Opgedrongen hulp aan blinde en slechtziende personen

Veel blinde en slechtziende personen krijgen te maken met ongevraagde hulp. Dat gebeurt vaak met de beste bedoelingen, maar het effect is lang niet altijd positief. Integendeel: opgedrongen hulp kan vernederend, storend of zelfs gevaarlijk zijn. Wil je écht helpen? Dan begint dat bij respect, vertrouwen en het besef dat niet jij maar de ander bepaalt wat nodig is.

Inhoudsopgave

1 Wat wordt bedoeld met opgedrongen hulp?
2 Waarom is opgedrongen hulp een probleem?
3 Hoe vaak komt dit voor?
4 Waarom weigeren blinden en slechtzienden soms hulp?
5 Wat doe je dan wél?
6 Ook sociale situaties verdienen aandacht
7 Samengevat
8 Meer informatie

Wat wordt bedoeld met opgedrongen hulp?

Opgedrongen hulp is hulp die je geeft zonder dat de ander erom vraagt. In het geval van blinde en slechtziende personen gaat het vaak om fysieke tussenkomsten: iemand wordt plots vastgenomen, een arm wordt gegrepen, de witte stok wordt aan de kant geduwd of iemand wordt zonder overleg een richting uit gestuurd. Ook verbaal kan hulp opdringerig zijn. Zinnen als “Kom, ik breng je wel even” of “Ik doe dat wel voor jou” klinken vriendelijk, maar nemen de ander de regie uit handen.

Vaak is het een reflex: je denkt iets goed te doen, omdat je ervan uitgaat dat iemand hulp nodig heeft. Maar wat jij als behulpzaam beschouwt, kan voor de ander net het tegenovergestelde betekenen. Het is niet omdat iemand blind of slechtziend is, dat hij of zij afhankelijk is.

Waarom is opgedrongen hulp een probleem?

Je bedoelingen kunnen goed zijn, maar dat verandert niets aan het feit dat je de zelfstandigheid van iemand ondermijnt wanneer je zonder overleg helpt. Blinde en slechtziende personen werken vaak jarenlang aan hun zelfredzaamheid. Ze gebruiken hulpmiddelen zoals een witte stok, oriëntatietechnieken of navigatieapps en kennen hun trajecten meestal zeer goed.

Op het moment dat jij zonder te vragen ingrijpt, doorbreek je hun plan van aanpak. Je kunt hen letterlijk uit hun concentratie halen, wat op een drukke plaats of aan een straatrand ronduit gevaarlijk kan zijn. Ook psychologisch heeft opgedrongen hulp een prijs: het gevoel steeds weer gecorrigeerd of geleid te worden, werkt demotiverend en beklemmend.

Sommige mensen reageren zelfs geïrriteerd als hulp wordt afgewezen. Daardoor voelen blinde en slechtziende personen zich schuldig of ondankbaar, terwijl ze gewoon de ruimte willen om hun eigen keuzes te maken. Hulp moet nooit iets zijn dat je opdringt. Het is pas echt hulp als de ander die wil en nodig heeft.

Hoe vaak komt dit voor?

Een ruime meerderheid van de blinden en slechtzienden wekelijks, en een aanzienlijk deel zelfs dagelijks, krijgt te maken met ongevraagde hulp. Of het nu op straat is, in winkels, op het openbaar vervoer of aan een loket: het gebeurt vaker dan je denkt. Ook op plekken waar aangepaste infrastructuur voorzien is – zoals geleidelijnen of liften met spraak en brailleknoppen – blijven mensen ongevraagd ingrijpen.

Die constante stroom aan tussenkomsten kan zeer belastend zijn. Niet alleen fysiek, omdat iemand bijvoorbeeld onverwacht wordt vastgenomen, maar ook mentaal: het versterkt het gevoel dat je niet voor vol wordt aangezien, of dat je niet gezien wordt als een volwaardige persoon die zelf beslissingen kan nemen.

