Openbaar vervoer en tips voor begeleiders als je blind of slechtziend bent

Het openbaar vervoer is voor blinden en slechtzienden vaak een belangrijk vervoersmiddel om zich onafhankelijk te verplaatsen. Het nemen van openbaar vervoer kan echt een uitdaging vormen voor mensen met een visuele handicap. Navigeren door stations, de juiste halte vinden en reisinformatie vinden en begrijpen kunnen obstakels vormen. Gelukkig zijn er diverse (technologische) hulpmiddelen en apps en beschikbaar om deze uitdagingen te overwinnen en het openbaar vervoer toegankelijker te maken. Verder bieden blindenorganisaties (BE en NL) en revalidatiecentra (BE en NL) trainingen in het nemen van het openbaar vervoer.

Reizen met de trein

Hulpmiddelen en apps voor navigatie op het treinstation

Om je voor te bereiden op je reis en alvast een route in te plannen, kun je gebruikmaken van de website van de NS (NL) of NMBS (BE).

Nederland:
- Op de meeste treinstations in Nederland zijn geleidelijnen (tactiele markeringen) en gesproken informatie aangebracht om blinde en slechtziende reizigers te helpen. Geleidelijnen leiden je naar belangrijke plekken zoals trappen, liften en perrons. Ook perronaanduidingen zijn op een duidelijke en voelbare manier aangelegd om navigatie te vergemakkelijken. Bovendien zijn liften vaak voorzien van braille- en voelbare informatie over de verdiepingen.
- Op de NS-site kan je informatie over geleidelijnen op specifieke stations opzoeken. Op deze manier kun je de route plannen en de geleidelijnen volgen met je witte stok en/of blindengeleidehond.
- In Nederland zijn tevens in grote stations voelbare plattegronden beschikbaar die je kunnen helpen het station en de indeling te begrijpen voordat je op pad gaat.
- Indien het lezen van de perronborden een uitdaging vormt, biedt de NS-perronwijzer app (iOS en Android) een oplossing. Deze handige app toont de informatie die normaal op de perronborden staat in duidelijke, grote letters. Bovendien is het mogelijk om de spraakuitvoer van je telefoon te activeren, zodat de app de informatie ook voorleest.
België:
- In België zijn er geen specifieke aangepaste stationkaarten en ook kan je niet via een app of website bekijken waar geleidelijnen in of nabij stations liggen.
- De NMBS-app “NMBS – Trein info en tickets” biedt wel real time informatie over vertragingen, de dienstregeling, een geplande route enzovoort.
- Een alternatieve, blindvriendelijke app is “Railer – Alternatief voor NMBS” die een makkelijkere interface biedt voor blinden en slechtzienden. Hiermee kan je eveneens aansluitingen, overstappen, real time vertragingen, de samenstelling van de trein enzovoort raadplegen. De app bezit tevens een donkere modus die interessant kan zijn voor slechtziende gebruikesr.

Reizen met assistentie en begeleiding

Nederland: Voor extra begeleiding kun je NS Reisassistentie aanvragen. Deze service helpt je bij het in- en uitstappen en navigeren op het station. Het is raadzaam om deze assistentie minstens een uur van tevoren aan te vragen. Bovendien is er op enkele grote stations de “1 Stap Verder Service” beschikbaar, waarbij je hulp krijgt bij het overstappen naar andere vervoersmiddelen.
België: Dankzij de NMBS Assist-app kunnen blinden en slechtzienden assistentie aanvragen voor het op- en afstappen en de overstap naar een andere trein. Ook zonder de app is het soms mogelijk om hulp te krijgen, met name door tijdig naar het vertrekstation te gaan en daar te plaatse hulp te vragen. Het is echter niet altijd mogelijk om hulp te krijgen, bijvoorbeeld omdat er geen personeel beschikbaar of aanwezig is en/of loketten gesloten.

Trein in beweging aan station waar mensen staan te wachten.

