Wat is juridische (maatschappelijke) blindheid?

De term “maatschappelijk blind”, soms aangeduid als “wettelijk blind” of “juridisch blind”, wordt af en toe gebruikt door zorgverleners en overheidsinstanties, zowel in juridische documenten als in de praktijk. Deze term verwijst niet naar personen die volledig blind zijn en geen enkele vorm van lichtperceptie hebben. Evenmin heeft de term betrekking op mensen wiens gezichtsvermogen kan worden gecorrigeerd met een bril of contactlenzen, maar die zonder deze correcties niet kunnen autorijden. Juridische blindheid verwijst namelijk specifiek naar een niveau van visuele beperking dat wettelijk is vastgelegd, waarbij een persoon zo zwaar slechtziend is dat hij of zij bepaalde dagelijkse activiteiten niet meer kan uitvoeren. Personen die aan deze wettelijke criteria voldoen, hebben recht op financiële en/of sociale voordelen.

Inhoudsopgave

1 Definitie en criteria voor wettelijke blindheid in België en Nederland
- 1.1 België
- 1.2 Nederland
2 Oorzaken van juridische blindheid
3 Lichamelijke impact
4 Mentale impact
5 Verwarrende situaties voor ziende personen bij maatschappelijke blindheid
6 Gebruikte hulpmiddelen voor maatschappelijk blinde personen

Definitie en criteria voor wettelijke blindheid in België en Nederland

Hier zijn enkele algemene richtlijnen voor de criteria van wettelijke blindheid in België en Nederland:

België

Visus (gezichtsvermogen en gezichtsscherpte)

Het beste gecorrigeerde gezichtsvermogen in het beste oog mag niet beter zijn dan 1/20 (of 5/100) op de Snellen-schaal. Dit betekent dat wat iemand op 20 meter kan zien, een persoon met normaal zicht op 5 meter kan zien. Dit betekent dat als het beste gecorrigeerde gezichtsvermogen in het beste oog wordt gemeten op 1/20 op de Snellen-schaal, het betekent dat wat deze persoon op 20 meter afstand kan zien, een persoon met normaal zicht op 5 meter afstand kan zien. Met andere woorden, iemand met een gezichtsvermogen van 1/20 kan objecten pas zien als ze veel dichterbij zijn dan iemand met normaal zicht. In deze context duidt 1/20 op een zeer beperkt gezichtsvermogen, waarbij de persoon objecten pas duidelijk kan zien als ze heel dichtbij zijn, terwijl iemand met normaal zicht dezelfde objecten vanaf een veel grotere afstand kan zien.

Gezichtsveldbeperking

Het gezichtsveld in het beste oog mag niet groter zijn dan 10 graden in alle richtingen.

Beperkingen in het dagelijks leven

De visuele beperking moet aanzienlijke belemmeringen veroorzaken in het dagelijks leven, waaronder problemen met mobiliteit, werk, onderwijs en andere activiteiten.

Stabiliteit van de aandoening

De visuele aandoening moet permanent zijn of gedurende een lange periode stabiel blijven.

Nederland

Visus (gezichtsvermogen en gezichtsscherpet)

Het beste gecorrigeerde gezichtsvermogen in het beste oog mag niet beter zijn dan 1/50 op de Snellen-schaal.

Gezichtsveldbeperking

Het gezichtsveld in het beste oog mag niet groter zijn dan 10 graden in alle richtingen.

Beperkingen in het dagelijks leven

De visuele beperking moet aanzienlijke belemmeringen veroorzaken in het dagelijks leven, waaronder problemen met mobiliteit, werk, onderwijs en andere activiteiten.

Stabiliteit van de aandoening

De visuele aandoening moet permanent zijn of gedurende een lange periode stabiel blijven.

Oorzaken van juridische blindheid

De oorzaken van wettelijke blindheid kunnen sterk variëren, en soms is het een combinatie van factoren die tot ernstige slechtziendheid kan leiden. Voor personen met maatschappelijke blindheid kunnen allerlei hulpmiddelen, zoals braille, spraaktechnologie en oriëntatie- en mobiliteitstraining, van onschatbare waarde zijn om hen te helpen onafhankelijk te blijven en een actief leven te leiden.

Hier zijn enkele van de meest voorkomende oorzaken van wettelijke blindheid:

Netvliesaandoeningen:
- Maculadegeneratie: Dit is een veelvoorkomende oorzaak van wettelijke blindheid, vooral bij ouderen. Het treedt op wanneer de macula, het centrale deel van het netvlies, beschadigd raakt, wat leidt tot verlies van centraal zicht.
- Retinitis pigmentosa: Dit is een erfelijke aandoening waarbij de fotoreceptoren in het netvlies worden aangetast, resulterend in nachtblindheid en geleidelijk verlies van perifeer zicht.
Glaucoom: Dit is een aandoening waarbij de oogdruk toeneemt en de oogzenuw beschadigt. Het kan leiden tot tunnelvisie en uiteindelijk tot wettelijke blindheid als het onbehandeld blijft.
Cataract: Hoewel cataract operatief kan worden verwijderd, kan de oogziekte bij gevorderde ontwikkeling wettelijke blindheid veroorzaken als dit niet worden behandeld. Cataract is een troebele ooglens.
Diabetische retinopathie: Dit is een complicatie van diabetes waarbij de bloedvaten in het netvlies beschadigd raken, wat kan leiden tot ernstig gezichtsverlies.
Oogletsels: Ernstige oogletsels, zoals een netvliesloslating of oogtrauma, kunnen wettelijke blindheid veroorzaken als ze niet tijdig worden behandeld.
Ooginfecties: Sommige ernstige ooginfecties, zoals trachoom, kunnen onomkeerbaar gezichtsverlies veroorzaken en leiden tot wettelijke blindheid.
Congenitale aandoeningen: Sommige aandoeningen, zoals het syndroom van Leber congenitale amaurose, worden bij de geboorte geërfd en kunnen tot wettelijke blindheid leiden.
Neurologische aandoeningen: Sommige neurologische aandoeningen, zoals beroertes, tumoren of hersenletsel, kunnen het gezichtsvermogen aantasten en wettelijke blindheid veroorzaken.
Oogziekten: Andere oogziekten, zoals uveïtis, kunnen ontstekingen in het oog veroorzaken en uiteindelijk tot wettelijke blindheid leiden.

Beeld van wat een persoon met diabetische retinopathie zou kunnen zien

Lichamelijke impact

Maatschappelijke blindheid heeft aanzienlijke lichamelijke gevolgen voor personen die deze classificatie dragen. Enkele van de uitdagingen waarmee zij te maken hebben zijn:

Mobiliteit: Personen die juridisch blind zijn, kunnen afhankelijk zijn van mobiliteitshulpmiddelen zoals een witte stok of geleidehond om zich veilig te verplaatsen. Ze moeten speciale technieken aanleren om obstakels te vermijden en zich te oriënteren.
Zelfzorg: Dagelijkse taken zoals koken, schoonmaken en persoonlijke verzorging kunnen een grotere uitdaging vormen, wat extra tijd en aanpassing vergt.

Mentale impact

Naast de lichamelijke impact kan wettelijke blindheid ook een mentale tol eisen:

Emotionele stress: Het verlies van gezichtsvermogen kan leiden tot gevoelens van angst, een depressie en frustratie. Aanpassen aan een nieuw leven met een beperking kan een emotioneel proces zijn.
Sociale isolatie: Sommige personen met wettelijke blindheid kunnen zich geïsoleerd voelen omdat ze moeite hebben met deelname aan sociale activiteiten en communicatie met anderen.
Zelfbeeld en zelfvertrouwen: Het behouden van een positief zelfbeeld en zelfvertrouwen kan een uitdaging zijn, aangezien personen met wettelijke blindheid geconfronteerd worden met veranderde levensomstandigheden en percepties van anderen.
Leren en aanpassing: Nieuwe vaardigheden aanleren en zich aanpassen aan een leven met een beperking vergt doorzettingsvermogen en ondersteuning.

Verwarrende situaties voor ziende personen bij maatschappelijke blindheid

Wettelijke blindheid kan verwarrend zijn voor ziende personen vanwege enkele specifieke situaties en nuances die niet altijd voor de hand liggen. Juridische blindheid betekent niet altijd dat een persoon volledig blind is in de traditionele zin van het woord, waarbij ze geen enkel zicht hebben. Maatschappelijke blindheid omvat een breed spectrum van zware slechtziendheid. Hier volgen enkele voorbeelden die illustreren hoe wettelijke blindheid kan variëren:

Beperkt gezichtsveld: Een persoon met wettelijke blindheid kan bijvoorbeeld een beperkt gezichtsveld hebben, wat betekent dat hij alleen objecten kan zien die recht voor hem liggen. Hij kan bijvoorbeeld de krant te lezen, maar moeite hebben met het volgen van een televisieprogramma omdat hij objecten aan de zijkanten van het scherm mist.
Moeilijkheden met dieptezicht: Een andere persoon met juridische blindheid kan problemen hebben met dieptezicht. Hij kan een object zien dat recht voor hem op de grond ligt, zoals een muntstuk, maar heeft moeite met het herkennen van gezichten van mensen die zich op verschillende afstanden bevinden.
Goede gezichtsscherpte: Een persoon die maatschappelijk blind is, heeft mogelijk een goede gezichtsscherpte, wat betekent dat hij objecten scherp kan zien, maar toch kan hij als wettelijk blind worden beschouwd vanwege andere visuele problemen, zoals een beperkt gezichtsveld.
Leesvaardigheid en mobiliteit: Een persoon die wettelijk blind is, kan wellicht bepaalde geschreven materialen lezen, zoals grote letters, en zelfs braille, of met behulp van hulpmiddelen zoals vergrotende software. Dit kan leiden tot verbazing bij mensen die denken dat blindheid altijd volledige onleesbaarheid betekent.
Oogcontact: Sommige mensen met juridische blindheid kunnen oogcontact maken en lijken oogcontact te vermijden, wat tegenstrijdig kan lijken. Dit kan te wijten zijn aan het feit dat ze zich richten op het herkennen van geluiden of andere aanwijzingen in hun omgeving.
Het gebruik van een witte stok of geleidehond: Niet alle mensen met wettelijke blindheid maken gebruik van een witte stok of geleidehond. Sommigen kunnen goed omgaan met hun visuele beperking zonder deze hulpmiddelen, wat tot verwarring kan leiden bij mensen die verwachten dat alle blinde personen deze hulpmiddelen gebruiken.
Visuele stimulatie: Het feit dat een persoon met maatschappelijke blindheid bepaalde visuele prikkels kan waarnemen, zoals licht of schaduw, kan verwarrend zijn voor anderen die denken dat blindheid volledige duisternis betekent.
Zichtbare oogaandoeningen: Sommige mensen met wettelijke blindheid kunnen zichtbare tekenen van oogaandoeningen of gezondheidsproblemen aan hun ogen hebben, terwijl anderen eruitzien alsof er niets mis is. Dit kan bijdragen aan de misvattingen rondom blindheid.
Voorkeur voor bepaalde verlichtingsomstandigheden: Mensen met wettelijke blindheid hebben vaak specifieke verlichtingsvoorkeuren, zoals fel licht vermijden of juist sterk licht verkiezen om hun resterende zicht optimaal te benutten. Deze voorkeuren zijn persoonlijk en variëren sterk.
Individuele aanpassingen: Maatschappelijke blindheid is voor elke persoon anders. Wat voor de ene persoon werkt, werkt mogelijk niet voor de andere. Sommigen kunnen efficiënt werken met braille of spraaktechnologie, terwijl anderen dat misschien niet nodig hebben.

Geleidehond

Gebruikte hulpmiddelen voor maatschappelijk blinde personen

Hulpmiddelen voor mensen met wettelijke blindheid variëren afhankelijk van de individuele behoeften en het niveau van visuele beperking. Hier zijn enkele veelvoorkomende hulpmiddelen en technologieën die nuttig kunnen zijn:

Witte stok: Een witte stok (met rode markeringen) is een internationaal erkend symbool voor blindheid. Het wordt gebruikt om anderen te waarschuwen voor de visuele beperking van de gebruiker en om obstakels te detecteren tijdens het lopen.
Blindegeleidehond: Speciaal getrainde honden kunnen mensen met wettelijke blindheid helpen bij het navigeren door openbare ruimtes, het vermijden van obstakels en het vinden van objecten.
Braille: Braille is een tactiele schrijf- en leesmethode voor mensen met een visuele handicap. Het schrift wordt gebruikt in boeken, op etiketten enzovoort, en er zijn brailleleesregels beschikbaar om digitale tekst om te zetten in braille.
Spraakuitvoerapparaten: Deze apparaten lezen geschreven tekst voor met behulp van tekst-naar-spraaktechnologie. Ze kunnen worden gebruikt om boeken, documenten en websites toegankelijk te maken voor mensen met een visuele beperking.
Schermuitleesprogramma’s (screenreaders): Screenreaders zijn softwaretoepassingen die de inhoud van een computerscherm omzetten in gesproken woorden of braille. Populaire schermuitleesprogramma’s zijn onder andere Supernova, JAWS, ZoomText en NVDA voor Windows, VoiceOver voor macOS, en TalkBack voor Android-apparaten.
Vergrotingssoftware: Voor mensen met slechtziendheid kan vergrotingssoftware het scherm van een computer of mobiel apparaat vergroten, zodat tekst en afbeeldingen gemakkelijker te zien zijn.
Daisy-spelers: Dit zijn gespecialiseerde apparaten voor het afspelen van audioboeken en gesproken boeken in het DAISY-formaat, dat speciaal is ontworpen voor mensen met visuele beperkingen.
Tactiele hulpmiddelen: Tactiele kaarten, diagrammen enzovoort kunnen helpen bij het begrijpen van ruimtelijke concepten en informatie die normaal gesproken visueel wordt gepresenteerd.
Spraakgestuurde assistenten: Spraakassistenten zoals Amazon Echo en Google Home kunnen worden gebruikt om informatie op te vragen, taken uit te voeren en apparaten in huis te bedienen via spraakopdrachten.
Mobiele apps: Er zijn talloze mobiele apps beschikbaar voor blinde en slechtziende mensen, waaronder apps voor navigatie, tekstherkenning, kleurherkenning en meer.
Aangepaste computeraanpassingen: Voor mensen die op een computer werken, kunnen aangepaste toetsenborden, brailleleesregels en schermvergrotingssoftware helpen bij het uitvoeren van taken.
Haptische feedback-apparaten: Deze apparaten geven feedback via trillingen of tastbare signalen om informatie over de omgeving over te brengen. Ze kunnen worden gebruikt voor navigatie en oriëntatie.

Vingers lezen braille op een brailleleesregel

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 24 maart 2024 – 19:50

Medisch