Vervormd zien (metamorfopsie)

Metamorfopsie is een visuele stoornis waarbij personen vervormde beelden zien. Het is vaak een teken van een oogaandoening waarbij het zicht vervormd of gebogen is. Dit onaangename symptoom treedt soms op wanneer de macula is aangetast, het middelste gedeelte van het netvlies dat zorgt voor een helder beeld. Metamorfopsie brengt naast een verminderd en vervormd zicht ook andere complicaties met zich mee.

Inhoudsopgave

1 Prevalentie van metamorfopsie
2 Oorzaken en risicofactoren van vervormd zien
3 Erfelijkheid van visuele stoornis
4 Soorten metamorfopsie
5 Symptomen van vervormd zien
6 Lichamelijke gevolgen
7 Psychische gevolgen
8 Diagnose en (Oog)onderzoeken bij vervormde beelden zien
9 Behandelingen
- 9.1 Medische behandelingen
- 9.2 Psychologische behandelingen
10 Prognose van visuele stoornis
11 Complicaties van metamorfopsie
12 Preventie van vervormd zien
13 Omgaan met metamorfopsie in het dagelijks leven

Prevalentie van metamorfopsie

Er zijn geen specifieke gegevens over het exacte aantal personen dat aan metamorfopsie lijdt in België en Nederland. De prevalentie van deze aandoening kan variëren, afhankelijk van verschillende factoren zoals leeftijd, gezondheidstoestand en toegang tot oogzorg.

Oorzaken en risicofactoren van vervormd zien

Metamorfopsie wordt meestal veroorzaakt door een afwijking aan het netvlies. Het netvlies is het gedeelte van het oog waar de beelden die we zien worden geregistreerd. Via de oogzenuw worden deze beelden naar de hersenen gestuurd. Daardoor realiseren we ons wat we zien.

Oogziekten

Er zijn verschillende oogziekten die metamorfopsie kunnen veroorzaken. Deze omvatten:

Bijziendheid (myopie): Dit is een veelvoorkomende oogafwijking waarbij objecten in de verte wazig worden gezien. Het wordt veroorzaakt door een onjuiste focus van licht in het oog, meestal omdat het oog te lang is.
Centrale sereuze chorioretinopathie: Dit is een aandoening waarbij vloeistof zich ophoopt onder het netvlies, wat kan leiden tot metamorfopsie.
Chronische oogletsels: Chronische oogletsels, zoals oogontstekingen of ooginfecties, kunnen ook de macula beschadigen en metamorfopsie veroorzaken.
Diabetisch maculaoedeem: Dit is een complicatie van diabetes waarbij vloeistof zich ophoopt in de macula, het deel van het oog dat verantwoordelijk is voor scherp centraal zicht.
Glasvochtloslating: Bij deze oogaandoening scheidt het glasvocht zich van de ondersteunende lagen. Hierdoor kan het oog dingen niet meer duidelijk zien en treedt metamorfopsie op. Een netvliesloslating is het gevolg van een hoofdletsel, een oogletsel, een oogontsteking of diabetes mellitus.
Maculadegeneratie: Metamorfopsie is meestal een symptoom van leeftijdsgebonden maculadegeneratie. Maculadegeneratie is een oogaandoening waarbij vooral vijftigplussers het gezichtsvermogen in het centrum van het gezichtsveld van het oog geleidelijk verliezen als gevolg van schade aan het netvlies.
Maculagat: Deze oogziekte treedt vooral op bij zestigplussers en kenmerkt zich doordat het centrale gezichtsvermogen in meestal slechts één oog is aangetast. Een netvliesloslating is vaak de oorzaak van een gat in de macula. Een maculagat brengt naast symptomen van metamorfopsie ook een wazig gezichtsvermogen en leesproblemen met zich mee.
Maculapucker (epiretinaal membraan): Dit is een aandoening waarbij een dun laagje littekenweefsel over de macula groeit, wat kan leiden tot metamorfopsie.
Netvliesloslating: Bij deze oogaandoening scheidt het netvlies zich van de ondersteunende lagen. Hierdoor kan het oog dingen niet meer duidelijk zien en treedt metamorfopsie op. Een netvliesloslating is het gevolg van een hoofdletsel, een oogletsel, een oogontsteking of diabetes mellitus
Niet-diabetisch maculaoedeem: Dit is een zwelling in het maculagebied van het netvlies, wat kan leiden tot metamorfopsie.
Oculair hemangioom: Dit is een goedaardig bloedvatgezwel rond het oog. Het kan druk uitoefenen op het oog en het zicht beïnvloeden, wat kan leiden tot metamorfopsie.
Oculaire histoplasmose: Dit is een infectie van het oog veroorzaakt door de schimmel Histoplasma, wat kan leiden tot metamorfopsie.
Oculaire toxoplasmose: Dit is een parasitaire infectie van het oog, wat kan leiden tot metamorfopsie.
Retinale bloeding: Dit treedt op wanneer bloedvaten in het netvlies beginnen te bloeden. Ziekten zoals diabetes en hypertensie kunnen de bloedvaten beschadigen en bloedingen veroorzaken.
Retinale vasculitis: Dit is een ontsteking van de bloedvaten in het netvlies, wat kan leiden tot metamorfopsie.
Trauma aan het oog: Een klap of stoot op het oog kan de macula beschadigen, wat kan leiden tot metamorfopsie.
Vitelliforme maculadystrofie (ziekte van Best): Dit is een erfelijke oogziekte die de macula aantast, het deel van het oog dat verantwoordelijk is voor het centrale zicht.
Vitreomaculair tractiesyndroom: Dit is een aandoening waarbij het glasvocht aan het netvlies trekt, wat kan leiden tot metamorfopsie.

