Maculagat

Een maculagat is een aandoening die het centrale deel van het netvlies, de macula, aantast. De oogaandoening kan leiden tot een aanzienlijke verslechtering van het gezichtsvermogen, wat het dagelijks leven van de getroffen personen aanzienlijk kan aantasten.

Inhoudsopgave

1 Prevalentie van een maculagat in België en Nederland
2 Oorzaken en risicofactoren van een maculagat
- 2.1 Oorzaken
- 2.2 Risicofactoren
3 Erfelijkheid
- 3.1 Erfelijkheid
- 3.2 Opmerking
4 Soorten
5 Symptomen
6 Lichamelijke gevolgen
7 Psychische gevolgen
8 Diagnose en oogonderzoeken
- 8.1 Oogonderzoeken
9 Behandelingen
10 Prognose
- 10.1 Prognose na behandeling
- 10.2 Prognose zonder behandeling
11 Complicaties
- 11.1 Complicaties na behandeling
- 11.2 Complicaties zonder behandeling
12 Preventie van maculagaten
- 12.1 Opmerking
13 Omgaan met een maculagat in het dagelijks leven

Prevalentie van een maculagat in België en Nederland

België

Hoewel er geen specifieke gegevens beschikbaar zijn over de prevalentie van maculagaten in België, kunnen we enige informatie afleiden uit studies die zijn uitgevoerd in andere landen. Volgens een studie is de prevalentie van maculagaten in de algemene bevolking ongeveer 3,3 per 1000 personen. Een andere studie meldt dat de prevalentie van maculagaten, inclusief die geassocieerd met vitreomaculaire tractie, 1574 gevallen bedraagt, met een incidentie van 31,3 gevallen per 100.000 inwoners.

Nederland

In Nederland komt een maculagat voor bij ongeveer drie op de 1000 personen in de leeftijdsgroep ouder dan 50 jaar. Ongeveer 70% van deze personen is vrouw. Het risico op een maculagat in het andere oog binnen 5 jaar is 15%.

Opmerking

Hoewel deze cijfers een algemeen beeld geven van de prevalentie van maculagaten, is het belangrijk om te onthouden dat de daadwerkelijke prevalentie kan variëren afhankelijk van verschillende factoren, waaronder de leeftijd en gezondheidstoestand van de bevolking, evenals de gebruikte diagnostische criteria en methoden.

Oorzaken en risicofactoren van een maculagat

Oorzaken

De exacte oorzaak van maculagaten is onbekend. De vorming van een maculagat gebeurt bij de meeste personen (90%) spontaan. Een mogelijke risicofactor is vitreomaculaire tractie, een oogziekte. Bij het verouderen begint het glasvocht, dat vastzit aan het netvlies, aan het netvlies te trekken. Dit kan leiden tot de vorming van een maculagat.

Risicofactoren

Er zijn verschillende risicofactoren geïdentificeerd die de kans op het ontwikkelen van een maculagat kunnen verhogen:

Leeftijd: Maculagaten komen vaker voor bij personen ouder dan 60 jaar.
Geslacht: Vrouwen hebben een hoger risico op het ontwikkelen van een maculagat dan mannen.
Myopie (bijziendheid): Personen met bijziendheid hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van een maculagat.
Trauma: Een oogletsel kan leiden tot de vorming van een maculagat.
Oogontsteking: Ontsteking in het oog, zoals uveïtis, kan het risico op het ontwikkelen van een maculagat verhogen.
Diabetes: Personen met diabetes hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van een maculagat.
Retinale veneuze occlusies: Dit zijn blokkades in de aderen die bloed van het netvlies afvoeren. Deze kunnen het risico op het ontwikkelen van een maculagat verhogen.

Hoewel deze factoren het risico op het ontwikkelen van een maculagat kunnen verhogen, betekent dit niet dat iedereen met deze risicofactoren een maculagat zal ontwikkelen. Het is ook mogelijk om een maculagat te ontwikkelen zonder een van deze risicofactoren.

Erfelijkheid

Hoewel maculagaten een aanzienlijke impact kunnen hebben op het gezichtsvermogen, zijn er momenteel geen sterke aanwijzingen dat ze erfelijk zijn. De meeste gevallen van maculagaten zijn idiopathisch, wat betekent dat ze zonder duidelijke oorzaak optreden.

Er zijn echter enkele zeldzame gevallen waarin maculagaten lijken te clusteren in families. In deze gevallen is er een vermoeden van een genetische component, maar dit is nog niet definitief bewezen. Een studie heeft een mogelijke genetische locus geïdentificeerd die geassocieerd is met maculagaten in enkele families, wat suggereert dat er mogelijk een genetische component is in sommige gevallen.