Reizen per bus, tram en metro

Voor reizen met bus, tram en metro zijn zowel in België als Nederland digitale vertrekborden met realtime informatie steeds gangbaarder. Deze borden geven de vertrektijden weer en kunnen soms worden geactiveerd om de informatie voor te lezen. Daarnaast zijn er voor Nederland handige apps beschikbaar, zoals 9292, Moovit en OV-info, die je kunnen helpen bij het plannen van je reis en het vinden van de juiste halte. Ook diverse Belgische apps kunnen je helpen zoals Mijn Lijn.

Gemakkelijker in- en uitstappen bij busreizen

Om buschauffeurs te helpen begrijpen welke bus je wilt nemen, kun je gebruikmaken van buslijnbordjes met duidelijk leesbare nummers en braille. Daarnaast worden bushaltes op steeds meer plekken aangeduid met braillepalen of -zuilen, zodat je zelfstandig kunt vaststellen waar je bent. Aan veel grotere bushaltes in België bevinden zich rubberen tegels aan een bus- of tramperron, hetgeen aanduid waar de instapdeur van de bus normaliter zal staan.

OV-chipkaart en scanners

In bussen, trams en metro’s zijn er in Nederland scanners voor de OV-chipkaart. Deze bevinden zich meestal rechts naast de deuren. Je kunt de kaart tegen de scanner houden, waarbij je een enkel piepje hoort als het in- of uitchecken is gelukt. Bij twee piepjes ben je uitgecheckt. In België is er een speciale blauwe nationale verminderingskaart voor blinden en slechtzienden waardoor zowel zij als hun begeleider gratis kunnen reizen in het openbaar vervoer. Een kaart kopen of inscannen hoeft dus niet.

Begeleiding en speciale OV-chipkaarten

Voor mensen met een visuele beperking zijn er speciale OV-chipkaarten die reizen vergemakkelijken:

NS-Business Card voor blinden en slechtzienden: Deze kaart is geldig in het hele openbaar vervoer en biedt verschillende abonnementsvormen. In- en uitcheckfouten worden handmatig gecorrigeerd voordat je de rekening ontvangt.
NS Flex voor blinden en slechtzienden: Dit systeem biedt een breder scala aan abonnementsmogelijkheden en automatiseert het corrigeren van in- en uitcheckfouten.
Sentire: Deze kaart is geschikt voor bus, tram en metro en biedt een lager instaptarief en leeftijdskorting.

Aanvragen van speciale OV-chipkaarten

Deze kaarten kunnen worden aangevraagd via de desbetreffende aanbieders, waarbij enkele gegevens en de OV-begeleiderskaart voor blinden en slechtzienden nodig zijn.

Tips voor begeleiders

Algemeen

Vraag altijd om toestemming voordat je hulp aanbiedt. Niet iedereen heeft hulp nodig en sommigen willen graag zelfstandig reizen.
Geef voldoende ruimte en respecteer hun privacy, zelfs als je helpt.
Toon begrip en empathie voor de uitdagingen waarmee mensen met een visuele handicap te maken hebben.
Wees flexibel en pas je aan de behoeften en wensen van de persoon met visuele beperking aan.
Vraag of er specifieke behoeften zijn, zoals hulp bij kaartjes kopen of specifieke informatie over het vervoersmiddel.
Als je wordt gevraagd om hulp, beschrijf dan nauwkeurig waar je bent en wat je gaat doen om misverstanden te voorkomen.
Bij het instappen in een bus, trein, tram of metro is het voldoende om de persoon met een visuele beperking naar de deuropening te begeleiden en de handgreep aan te wijzen door er zijn hand op te leggen. De persoon kan zelfstandig instappen.
Dezelfde procedure geldt voor het uitstappen. Als je samen in- of uitstapt, gaat de begeleider altijd voorop. Geef duidelijk aan of het om een hoge of lage op- of afstap gaat.

Bus

Instappen en uitstappen

Geef duidelijk aan bij welke bushalte je bent en van welke kant de bus komt.
Vertel aan de persoon met een visuele beperking aan welke kant de busdeur zich bevindt.
Informeer de persoon of de ingang voorin, in het midden of achterin de bus is.
Vraag de persoon of ze de voorkeur hebben om eerst in te stappen of na jou.
Wijs naar de deurknop of stang zodat ze zelfstandig kunnen instappen.
Geef aanwijzingen over de aanwezigheid van leuningen en stoelen in de bus.