Hersenen en vervormd gezichtsvermogen

Bij migraine kunnen de bloedvaten in de hersenen verwijden en de vrijlating van hormonen in de hersenen stimuleren. Deze hormonen activeren pijnreceptoren. Dit kan soms leiden tot het zien van een vervormd beeld.

Daarnaast kunnen ook andere hersenproblemen zoals een hoofdletsel en pseudotumor cerebri (een aandoening waarbij de druk in de schedel verhoogd is zonder duidelijke oorzaak) metamorfopsie veroorzaken.

Medicijnen

Sommige medicijnen, zoals bepaalde pijnstillers of kankerbehandelingen, kunnen de macula beschadigen en metamorfopsie veroorzaken.

Medicijnen (verschillende soorten verpakkingen met tabletten)

Systemische aandoeningen

Sommige systemische aandoeningen, zoals diabetes, lupus en reumatoïde artritis, kunnen ook de macula beschadigen en metamorfopsie veroorzaken.

Erfelijkheid van visuele stoornis

Metamorfopsie zelf is geen erfelijke aandoening, maar het kan een symptoom zijn van bepaalde erfelijke oogziekten. Bepaalde vormen van maculadegeneratie kunnen bijvoorbeeld erfelijk zijn. Ook sommige zeldzame erfelijke aandoeningen, zoals de ziekte van Best (vitelliforme maculadystrofie), kunnen symptomen van metamorfopsie veroorzaken. Als je je zorgen maakt over erfelijke oogziekten in je familie, is het een goed idee om dit met je arts te bespreken. Zij kunnen je mogelijk doorverwijzen naar een genetisch consulent voor verder advies en onderzoek.

Soorten metamorfopsie

Metamorfopsie kan worden ingedeeld op grond van het voorkomen in één oog of beide ogen, en het soort afwijking dat gezien wordt door de persoon. De volgende afwijkende waarnemingen kunnen worden onderscheiden:

Micropsie: dingen worden kleiner waargenomen dan ze daadwerkelijk zijn;
Macropsie: dingen worden groter waargenomen dan ze daadwerkelijk zijn;
Dysmorfopsie: dingen worden verwrongen waargenomen;
Teleopsie: dingen lijken verder weg dan dat ze daadwerkelijk zijn;
Gestoorde kleurwaarneming.