Opmerking

Hoewel de meeste maculagaten niet erfelijk zijn, is het belangrijk voor personen met een familiegeschiedenis van deze aandoening om regelmatig oogonderzoeken te ondergaan. Vroege detectie en behandeling kunnen helpen om het gezichtsvermogen te behouden en de kwaliteit van leven te verbeteren voor personen met deze aandoening.

Soorten

Idiopathisch of seniel maculagat

Dit is de meest voorkomende vorm van een maculagat en wordt meestal geassocieerd met leeftijd, meestal na 57 jaar. Het wordt veroorzaakt door veranderingen in het glasvocht van het oog, wat een normaal verouderingsverschijnsel is. Het glasvocht begint te krimpen en kan aan het netvlies trekken, wat kan leiden tot de vorming van een maculagat.

Bijziend maculagat

Dit type maculagat is geassocieerd met hoge bijziendheid en kan leiden tot een netvliesloslating. Dit wordt veroorzaakt door de vorm van het oog, die het netvlies uitrekt en dunner maakt, waardoor het risico op het ontwikkelen van een maculagat toeneemt.

Posttraumatisch maculagat

Dit type maculagat wordt veroorzaakt door verwondingen, klappen of een trauma die direct aan het oog zijn opgetreden. Het trauma kan leiden tot een contusie op het netvlies met secundaire necrose, subfoveale bloeding, en acute vitreuze tractie als gevolg van de acute afvlakking van de achterste oogbol.

Stadia van een maculagat

Er zijn vier verschillende stadia waarnaar een maculagat kan worden geclassificeerd:

Stadium 0 (Vitreomaculaire Adhesie, VMA): Verhoogd risico op het vormen van een maculagat, bijvoorbeeld doordat er reeds in het ipsilaterale oog een maculagat ontstaan is.
Stadium 1 (Vitreomaculaire Tractie, VMT): Het glasvocht trekt in dit stadium aan het centrale netvlies waardoor er kans op het ontstaan van een maculagat bestaat.
Stadium 2 (Maculagat met VMT): Het maculagat is ontstaan met een diameter van <400 μm.
Stadium 3 (Maculagat zonder VMT): Het maculagat is ontstaan met een diameter van >250 μm.
Stadium 4 (Maculagat zonder VMT): Het maculagat is ontstaan met een diameter van >400 μm, vaak meerdere gaten in de macula.

Elk stadium van een maculagat heeft zijn eigen kenmerken en kan verschillende effecten hebben op het gezichtsvermogen van de persoon.

Symptomen

Vroege symptomen

In de vroege stadia van een maculagat kunnen personen een lichte vertekening (vervormd beeld) of troebelheid (wazig zien) ervaren wanneer ze recht vooruit kijken. Rechte lijnen of objecten kunnen er krom of golvend uitzien. Lezen en andere routinetaken kunnen lastig worden.

Latere symptomen

Naarmate het maculagat vordert, kunnen de symptomen ernstiger worden. Een later teken van een maculagat is een donkere of blinde vlek in het midden van het gezichtsveld. Dit symptoom treedt op in het oog met het maculagat.

Opmerking

De symptomen van een maculagat kunnen variëren afhankelijk van de ernst van de aandoening. Sommige personen kunnen slechts milde symptomen ervaren, terwijl anderen een ernstige visuele beperking kunnen hebben.

Lichamelijke gevolgen

De fysieke gevolgen van een maculagat zijn voornamelijk gerelateerd aan het gezichtsvermogen. Personen met een maculagat kunnen moeite hebben met taken die een scherp centraal zicht vereisen, zoals lezen, autorijden, of het herkennen van gezichten. Ze kunnen ook moeite hebben met het zien van details en kleuren.

Daarnaast kan een maculagat ook leiden tot andere fysieke gevolgen. Personen met een maculagat kunnen bijvoorbeeld merken dat ze meer afhankelijk zijn van anderen voor dagelijkse taken. Ze kunnen ook merken dat ze meer tijd nodig hebben om taken uit te voeren, of dat ze bepaalde activiteiten moeten vermijden.

Autorijden, met blik op dashboard van de wagen en de weg

Psychische gevolgen

Emotionele reacties

Het is volkomen natuurlijk om van streek te zijn wanneer je de diagnose van een maculagat krijgt, en het is normaal om je zorgen te maken over de toekomst en hoe je zult omgaan met een verandering in je gezichtsvermogen. Personen met een maculagat kunnen gevoelens van angst, een depressie, frustratie en verdriet ervaren als reactie op hun diagnose en de daaruit voortvloeiende veranderingen in hun gezichtsvermogen.

