik van Linux-besturingssystemen en de bijbehorende applicaties. Orca biedt tekst-naar-spraak-uitvoer en braille-ondersteuning. Website: GNOME Orca

Deze screenreaders vergroten de digitale toegankelijkheid voor blinden en slechtzienden. Gebruikers kunnen onafhankelijk werken, communiceren en participeren in de digitale wereld. Met behulp van tekst-naar-spraak-uitvoer en braille-ondersteuning kunnen gebruikers de inhoud van schermen verkennen, navigeren en ermee aan de slag gaan. Deze diversiteit aan screenreaders biedt gebruikers keuzemogelijkheden op basis van hun behoeften, voorkeuren en besturingssystemen, en draagt bij aan een inclusieve digitale samenleving.

Kenmerken van screenreader

Hier zijn enkele belangrijke functies en kenmerken van een schermuitleesprogramma voor blinden en slechtzienden:

Tekst-naar-spraak (TTS): Een screenreader kan geschreven tekst op het scherm omzetten in gesproken woorden, zodat gebruikers kunnen horen wat er op het scherm staat.
Braille-ondersteuning: Voor gebruikers die braille beheersen, kan een screenreader tekst omzetten in braille-uitvoer die kan worden weergegeven op brailleleesregels.
Navigatie: Een screenreader biedt methoden om door verschillende elementen op het scherm te navigeren, zoals koppen, links, knoppen en formulierelementen. Dit kan worden gedaan via toetsenbordopdrachten.
Structuurherkenning: Screenreaders kunnen de structuur van een webpagina of document begrijpen, zoals koppen, lijsten en tabellen, en deze informatie aan de gebruiker doorgeven om een beter begrip van de inhoud mogelijk te maken.
Toetsenbordtoegankelijkheid: Door screenreaders kunnen gebruikers de computer volledig bedienen via het toetsenbord in plaats van de muis, aangezien het gebruik van een muis vaak problematisch is voor blinden en slechtzienden.
Feedback en aankondigingen: Een screenreader geeft gebruikers auditieve feedback over acties die ze uitvoeren, zoals het selecteren van een knop of het invoeren van tekst in een veld. Dit helpt gebruikers te begrijpen wat er op het scherm gebeurt.
Compatibiliteit: Screenreaders werken met verschillende softwaretoepassingen, besturingssystemen en webbrowsers om een breed scala aan digitale inhoud toegankelijk te maken.

Vingers lezen braille op een brailleleesregel

Samenwerking tussen screenreaders en andere hulpmiddelen

In de wereld van digitale toegankelijkheid is het creëren van een inclusieve ervaring voor mensen met verschillende soorten beperkingen van cruciaal belang. Screenreaders spelen een centrale rol in het toegankelijk maken van digitale inhoud voor blinden en slechtzienden, maar voor een holistische toegankelijkheid kunnen ze samenwerken met andere hulpmiddelen, zoals brailleleesregels en spraakherkenningstechnologie. Deze synergie zorgt ervoor dat gebruikers met diverse behoeften en voorkeuren een rijke en aanpasbare ervaring kunnen hebben bij het omgaan met digitale technologieën.

Brailleleesregels en screenreaders

Een brailleleesregel is een fysiek apparaat dat brailletekst weergeeft door pinnen omhoog te bewegen in brailleconfiguraties. Screenreaders kunnen naadloos samenwerken met brailleleesregels om gebruikers met een visuele beperking een alternatieve manier te bieden om digitale inhoud te ervaren:

Braille-uitvoer: Screenreaders kunnen tekst en andere inhoud omzetten in braille-uitvoer die via de brailleleesregel wordt weergegeven. Gebruikers kunnen hierdoor informatie in braille lezen en nauwkeurigheid en snelheid behouden bij het navigeren door tekstdocumenten.
Combinatie van auditieve en tactiele ervaring: Gebruikers kunnen een combinatie van auditieve feedback van de screenreader en tactiele feedback van de brailleleesregel ervaren. Dit verrijkt de gebruikerservaring door meerdere zintuigen te betrekken.
Navigatie en interactiviteit: Brailleleesregels kunnen worden gebruikt om door digitale interfaces te navigeren en interactieve elementen zoals links, knoppen en formulieren te verkennen. Dit biedt een meer tastbare manier van interactie.