Symptomen van vervormd zien

Golvende lijnen

De meest voorkomende vorm van vervormd zien is het zien van golvende lijnen. Deze lijnen kunnen horizontaal, verticaal of diagonaal zijn. Ze kunnen licht golvend zijn of sterk golvend, waardoor het lijkt alsof het oppervlak waarnaar men kijkt beweegt.

Krullende lijnen

Een andere vorm van vervormd zien is het zien van krullende lijnen. Deze lijnen kunnen als een soort spiraal of golfbeweging lijken. Ze kunnen licht krullend zijn of sterk krullend, waardoor het lijkt alsof het oppervlak waarnaar men kijkt krom is.

Gekromde oppervlakken

Vervormd zien kan ook leiden tot het zien van gekromde oppervlakken. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer iemand naar een muur of een tafel kijkt. De muur of tafel kan dan lijken te buigen of te golven.

Lege rasters

In sommige gevallen kan vervormd zien leiden tot het zien van lege rasters. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren wanneer iemand naar een scherm of een stuk papier kijkt. De lijnen op het scherm of het papier kunnen dan lijken te verdwijnen.

Wazig zien

Vervormd zien kan ook gepaard gaan met wazig zien. Dit kan gebeuren wanneer iemand zijn ogen inspant om de vervormingen te compenseren.

Wazig beeld van een kantoorinterieur

Zwarte vlek

In sommige gevallen kan vervormd zien gepaard gaan met het zien van een zwarte vlek in het midden van het beeld. Deze vlek kan het zien van details in het midden van het gezichtsveld belemmeren.

Regel tekst wegvallen

In sommige gevallen kan vervormd zien gepaard gaan met het wegvallen van een regel tekst. Dit kan gebeuren wanneer iemand leest.

Lichamelijke gevolgen

Metamorfopsie kan een aanzienlijke impact hebben op het lichamelijke welzijn van de getroffen persoon. De volgende lichamelijke gevolgen kunnen optreden:

Verminderd gezichtsvermogen: Metamorfopsie kan het vermogen om scherp te zien aanzienlijk verminderen. Dit kan problemen veroorzaken bij dagelijkse activiteiten, zoals lezen, autorijden en gezichten herkennen.
Hoofdpijn: Metamorfopsie kan hoofdpijn veroorzaken, vooral als het gepaard gaat met andere symptomen, zoals wazig zien of het zien van zwarte vlekken.
Vermoeidheid: Metamorfopsie kan vermoeidheid veroorzaken, omdat het oog harder moet werken om de vervormde beelden te verwerken.
Stress: Metamorfopsie kan stress veroorzaken, omdat het kan leiden tot problemen met het dagelijks functioneren.
Leervaardigheid en gezichtswaarneming: Metamorfopsie kan de leesvaardigheid en de gezichtswaarneming aanzienlijk aantasten. In sommige gevallen kan het zelfs onmogelijk maken om te lezen of om gezichten te herkennen.
Kwaliteit van leven: Metamorfopsie kan een aanzienlijke impact hebben op de kwaliteit van leven van de getroffen persoon. Het kan leiden tot problemen met het dagelijks functioneren, zoals het uitvoeren van werktaken, het deelnemen aan sociale activiteiten en het genieten van vrije tijd.