Impact op het dagelijks leven

Een maculagat kan een aanzienlijke impact hebben op het dagelijks leven van een persoon. Personen met een maculagat kunnen moeite hebben met taken die een scherp centraal zicht vereisen, zoals lezen, autorijden, of het herkennen van gezichten. Ze kunnen ook moeite hebben met het zien van details en kleuren. Dit kan leiden tot frustratie en gevoelens van verlies van onafhankelijkheid.

Sociale gevolgen

De visuele beperkingen die gepaard gaan met een maculagat kunnen ook sociale gevolgen hebben. Personen met een maculagat kunnen zich bijvoorbeeld geïsoleerd of eenzaam voelen omdat ze moeite hebben met het deelnemen aan sociale activiteiten. Ze kunnen ook merken dat ze meer afhankelijk zijn van anderen voor dagelijkse taken.

Coping en aanpassing

Het omgaan met een maculagat kan een uitdaging zijn, maar er zijn tips die kunnen helpen. Therapie of ondersteuningsgroepen kunnen een veilige ruimte bieden om gevoelens te uiten en copingmechanismen te leren. Daarnaast kunnen revalidatiediensten (BE en NL) en hulpmiddelen voor slechtzienden helpen om de zelfstandigheid te vergroten en de kwaliteit van leven te verbeteren.

Diagnose en oogonderzoeken

De diagnose van een maculagat wordt gesteld door een oogarts. Dit gebeurt met behulp van een netvliesscan. Met een netvliesscan kan een maculagat goed in beeld worden gebracht. Een maculagat kan ook vastgesteld worden door een oogarts die in het oog kijkt. Om het nog beter zichtbaar te maken wordt een scan van het netvlies gemaakt (OCT-scan).

Oogonderzoeken

Er zijn verschillende oogonderzoeken die kunnen helpen bij de diagnose van een maculagat. Deze omvatten:

Spleetlamponderzoek: Dit is een onderzoek waarbij de oogarts een speciale microscoop gebruikt om het oog in detail te bekijken.
Optical Coherence Tomografie (OCT): Dit is een pijnloze test die lichtgolven gebruikt om gedetailleerde foto’s van het netvlies te maken. OCT levert gedetailleerde beelden op om de diagnose van een volledig dikte maculagat te maken, dat een breuk toont die alle verschillende lagen van het netvlies omvat.
Fluorescentieangiografie: Dit is een onderzoek waarbij een kleurstof in de bloedbaan wordt geïnjecteerd om de bloedvaten in het oog zichtbaar te maken.
Amslerroostertest: Dit is een test die wordt gebruikt om het centrale gezichtsvermogen te controleren.
Watzke-Allen-teken: Dit is een klinische test in gevallen van een vermoedelijk volledig dikte maculagat door een dunne straal licht over het gebied van belang te laten schijnen.

Hoewel deze onderzoeken kunnen helpen bij de diagnose van een maculagat, wordt de definitieve diagnose gesteld door een oogarts op basis van de symptomen van de persoon en de resultaten van deze onderzoeken.

Oogonderzoek bij oogarts

Behandelingen

Medische behandelingen

De meest voorkomende behandeling voor een maculagat is een operatie genaamd vitrectomie. Tijdens een vitrectomie verwijdert de arts het glasvocht en enkele weefsels op het oppervlak van de macula en injecteert een gasbel in het oog. Deze gasbel helpt het maculagat plat te maken en op zijn plaats te houden terwijl het oog geneest.

Er is ook onderzoek gaande naar de mogelijkheid om maculagaten te behandelen met oogdruppels. Deze behandeling zou kunnen helpen om de zwelling rond het gat te verminderen, waardoor de randen van het gat dichter bij elkaar kunnen komen en uiteindelijk kunnen sluiten.

Psychologische behandelingen

Omgaan met een maculagat kan een uitdaging zijn, maar er zijn tips die kunnen helpen. Therapie of ondersteuningsgroepen kunnen bijvoorbeeld een veilige ruimte bieden om gevoelens te uiten en copingmechanismen te leren. Daarnaast kunnen revalidatiediensten en hulpmiddelen voor slechtzienden helpen om de zelfstandigheid te vergroten en de kwaliteit van leven te verbeteren voor personen met deze aandoening.

Opmerking

Hoewel deze behandelingen kunnen helpen bij het beheersen van de symptomen van een maculagat, kan de effectiviteit van de behandeling variëren afhankelijk van de ernst van de aandoening en de individuele reactie van de persoon op de behandeling.