Spraakherkenningstechnologie

Spraakherkenningstechnologie is een ander waardevol hulpmiddel voor mensen met verschillende soorten beperkingen, waaronder motorische beperkingen. De samenwerking tussen spraakherkenningstechnologie en screenreaders biedt een geïntegreerde ervaring voor gebruikers met verschillende behoeften:

Spraakgestuurde bediening: Spraakherkenningstechnologie kan worden gebruikt om opdrachten aan de screenreader te geven, zoals het openen van apps, het navigeren naar websites en het uitvoeren van acties. Dit is vooral nuttig voor mensen met beperkte handbeweging.
Spraak-naar-tekst conversie: Screenreaders kunnen gesproken tekst omzetten in geschreven tekst. Dit kan handig zijn voor gebruikers die hun gedachten willen vastleggen zonder te typen.
Multimodale ervaring: Door spraakherkenning en screenreaders te combineren, kunnen gebruikers een multimodale ervaring hebben, waarbij ze zowel auditieve als visuele/tactiele elementen in hun interacties kunnen opnemen.

Deze synergie tussen screenreaders, brailleleesregels en spraakherkenningstechnologieën illustreert hoe de toegankelijkheid van digitale technologieën kan worden versterkt door verschillende hulpmiddelen samen te brengen. Door gebruikers keuzevrijheid te bieden en rekening te houden met verschillende behoeften, wordt een inclusieve digitale omgeving gecreëerd waarin iedereen ongeacht hun beperkingen volledig kan deelnemen en profiteren van technologische vooruitgang. De samenwerking van deze hulpmiddelen benadrukt het belang van maatwerk en flexibiliteit bij het streven naar universele toegankelijkheid.

Voordelen

Toegang tot digitale informatie: Het grootste voordeel van een screenreader is dat blinden en slechtzienden hierdoor digitale inhoud kunnen lezen en gebruiken, zoals websites, documenten, software en apps.
Zelfstandigheid: Met een screenreader kunnen gebruikers onafhankelijk werken, communiceren en informatie opzoeken zonder voortdurend hulp van anderen nodig te hebben.
Onderwijs en werk: Screenreaders vergemakkelijken de toegang tot onderwijs en werk, doordat mensen hiermee kunnen leren, onderzoek kunnen doen, documenten kunnen maken en online interacties kunnen aangaan.
Toegankelijkheid van het internet: Schermlezers spelen een cruciale rol bij het toegankelijk maken van het internet, zodat mensen met een visuele handicap kunnen profiteren van online bronnen en diensten.
Braille-ondersteuning: Voor gebruikers die braille beheersen, bieden screenreaders de mogelijkheid om tekst om te zetten in braille-uitvoer, wat de toegang tot informatie verder verbetert.

Nadelen en uitdagingen

Leercurve: Het leren gebruiken van een screenreader kan aanvankelijk uitdagend zijn, omdat het nieuwe vaardigheden en toetsenbordopdrachten vereist.
Compatibiliteit: Niet alle software, websites en apps zijn volledig compatibel met screenreaders, waardoor sommige digitale inhoud ontoegankelijk kan zijn.
Visuele context: Een screenreader kan visuele elementen niet altijd nauwkeurig overbrengen, zoals complexe diagrammen, afbeeldingen of visuele lay-outs.
Snelheid en efficiëntie: Hoewel gebruikers dankzij screenreaders informatie kunnen lezen, kan het soms trager zijn dan visueel lezen, vooral bij grote hoeveelheden tekst.
Onderhoud en updates: Het vereist regelmatige updates en onderhoud om ervoor te zorgen dat een screenreader goed blijft functioneren met veranderende software en technologie.
Kosten: Sommige commerciële screenreaders kunnen prijzig zijn, hoewel er ook gratis opties beschikbaar zijn, zoals NVDA.

Digitale toegankelijkheid en screenreaders

In de moderne samenleving speelt digitale toegankelijkheid een cruciale rol bij het waarborgen van gelijke kansen en participatie voor alle personen, inclusief degenen met een visuele handicap. Screenreaders zijn een van de meest essentiële hulpmiddelen in dit streven naar digitale inclusie. Ze dienen als brug tussen de digitale wereld en blinden en slechtzienden, waardoor zij toegang hebben tot informatie, communicatie en interactieve platforms die voorheen ontoegankelijk waren. In dit verband vervullen screenreaders een vitale rol bij het bevorderen van digitale toegankelijkheid en het overbruggen van de digitale kloof voor blinden en slechtzienden.

Bevorderen van digitale toegankelijkheid

Digitale toegankelijkheid verwijst naar het ontwerpen en ontwikkelen van digitale content, websites, software en apps op een manier die voor iedereen toegankelijk is, ongeacht hun vaardigheden of beperkingen. Screenreaders vormen de ruggengraat van deze inspanningen, omdat ze de inhoud van digitale interfaces omzetten in gesproken tekst of braille. Door dit te doen, maken ze complexe grafische en tekstuele elementen toegankelijk voor blinden en slechtzienden, waardoor ze dezelfde informatie en functionaliteit kunnen benutten als ziende gebruikers.