Vermoeidheid: Vermoeide vrouw achter laptop

Hoofdpijn en vermoeidheid: Vrouw met hoofdpijn en vermoeidheid achter laptop

Psychische gevolgen

Metamorfopsie kan een aanzienlijke psychologische impact hebben op personen. De volgende psychische gevolgen kunnen optreden:

Angst: Metamorfopsie kan angst veroorzaken, omdat het kan leiden tot problemen met het dagelijks functioneren. Personen kunnen zich zorgen maken over hun vermogen om te werken, te rijden, te lezen of zelfs eenvoudige dagelijkse taken uit te voeren. Dit kan leiden tot gevoelens van onzekerheid en controleverlies.
Depressie: Metamorfopsie kan depressie veroorzaken, omdat het kan leiden tot een verlies van kwaliteit van leven. Personen kunnen zich verdrietig, geïsoleerd en hopeloos voelen.
Frustratie: Metamorfopsie kan frustratie veroorzaken, omdat het kan leiden tot problemen met het uitvoeren van taken. Personen kunnen het gevoel hebben dat ze niet meer kunnen doen wat ze willen doen.
Woede: Metamorfopsie kan woede veroorzaken, omdat het kan leiden tot gevoelens van onrechtvaardigheid. Personen kunnen het gevoel hebben dat ze niet verantwoordelijk zijn voor hun zichtverlies.
Verdriet: Metamorfopsie kan verdriet veroorzaken, omdat het kan leiden tot het verlies van een belangrijk deel van het leven. Personen kunnen het gevoel hebben dat ze een deel van zichzelf kwijt zijn.
Sociaal isolement: Metamorfopsie kan leiden tot sociaal isolement. Personen kunnen zich terugtrekken uit sociale activiteiten omdat ze moeite hebben met zien. Dit kan leiden tot eenzaamheid en een verdere depressie.

Diagnose en (Oog)onderzoeken bij vervormde beelden zien

De diagnose van metamorfopsie, of het zien van vervormde beelden, wordt meestal gesteld door een oogarts. De arts kan een reeks onderzoeken uitvoeren om te bepalen of de patiënt metamorfopsie heeft en hoe ernstig het is.

Amsler-rooster-test

Een van de meest gebruikte testen is de Amsler-rooster-test. Dit is een eenvoudige test waarbij de patiënt naar een raster van rechte lijnen kijkt. Als sommige van de lijnen krom of vervormd lijken, kan dit wijzen op metamorfopsie.

M-CHARTS

M-CHARTS is een andere test die wordt gebruikt om metamorfopsie te meten. Deze test maakt gebruik van een computer om een reeks patronen te genereren. De patiënt wordt gevraagd om de patronen te beoordelen op vervorming.

Preferentiële hyperacuïteitsperimetrie

Preferentiële hyperacuïteitsperimetrie is een test die wordt gebruikt om de fijne details van het gezichtsvermogen te meten. Deze test kan worden gebruikt om de ernst van metamorfopsie te beoordelen.

Andere onderzoeken

Naast deze specifieke testen kan de oogarts ook andere onderzoeken uitvoeren om de oorzaak van de metamorfopsie te achterhalen. Deze onderzoeken kunnen onder meer zijn:

Fundusonderzoek: Dit onderzoek wordt uitgevoerd met een oogspiegel om de achterkant van het oog te bekijken. Het kan worden gebruikt om afwijkingen aan het netvlies of de bloedvaten te identificeren.
Fluoresceïneangiografie: Dit onderzoek wordt uitgevoerd met een speciale kleurstof om de bloedvaten in het oog te bekijken. Het kan worden gebruikt om lekkage of verstopping van bloedvaten te identificeren.
Oogdrukmeting: Dit onderzoek wordt uitgevoerd om de druk in het oog te meten. Een hoge oogdruk kan leiden tot schade aan het netvlies en kan metamorfopsie veroorzaken.

Behandelingen

Medische behandelingen

De behandeling van metamorfopsie hangt af van de onderliggende oorzaak. Als de oorzaak een oogaandoening is, zoals maculadegeneratie, een maculagat of een netvliesloslating, kan de behandeling bestaan uit medicatie, lasertherapie, vitrectomie (operatie waarbij het glasachtig lichaam van het oog wordt verwijderd) of andere chirurgische ingrepen.

