Werken de zintuigen van blinden en slechtzienden beter?

Personen met een visuele beperking staan vaak bekend om hun verbeterde zintuiglijke waarneming in andere zintuigen dan het zicht. Dit fenomeen staat bekend als “sensorische compensatie” en verwijst naar het vermogen van het brein om andere zintuigen, zoals gehoor, reuk, smaak en tastzin, te versterken als reactie op het ontbreken van visuele input. Hoewel dit niet bij alle blinden en slechtzienden in dezelfde mate voorkomt, zijn er wetenschappelijke studies die aantonen dat er vaak een verhoogde gevoeligheid is in andere zintuigen.

Inhoudsopgave

1 Horen
2 Reuk en smaak
3 Tastzin
4 Individuele verschillen
5 Onderscheidend vermogen
6 Kruismodaliteit en synesthesie
7 Cognitieve vaardigheden
8 Maatschappelijke impact
9 Toekomstig onderzoek
10 Meer informatie

Horen

Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat personen met een visuele beperking vaak een beter ontwikkeld gehoor hebben dan mensen zonder visuele beperking. Het brein past zich aan door auditieve informatie nauwkeuriger te verwerken en te lokaliseren. Onderzoek uitgevoerd door Röder et al. (2000) toonde aan dat blinde personen beter zijn in het herkennen van geluidsbronnen en het onderscheiden van subtiele verschillen in toonhoogte en frequentie.

Reuk en smaak

Een vergelijkbare versterking van de geur- en smaakzin wordt vaak waargenomen bij mensen met een visuele beperking. Dit kan worden toegeschreven aan de hersenplasticiteit, waarbij de hersenen zich aanpassen aan het ontbreken van visuele input door andere zintuigen te versterken. Wetenschappelijke studies suggereren dat personen met een visuele beperking beter zijn in het onderscheiden van geuren en smaken. Het onderzoek van Renier et al. (2010) toonde aan dat de hersengebieden die betrokken zijn bij geur- en smaakverwerking mogelijk meer ontwikkeld zijn bij mensen met een visuele beperking.

Tastzin

Naast gehoor, reuk en smaak, is er ook bewijs voor een verbeterde tastzin bij personen met een visuele beperking. Het gebruik van tast als compensatie voor visueel verlies is goed gedocumenteerd. Blinde personen zijn vaak gevoeliger voor subtiele veranderingen in textuur en temperatuur. Ze kunnen informatie over de omgeving verkrijgen door aanraking, wat hen helpt bij het oriënteren en navigeren.

Individuele verschillen

Sensorische compensatie is niet voor alle blinden en slechtzienden hetzelfde, en bovendien kan de mate van de verbeterde zintuigiljke waarneming variëren op basis van bijvoorbeld ernst en duur van de visuele beperking, genetische aanleg en leeftijd van aanvang. Bovendien gaan mensen die plotseling blind of slechtziend worden, niet automatisch hun andere zintuigen intensiever gebruiken. Het aanpassen aan een visuele beperking is een complex proces dat individueel kan variëren. Sommigen kunnen zich geleidelijk aanpassen aan het gebruik van andere zintuigen, terwijl anderen misschien meer vertrouwen op technologische hulpmiddelen.

Onderscheidend vermogen

Naast het versterken van zintuiglijke waarneming, hebben personen met een visuele beperking soms het vermogen om subtiele nuances in de omgeving op te merken die anderen mogelijk ontgaan. Dit onderscheidende vermogen kan variëren van het detecteren van microtrillingen in oppervlakken tot het waarnemen van luchtdrukveranderingen. Wetenschappers suggereren dat het brein van blinde en slechtziende personen zich heeft aangepast om deze extra informatie te interpreteren en te gebruiken voor een dieper begrip van de omgeving.

Kruismodaliteit en synesthesie

Een intrigerend aspect van sensorische compensatie is de mogelijkheid van kruismodaliteit en synesthesie. Sommige mensen met een visuele beperking kunnen ervaren dat hun zintuigen op een unieke manier met elkaar verbonden zijn. Geluiden kunnen bijvoorbeeld kleurassociaties oproepen, of aanraking kan gelijktijdig gevoelens van smaak activeren. Hoewel dit niet bij alle personen met een visuele beperking voorkomt, wijst onderzoek op de complexe relatie tussen de zintuigen en hoe ze kunnen samenwerken in de afwezigheid van zicht.

Cognitieve vaardigheden

Naast verhoogde zintuiglijke capaciteiten, vertonen blinde en slechtziende personen vaak verbeterde cognitieve vaardigheden. Deze vaardigheden omvatten auditief geheugen, ruimtelijke navigatie en probleemoplossing. Het vermogen om complexe auditieve informatie te verwerken en mentale kaarten van de omgeving te vormen, wordt vaak opgemerkt bij personen met een visuele beperking.

Maatschappelijke impact

De verbeterde zintuiglijke waarneming en cognitieve vaardigheden van personen met een visuele beperking hebben ook belangrijke maatschappelijke implicaties. Velen van hen zetten deze capaciteiten in om actief deel te nemen aan diverse beroepen en activiteiten, zoals muziek, kunst, wetenschap en technologie. Het erkennen van deze talenten draagt bij aan het creëren van een inclusieve samenleving die de diverse vaardigheden en bijdragen van mensen met een visuele beperking waardeert.

Toekomstig onderzoek

Hoewel er al veel is ontdekt over sensorische compensatie, blijft toekomstig onderzoek van cruciaal belang. Door dieper inzicht te krijgen in de mechanismen achter deze fenomenen, kunnen wetenschappers de ontwikkeling van innovatieve technologieën en behandelingen bevorderen die de levenskwaliteit van personen met een visuele beperking verder kunnen verbeteren.

Meer informatie

Bronnen:

Röder, B., Rösler, F., & Neville, H. J. (2000). Auditory memory in congenitally blind adults: A behavioral-electrophysiological investigation. Cognitive Brain Research, 9(2), 149-159.
Renier, L. A., Anurova, I., De Volder, A. G., Carlson, S., VanMeter, J., & Rauschecker, J. P. (2010). Multisensory integration of sounds and vibrotactile stimuli in processing streams for “what” and “where”. Journal of Neuroscience, 30(49), 2060-2068.

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 21 april 2024 – 13:19

Handicap & Integratie