Screenreaders dragen bij aan digitale toegankelijkheid door:

Tekst-naar-spraak conversie: Screenreaders vertalen geschreven tekst naar gesproken woorden, waardoor gebruikers auditieve toegang krijgen tot inhoud op schermen.
Navigatie en interactie: Screenreaders bieden geavanceerde navigatie- en interactiemogelijkheden via toetsenbordopdrachten, waardoor gebruikers toegang hebben tot interactieve elementen zoals links, knoppen en formulieren.
Structuurherkenning: Door de structuur van webpagina’s en documenten te begrijpen, kunnen screenreaders koppen, lijsten en andere opmaakelementen benadrukken, waardoor gebruikers gemakkelijker kunnen begrijpen hoe inhoud is georganiseerd.

Overbruggen van de digitale kloof

De digitale kloof verwijst naar het verschil in toegang tot digitale technologieën en middelen tussen verschillende groepen mensen. Screenreaders spelen een sleutelrol bij het verkleinen van deze kloof voor blinden en slechtzienden. Voorheen werden zij geconfronteerd met aanzienlijke belemmeringen bij het gebruik van computers, surfen op internet en gebruikmaken van digitale diensten. Met screenreaders kunnen ze echter actief deelnemen aan online activiteiten, onderwijs en werk, waardoor ze niet langer beperkt zijn in hun toegang tot informatie en communicatie.

Door de digitale kloof te overbruggen, dragen screenreaders bij aan:

Onderwijs en leren: Mensen met een visuele beperking kunnen screenreaders gebruiken om toegang te krijgen tot educatieve inhoud, lesmateriaal en online leermiddelen, wat hun leerervaring aanzienlijk verbetert.
Werkgelegenheid: Dankzij screenreaders kunnen blinden en slechtzienden computers en software te gebruiken die nodig zijn voor verschillende banen, wat hun kansen op werk vergroot.
Sociale participatie: Door toegang te krijgen tot sociale media, communicatieplatforms en online groepen, kunnen blinden en slechtzienden actief deelnemen aan sociale interacties en deel uitmaken van digitale netwerken.
Zelfstandigheid: Met screenreaders kunnen blinden en slechtzienden zelfstandig informatie opzoeken, online winkelen, bankieren en andere dagelijkse taken uitvoeren.

Leren werken met een schermlezer

Het aanleren van de werking van een screenreader kan op verschillende manieren worden ondersteund, afhankelijk van de persoon, de beschikbare middelen en de specifieke screenreader die wordt gebruikt. Hier zijn enkele mogelijke bronnen en personen die kunnen helpen bij het leren gebruiken van een screenreader:

Low Vision- en revalidatiespecialisten: Er zijn professionals die gespecialiseerd zijn in het werken met visueel gehandicapte personen. Deze specialisten kunnen individuele trainingssessies aanbieden om het gebruik van screenreaders en andere hulpmiddelen aan te leren.
Blindennazorgwerken: Verschillende organisaties gericht op blinden en slechtzienden bieden trainingen, workshops en bronnen om mensen te helpen leren werken met screenreaders. Daarnaast bieden zij ook onafhankelijk hulpmiddelenadvies.
Hulpmiddelenleveranciers: Diverse hulpmiddelenleveranciers die schermlezers verdelen, leren blinde en slechtziende personen ook werken met deze screenreader.
Online tutorials en handleidingen: Er zijn tal van online tutorials, video’s en geschreven handleidingen beschikbaar die stap voor stap uitleggen hoe verschillende screenreaders werken. Deze bronnen kunnen nuttig zijn om in eigen tempo te leren.
Andere personen met een visuele handicap: Mensen met ervaring in het gebruik van screenreaders kunnen ook nuttige bronnen zijn. Ze kunnen tips, trucs en praktisch advies delen over hoe ze met verschillende situaties en uitdagingen omgaan.
Screenreaderfabrikanten: Sommige screenreaderfabrikanten bieden handleidingen, online hulpbronnen en zelfs klantenondersteuning om gebruikers te helpen leren werken met hun specifieke product.

Het leren gebruiken van een screenreader vergt mogelijk enige tijd en de persoonlijke behoeften kunnen variëren. Het is daarom belangrijk meerdere screenreaders te testen en te kijken wat het beste past bij de specifieke behoeften en leerstijl van de visueel gehandicapte persoon.