Medicatie

In sommige gevallen kan medicatie worden gebruikt om de onderliggende oogaandoening te behandelen en de metamorfopsie te verminderen of te verlichten. Bijvoorbeeld:

Anti-VEGF-therapie: Deze medicijnen remmen de groei van nieuwe bloedvaten in het netvlies. Ze worden gebruikt om de progressie van leeftijdsgebonden maculadegeneratie te vertragen.
Corticosteroïden: Deze medicijnen kunnen worden gebruikt om ontstekingen in het oog te verminderen. Ze kunnen worden gebruikt om de metamorfopsie te verminderen bij personen met maculadegeneratie, een maculagat of een netvliesloslating.
Anti-epileptica: Deze medicijnen worden soms gebruikt om de metamorfopsie te verminderen bij personen met epilepsie.

Lasertherapie

Lasertherapie kan worden gebruikt om kleine bloedingen of andere afwijkingen in het netvlies te behandelen. Deze behandeling kan de metamorfopsie verminderen bij personen met leeftijdsgebonden maculadegeneratie, een maculagat of een netvliesloslating.

Vitrectomie

Een vitrectomie is een operatie waarbij het glasachtig lichaam van het oog wordt verwijderd. Deze operatie wordt soms uitgevoerd om de metamorfopsie te verminderen bij personen met leeftijdsgebonden maculadegeneratie, een maculagat of een netvliesloslating.

Chronische metamorfopsie

In sommige gevallen is de onderliggende oorzaak van de metamorfopsie niet te behandelen. Dit wordt chronische metamorfopsie genoemd. In deze gevallen kunnen psychologische behandelingen nuttig zijn om te helpen omgaan met de symptomen.

Psychologische behandelingen

Psychologische behandelingen kunnen helpen om te gaan met de emotionele impact van het leven met een visuele stoornis. Een psycholoog kan ook tips bieden om te gaan met de uitdagingen van het dagelijks leven.

Psychotherapie

Psychotherapie kan helpen om emoties zoals angst, een depressie en frustratie te verwerken.

Cognitieve gedragstherapie (CGT)

CGT kan helpen om negatieve gedachten en gedragingen te veranderen. Dit kan helpen om beter te omgaan met de metamorfopsie.

Steungroepen

Steungroepen kunnen een veilige plek bieden om ervaringen te delen met anderen die metamorfopsie hebben.

Steun gevende handen

Andere vormen van psychologische zorg

Er zijn ook andere vormen van psychologische zorg die nuttig kunnen zijn, zoals mindfulness-training of biofeedback.

Prognose van visuele stoornis

De prognose van metamorfopsie varieert en is afhankelijk van de oorzaak van het vervormde beeld. In sommige gevallen kan de metamorfopsie volledig worden genezen als de onderliggende oorzaak kan worden behandeld. In andere gevallen kan de metamorfopsie blijven bestaan, maar kan de ernst ervan worden verminderd met behandeling.

Prognose bij leeftijdsgebonden maculadegeneratie

De prognose van metamorfopsie bij leeftijdsgebonden maculadegeneratie hangt af van het stadium van de ziekte. In het vroege stadium van de ziekte kan de metamorfopsie vaak worden verminderd met behandeling. In het late stadium van de ziekte kan de metamorfopsie blijven bestaan, maar kan de ernst ervan worden verminderd met behandeling.

Prognose bij andere oogaandoeningen

De prognose van metamorfopsie bij andere oogaandoeningen, zoals een maculagat of een netvliesloslating, hangt af van de ernst van de aandoening en of de behandeling succesvol is. In sommige gevallen kan de metamorfopsie volledig worden genezen als de oogaandoening kan worden verholpen. In andere gevallen kan de metamorfopsie blijven bestaan, maar kan de ernst ervan worden verminderd met behandeling.

Prognose bij chronische metamorfopsie

In sommige gevallen is de onderliggende oorzaak van de metamorfopsie niet te behandelen. Dit wordt chronische metamorfopsie genoemd. In deze gevallen kan de metamorfopsie blijven bestaan, maar kan de ernst ervan worden verminderd met behandeling.