Waarom weigeren blinden en slechtzienden soms hulp?

Dat is iets wat veel mensen moeilijk begrijpen. Je wil helpen, maar je krijgt nee te horen. Toch is dat geen teken van ondankbaarheid, maar van zelfstandigheid. Veel blinden en slechtzienden weten perfect hoe ze zich moeten verplaatsen of oriënteren. Ze hebben hun eigen ritme, hun eigen hulpmiddelen en hun eigen plan van aanpak.

Bovendien kan goedbedoelde hulp soms net hinderen. Als jij iemand bijvoorbeeld van zijn of haar route afleidt, of die persoon onderbreekt terwijl hij of zij een obstakel aan het detecteren is met de witte stok, verstoor je het proces. Je creëert dan juist onzekerheid, waar eerst overzicht en controle was.

Ook speelt het recht op privacy een rol. Niemand wil voortdurend bekeken of aangesproken worden vanwege een beperking. Sommige mensen willen gewoon hun dag doorbrengen zonder telkens opnieuw te moeten uitleggen wat ze wel of niet nodig hebben.

Wat doe je dan wél?

De regel is simpel: vraag het eerst. Zeg bijvoorbeeld: “Kan ik iets voor je doen?” of “Heb je hulp nodig?” en wacht op het antwoord. Respecteer het ook als iemand nee zegt. Laat iemand zelf bepalen of en hoe je kan helpen. Als hulp wél gewenst is, luister dan goed naar hoe de persoon begeleid wil worden. Meestal betekent dat dat jij je arm aanbiedt, zodat de ander kan inhaken en zelf het tempo bepaalt.

Grijp nooit zomaar iemand vast. Duw niet. Trek niet. Neem zeker de witte stok of geleidehond niet vast – dat is niet alleen ongepast, het kan ook gevaarlijk zijn. Veel mensen zijn getraind in hoe ze zich oriënteren en vertrouwen volledig op hun hulpmiddelen. Als jij daar tussenkomt zonder overleg, verstoor je die balans.

Wees ook voorzichtig met je toon. Spreek iemand niet aan alsof het een kind is, vermijd verkleinwoorden of overdreven medelijden. Behandel de ander zoals je zelf ook behandeld wil worden: met respect, op gelijke hoogte.

Ook sociale situaties verdienen aandacht

Opgedrongen hulp gebeurt niet alleen bij verplaatsingen. Ook in sociale situaties, zoals op familiefeesten, in de klas of tijdens een vergadering, gaan anderen soms ongevraagd dingen uitleggen, invullen of aanpassen. Voorbeeld: iemand vertelt voor de blinde persoon wat die “bedoelt te zeggen”, of schuift zonder te vragen een bord dichterbij.

Dat soort tussenkomsten, ook al zijn ze goed bedoeld, geven het signaal dat iemand niet volwaardig kan deelnemen. Ook hier geldt: eerst vragen, dan handelen. En als de ander al bezig is, gewoon even afwachten of er hulp nodig is.

Samengevat

Wil je helpen? Geweldig. Maar doe het op een manier die echt steun geeft. Vraag of je mag helpen. Luister. Wacht op een antwoord. En respecteer een nee. Blinde en slechtziende personen zijn vaak prima in staat om hun weg te vinden – letterlijk en figuurlijk. Ze willen, net als jij, gezien worden als zelfstandige mensen met eigen keuzes en mogelijkheden.

Opgedrongen hulp is geen hulp. Hulp begint bij respect.

Een blinde vrouw met lang donker haar, die een zonnebril, een lichtgekleurde jas en een donkere spijkerbroek draagt, loopt op een zebrapad met een witte taststok. Een man in een bruine trui en blauwe spijkerbroek loopt naast haar en houdt ongevraagd haar arm vast met als doel haar te helpen bij het oversteken. Op de achtergrond is een stadsstraat te zien met gebouwen en bomen.

Meer informatie

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 27 mei 2025 – 06:30

Medisch