Zitplaats vinden

Als de persoon met visuele beperking wil zitten, wijs dan de richting en locatie van vrije zitplaatsen aan.
Vertel of er vrije stoelen beschikbaar zijn en of de bus vol of leeg is.
Geef beknopte informatie over hoe de banken in de bus zijn gerangschikt (bijv. tweezitbanken achter elkaar of tegenover elkaar).
Duw de persoon nooit naar een zitplaats. Laat hen zelfstandig gaan zitten nadat ze de leuning hebben vastgehouden.

Kaartjes en betaling

Overleg wie (eventueel) de kaartjes koopt. Zorg ervoor dat de geleidekaart en het geld bij de hand zijn.
Informeer over de betaalmogelijkheden, zoals contant geld, OV-chipkaart, of een specifieke reiskaart.
Wijs naar de plek waar de OV-chipkaart of het kaartje gestempeld moet worden.

Rustige plaats en oriëntatie

Bied hulp aan bij het vinden van een rustige plaats in de bus als de persoon dat op prijs stelt.
Wijs oriëntatiepunten aan, zoals de plaats van deuren en ramen.
Bespreek vooraf of de persoon liever staand of zittend wil reizen.

Respecteer onafhankelijkheid

Bied hulp aan waar nodig, maar respecteer ook hun wens om zelfstandig te handelen.
Vraag altijd om toestemming voordat je assistentie aanbiedt.
Toon begrip en geduld bij eventuele obstakels of vragen.

Trein

Algemene tips

Vraag altijd om toestemming voordat je hulp aanbiedt. Respecteer hun wensen om zelfstandig te reizen.
Toon begrip voor mogelijke uitdagingen en wees geduldig bij het beantwoorden van vragen.
Bied relevante informatie aan en beantwoord vragen over de reis en het station.

Treinstation

Wijs de persoon met een visuele beperking op de ingang van het station en de nabijheid van de treinen.
Breng assistentiepunten in kaart, zoals informatiebalies, kaartautomaten en de locatie van perrons.
Begeleid de persoon naar de informatiebalie als ze hulp nodig hebben bij het verkrijgen van informatie of het kopen van kaartjes.
Vertel bij welk perron de trein vertrekt en geef aanwijzingen om er te komen.
Bied je arm aan bij het lopen op trappen en roltrappen en beschrijf hun richting. Let op: Een blindengeleidehond mag nooit een roltrap nemen.
Zorg ervoor dat ze wachten op het juiste perron voor hun trein, en help hen de aankomsttijd te controleren.
Wijs op duidelijke oriëntatiepunten op het perron, zoals zuilen, prullenbakken of wachtruimtes.
Begeleid hen bij het instappen en uitstappen van de trein, en geef aan wanneer ze de deurstang kunnen vinden.

Iemand neemt de trap omhoog

Toegankelijke stations

Informeer over eventuele toegankelijkheidsvoorzieningen, zoals liften, geleidelijnen en tastbare kaarten.
Aarzel niet om het stationpersoneel om hulp te vragen als dat nodig is.

Treinreis

Ga eerst zelf in de trein en wijs vervolgens de persoon met een visuele beperking de plek aan waar ze kunnen instappen. Help hen bij het vinden van de deurstang.
Wijs indien gewenst en nodig een zitplaats aan en beschrijf de richting en locatie van de stoel.
Geef aanwijzingen stap voor stap, zoals het aantal treden bij het instappen en de positie van de deur.
Vertel over eventuele stops, overstappen en belangrijke stations tijdens de reis.
Stap zelf eerst uit en wijs de deurstang aan voor verdere oriëntatie bij het uitstappen.