Uittesten en aankopen van screenreader

Screenreader testen

Als je overweegt een screenreader te gebruiken, zijn er enkele tips om het testen en leren kennen van verschillende screenreaders gemakkelijker te maken. Hier zijn een paar suggesties:

Kies een geschikte screenreader: Onderzoek verschillende screenreaders en kies er een die past bij je besturingssysteem (Windows, macOS, etc.) en behoeften. Populaire opties zijn JAWS, NVDA, VoiceOver en Narrator.
Begin met gratis opties: Als je nieuw bent in het gebruik van screenreaders, begin dan met gratis opties zoals NVDA (voor Windows) of VoiceOver (voor macOS). Je kan hierdoor wennen aan het concept van screenreaders zonder kosten.
Zorg voor ondersteuning: Als mogelijk, zoek ondersteuning van mensen met ervaring in het gebruik van screenreaders. Dit kunnen vrienden, familieleden of online groepen zijn die tips en trucs kunnen delen.
Basisnavigatie: Leer de basisnavigatie met de screenreader. Dit omvat het leren van toetsenbordopdrachten om door elementen zoals koppen, links en knoppen te navigeren.
Oefen met eenvoudige inhoud: Begin met eenvoudige tekstinhoud, zoals websites met eenvoudige lay-outs. Hierdoor kun je wennen aan hoe de screenreader informatie voorleest en hoe je kunt navigeren.
Ondersteunde software: Test de screenreader met softwaretoepassingen die je vaak gebruikt, zoals tekstverwerkers, webbrowsers en mailprogramma’s. Controleer of de screenreader goed werkt met deze software.
Documentatie en handleidingen: Raadpleeg de officiële documentatie en handleidingenvan de screenreaderfabrikant. Deze bronnen bevatten vaak nuttige informatie over het gebruik van specifieke functies en toetsenbordopdrachten.
Verken geavanceerde functies: Naarmate je meer vertrouwd raakt met de basis, verken dan geavanceerdere functies zoals het navigeren door complexe webpagina’s, het gebruik van braille-ondersteuning en het aanpassen van instellingen.
Stel vragen: Als je ergens vastloopt of vragen hebt, aarzel dan niet om hulp te vragen aan online groepen en fora, gebruikersgroepen of officiële ondersteuningskanalen van de screenreaderfabrikant.
Geduld en oefening: Het leren gebruiken van een screenreader kan wat tijd en oefening vergen. Wees geduldig en neem de tijd om de functies en mogelijkheden volledig te begrijpen.

Het testen van een screenreader is een proces dat tijd en inzet vergt. Met de juiste benadering en praktijk kun je leren hoe je een screenreader effectief kunt gebruiken en genieten van de voordelen ervan bij het toegankelijk maken van digitale inhoud.

Waar aan te kopen?

Screenreaders zijn softwaretoepassingen die meestal digitaal worden gedistribueerd en gedownload. Hier zijn enkele bronnen waar je screenreaders kunt verkrijgen:

Hulpmiddelenleveranciers: Leveranciers bieden screenreaders aan voor mensen met een visuele beperking.
Online winkels: Veel online winkels, zoals de Microsoft Store en de Apple App Store, bieden ook toegang tot screenreaders. Dit geldt met name voor ingebouwde screenreaders, zoals VoiceOver voor Apple-producten en Narrator voor Windows.
Onderwijsinstellingen: Als je een student bent of verbonden bent aan een onderwijsinstelling, kan het zijn dat de school toegang biedt tot bepaalde screenreaders of je kan helpen om er een te verkrijgen.

Vergeet niet dat er zowel commerciële als gratis opties zijn voor screenreaders. Commerciële screenreaders kunnen prijzig zijn, maar ze hebben vaak geavanceerde functies en uitgebreide ondersteuning. Gratis screenreaders, zoals NVDA, zijn ook krachtige tools en kunnen een goed startpunt zijn voor mensen die nieuw zijn in het gebruik van screenreaders. Het is belangrijk om bij officiële leveranciers te kopen om ervoor te zorgen dat je legitieme en bijgewerkte software verkrijgt.

Terugbetaling

In zowel Nederland als België zijn er mogelijkheden voor terugbetaling of financiële ondersteuning bij de aanschaf van hulpmiddelen zoals screenreaders voor mensen met een visuele beperking. Meeri informatie kan verkregen worden bij hulpmiddelenleveranciers (BE en NL), blindennazorgwerken (BE en NL) en overheidsdiensten (BE en NL) zoals de VDAB, het VAPH (Vlaams Agentschap voor Perosnen met een Handicap in België) en UWV in Nederland (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen).

Meer informatie

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 12 januari 2024 – 07:08

Web & Social Media