Complicaties van metamorfopsie

Metamorfopsie kan drastisch de leesvaardigheid en de gezichtswaarneming verslechteren, waardoor de kwaliteit van leven van de getroffen persoon vermindert.

Een van de meest voorkomende complicaties van een vitrectomie, een operatie waarbij het glasachtig lichaam van het oog wordt verwijderd, is een hoger risico op de ontwikkeling van cataract. Cataract is een vertroebeling van de lens van het oog die het zicht kan verminderen. Andere mogelijke complicaties van vitrectomie zijn onder meer:

Bloeding: Een oogbloeding kan optreden tijdens de operatie of in de dagen of weken daarna.
Infectie: Een ooginfectie kan optreden tijdens de operatie of in de dagen of weken daarna.
Ontsteking: Een oogontsteking kan optreden tijdens de operatie of in de dagen of weken daarna.
Glaucoom: Glaucoom is een aandoening waarbij de druk in het oog te hoog is. Glaucoom kan leiden tot blindheid.
Netvliesloslating: Een netvliesloslating is een aandoening waarbij het netvlies loslaat van de achterkant van het oog. Een netvliesloslating kan leiden tot blindheid.

Preventie van vervormd zien

Hoewel het niet altijd mogelijk is om metamorfopsie te voorkomen, zijn er enkele stappen die personen kunnen nemen om hun risico op het ontwikkelen van deze aandoening te verminderen. Deze omvatten:

Regelmatige oogonderzoeken: Regelmatige oogonderzoeken kunnen helpen bij het vroegtijdig opsporen van oogaandoeningen die metamorfopsie kunnen veroorzaken, zoals maculadegeneratie en een netvliesloslating. Vroege detectie en behandeling kunnen helpen om het gezichtsvermogen te behouden en de progressie van de aandoening te vertragen.
Gezonde levensstijl: Een gezonde levensstijl kan ook bijdragen aan de gezondheid van de ogen. Dit omvat een evenwichtige voeding rijk aan vitamines en mineralen, regelmatige lichaamsbeweging, het vermijden van roken en het beperken van alcoholgebruik.
Bescherming van de ogen: Het dragen van een zonnebril die bescherming biedt tegen UVA- en UVB-stralen kan helpen om de ogen te beschermen tegen schade door de zon, die kan bijdragen aan oogaandoeningen zoals maculadegeneratie.
Beheer van medische aandoeningen: Het beheer van bestaande medische aandoeningen, zoals diabetes, kan ook helpen om het risico op oogaandoeningen die metamorfopsie kunnen veroorzaken te verminderen.

Roken: Sigarettenpeuken op de grond

Omgaan met metamorfopsie in het dagelijks leven

Het leven met metamorfopsie kan uitdagend zijn, maar er zijn strategieën die kunnen helpen om te gaan met deze aandoening:

Zoek medische hulp: Het is belangrijk om zo snel mogelijk medische hulp te zoeken als je symptomen van metamorfopsie ervaart. Een vroege diagnose en behandeling kunnen helpen om het gezichtsvermogen te behouden en de progressie van de aandoening te vertragen.
Gebruik hulpmiddelen: Er zijn verschillende hulpmiddelen beschikbaar die kunnen helpen om te gaan met zichtproblemen. Dit kan variëren van vergrootglazen en speciale verlichting tot technologische hulpmiddelen zoals tekst-naar-spraak software.
Pas je omgeving aan: Je omgeving aanpassen kan ook helpen om te gaan met zichtproblemen: voldoende en de juiste verlichting in huis, contrasterende kleuren gebruiken om dingen gemakkelijker te zien, en je ruimte organiseren om alles makkelijker te vinden
Zoek ondersteuning: Het kan ook nuttig zijn om steun te zoeken bij anderen die dezelfde ervaringen hebben. Dit kan onder meer bestaan uit het deelnemen aan steungroepen, het zoeken naar counseling, en het delen van ervaringen en tips met anderen die ook leven met metamorfopsie.

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 29 maart 2024 – 07:11