Hulp bij in- en uitstappen

Belangrijk is om te vermelden hoe hoog de op- en afstap van de trein is, alsook of er veel instapruimte is, zodat blinden en slechtzienden hierop voorbereid zijn.
Bied hulp bij het openen van de treindeuren als dit nodig is. Geef duidelijk aan wanneer het veilig is om in te stappen.
Vertel de persoon met een visuele beperking wanneer het naderende station hun bestemming is en geef aan hoeveel stappen het is naar de deur.
Wijs op mogelijke obstakels op het perron, zoals pilaren, banken of andere objecten, zodat ze zich hier bewust van zijn bij het uitstappen.
Help bij het vinden van de locatie van kaartautomaten op het perron en bied hulp bij het kopen van de juiste kaartjes voor de reis indien nodig.

Metro en tram

Algemene tips

Vraag altijd om toestemming voordat je assistentie aanbiedt. Sommige mensen willen graag zelfstandig reizen.
Toon begrip voor eventuele uitdagingen en wees geduldig bij het beantwoorden van vragen.
Bied relevante informatie aan en beantwoord vragen over de reis en het station.
Vraag of er specifieke behoeften zijn, zoals hulp bij het vinden van een zitplaats.

Metro en tramstation

Wijs op de ingangen en uitgangen van het metro- of tramstation en waar ze kunnen instappen.
Breng informatiepunten in kaart, zoals borden en kaartautomaten, om te helpen bij het verkrijgen van relevante informatie.
Geef aan op welk perron de metro of tram arriveert en waar ze kunnen wachten.
Bied je arm aan bij het lopen op trappen en beschrijf de richting.
Vraag of ze liever staan of zitten tijdens de reis en bied hulp aan bij het vinden van een geschikte plek.

Metro en tramreis

Stap eerst in en wijs vervolgens de persoon met een visuele beperking waar ze kunnen instappen. Bied je arm aan als ze begeleiding nodig hebben.
Vertel over tussenstops, overstapstations en relevante informatie over de route.
Vertel of de deuren zich aan de linker- of rechterkant bevinden en hoeveel stappen het is vanaf waar ze staan.
Beschrijf waar er vrije stoelen beschikbaar zijn en welke richting ze opgaan.

Hulp bij in- en uitstappen

Help bij het openen van deuren als dit nodig is en geef aan wanneer ze kunnen instappen.
Vertel wanneer het station nadert en hoeveel stappen het is naar de deur.
Vertel over eventuele obstakels op het perron, zoals pilaren of banken.
Wijs de locatie van kaartautomaten aan en help bij het kopen van kaartjes.

Tips voor chauffeurs, bestuurders en conducteurs

Zorg ervoor dat aankondigingen over haltes, bestemmingen en overstappen duidelijk en goed hoorbaar zijn in het voertuig.
Vermeld duidelijk de naam van de halte en relevante informatie over de route tijdens aankondigingen.
Zorg ervoor dat haltes goed zichtbaar zijn, zowel visueel als op het gehoor, bijvoorbeeld met duidelijke borden en omroepinformatie.
Maak je aanwezigheid bekend in de trein, tram of bus en maak duidelijk dat passagiers altijd om hulp kunnen vragen.
Maak kenbaar dat je bereid bent om assistentie te bieden aan reizigers met een visuele beperking.
Houd rekening met de privacy van passagiers en vraag toestemming voordat je assistentie biedt.
Wees geduldig en vriendelijk bij het beantwoorden van vragen en het bieden van hulp.
Bied assistentie aan bij het in- en/of uitstappen, vooral als er een opstap of trap is. Geef aanwijzingen en bied je arm aan.
Geef tijdig en duidelijk aan wanneer een bepaalde halte of bestemming wordt bereikt.

Meer informatie

Bronnen:

Reizen met openbaar vervoer, de mogelijkheden: https://kennisportaal.visio.org/nl-nl/documenten/reizen-met-openbaar-vervoer-de-mogelijkheden
Railer voor NMBS, http://www.blinddmobiel.be/nl/hulpmiddelen/app-o-theek/detail/railer-voor-nmbs
Tips voor de omgang met blinden en slechtzienden, https://www.kimbols.be/hulp/info-hulp/tips-voor-de-omgang-met-blinden-en-slechtzienden.html#Openbaar_vervoer_en_autotaxi

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 17 april 2024 – 19:59

Mobiliteit