Prognose

Prognose na behandeling

De prognose na behandeling van een maculagat hangt af van verschillende factoren, waaronder de grootte van het maculagat en de duur van de aandoening voorafgaand aan de behandeling. Over het algemeen is de prognose goed als de behandeling vroeg wordt gestart of als het gat klein is. Na verloop van tijd kunnen personen na een behandeling merken dat hun zicht scherper wordt en dat de vervormingen verminderen. Helaas kan niet worden voorspeld of personen na een operatie weer goed kunnen zien.

Prognose zonder behandeling

Zonder behandeling kan een maculagat leiden tot slechtziendheid, maar de oogaandoening leidt niet tot volledige blindheid. Het scherpe zicht zal meestal zo slecht worden dat het moeilijk wordt om te lezen, gezichten te herkennen, fijne werkzaamheden te verrichten, enz.

Complicaties

Complicaties na behandeling

Er zijn verschillende mogelijke complicaties na de behandeling van een maculagat. Deze omvatten:

Cataractvorming: Dit is een veelvoorkomende complicatie na de operatie.
Netvliesloslating: Dit is een ernstige complicatie die kan optreden na de operatie.
Infectie: Hoewel zeldzaam, kan een infectie optreden na de operatie en kan ernstige gevolgen hebben voor het gezichtsvermogen.
Glaucoom: Dit is een aandoening die kan optreden als gevolg van verhoogde druk in het oog na de operatie.
Bloeding: Dit kan optreden na de operatie en kan het gezichtsvermogen beïnvloeden.
Heropening of persistentie van het maculagat: Dit kan optreden in minder dan 10% van de gevallen.

Complicaties zonder behandeling

Zonder behandeling kan een maculagat leiden tot deze complicaties:

Verlies van gezichtsvermogen, vooral het centrale gezichtsvermogen.
Een maculagat-geassocieerde netvliesloslating.
Toename van de grootte van het maculagat.

Preventie van maculagaten

Het is belangrijk om te benadrukken dat er momenteel geen effectieve manier is om de vorming en ontwikkeling van maculagaten te voorkomen. De meeste gevallen van maculagaten ontwikkelen zich spontaan zonder een duidelijke oorzaak. Er zijn geen aanwijzingen dat voeding of lichaamsbeweging bijdragen aan het probleem. Er is ook geen bewijs dat het nemen van medicijnen of vitamines kan helpen om een maculagat te voorkomen.

Opmerking

Hoewel er geen bekende preventieve maatregelen zijn voor idiopathische maculagaten, is het belangrijk voor personen met een familiegeschiedenis van deze aandoening om regelmatig oogonderzoeken te ondergaan. Een vroege detectie en behandeling kunnen helpen om het gezichtsvermogen te behouden en de kwaliteit van leven te verbeteren voor personen met deze aandoening.

Omgaan met een maculagat in het dagelijks leven

Aanpassingen in het dagelijks leven

Het omgaan met een maculagat kan uitdagend zijn, maar er zijn verschillende strategieën en aanpassingen die kunnen helpen om het dagelijks leven te vergemakkelijken:

Verlichting: Goede verlichting is essentieel voor personen met een maculagat. Het gebruik van taakverlichting kan helpen om te benadrukken waar je aan werkt.
Contrasterende kleuren: Het gebruik van grote, heldere, gedurfde en contrasterende kleuren kan het gemakkelijker maken om items te onderscheiden.
Technologie: Er zijn veel aanpassingen aan technologie die kunnen helpen bij het navigeren in de steeds meer technologie gevulde wereld.
Dagelijkse activiteiten: Het leren van nieuwe technieken kan helpen om dagelijkse taken te beheren.

Emotionele ondersteuning

Het omgaan met een maculagat kan ook emotioneel uitdagend zijn. Het is belangrijk om open te zijn over uw gevoelens en zorgen met je partner, familie, vrienden en zorgverleners. Counseling kan ook nuttig zijn om te helpen bij het verwerken van de veranderingen in uw leven en het omgaan met eventuele rouw veroorzaakt door het verlies van het gezichtsvermogen.

Professionele hulp

Er zijn ook professionele diensten beschikbaar die kunnen helpen bij het omgaan met een maculagat. Dit kan onder meer bestaan uit revalidatiediensten en hulpmiddelen voor slechtzienden, die kunnen helpen om de zelfstandigheid te vergroten en de kwaliteit van leven te verbeteren.

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 24 februari 2024 – 16:08