Impact van visuele beperking op fysieke houding bij blinden en slechtzienden

Een visuele beperking gaat verder dan alleen het verlies van het zicht. Naast de directe invloed op het visuele waarnemingsvermogen, beïnvloedt deze beperking ook meerdere aspecten van het dagelijks functioneren. Eén van die aspecten is de fysieke lichaamshouding. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat personen met een visuele beperking een verhoogd risico lopen op het ontwikkelen van een ongunstige houding, wat op zijn beurt kan leiden tot gezondheidsproblemen en een verminderde levenskwaliteit.

Inhoudsopgave

1 Oorzaken van slechte fysieke houding bij blinden en slechtzienden
2 Wetenschappelijk onderzoek en bevindingen
3 Gevolgen en impact van slechte fysieke houding bij blinden en slechtzienden
4 Behandelingen en preventieve maatregelen
5 Preventie van een slechte fysieke houding bij blinden en slechtzienden:
6 Belangrijk
7 Meer informatie

Oorzaken van slechte fysieke houding bij blinden en slechtzienden

Verminderde visuele feedback

Wanneer visuele informatie uit de omgeving ontbreekt, wordt het aanzienlijk moeilijker om de eigen lichaamshouding nauwkeurig te beoordelen en waar nodig bij te stellen. Studies hebben bovendien aangetoond dat blinden en slechtzienden doorgaans minder lichaamsbewustzijn hebben dan mensen met een normaal gezichtsvermogen, waardoor ze zich minder bewust zijn van hun houding in de ruimte.

Gebrek aan visuele referentiepunten

Visuele referentiepunten, zoals de horizon of objecten in de nabijheid, zijn essentieel voor het behouden van een correcte en evenwichtige lichaamshouding. Bij het ontbreken van deze visuele richtlijnen bestaat het risico dat het lichaam zich ongemerkt in een onnatuurlijke positie bevindt. Dit kan op termijn leiden tot spieronevenwichtigheden en een verhoogde kans op spiervermoeidheid of -spanning.

Compenserende technieken

Veel slechtzienden ontwikkelen compenserende houdingsstrategieën om optimaal gebruik te maken van hun andere zintuigen en om zich beter te oriënteren via tast en gehoor. Deze strategieën omvatten vaak aanpassingen in hun manier van staan, zitten of lopen, wat veranderingen veroorzaakt in spierspanning en belasting van gewrichten. Hoewel zulke aanpassingen op korte termijn functioneel kunnen zijn, bestaat het gevaar dat ze op lange termijn leiden tot structurele houdingsafwijkingen en chronische overbelasting van bepaalde spiergroepen.

Wetenschappelijk onderzoek en bevindingen

Studie 1: Antunes et al. (2020)

Onderzoeksdoel: Evalueren van de lichaamshouding van slechtziende adolescenten in vergelijking met hun ziende leeftijdsgenoten.
Methode: Analyse van statische posturografie en röntgenbeelden van de wervelkolom.
Resultaten:
- Bij slechtziende adolescenten werden significante afwijkingen vastgesteld in de positie van de wervelkolom, waaronder een toegenomen thoracale kyfose (verhoogde kromming van de bovenrug) en een versterkte lumbale lordose (kromming in de onderrug).
- Tevens werd een toename van spierspanning waargenomen in de nek– en schouderspieren, wat wijst op een verstoorde spierbalans.
Conclusie: Visuele beperkingen kunnen dus leiden tot structurele veranderingen in de wervelkolom en de spierbalans, wat de houding nadelig beïnvloedt.

Studie 2: Jin et al. (2019)

Onderzoeksdoel: De invloed van blindheid en slechtziendheid op de houding en spieractiviteit van de bovenste ledematen onderzoeken.
Methode: Houdingsanalyse en metingen van spieractiviteit via elektromyografie (EMG) bij zowel blinde als ziende proefpersonen.
Resultaten:
- Blinde deelnemers vertoonden afwijkende houdingen, zoals een verhoogde protractie en elevatie van de schouders (voorwaartse en opwaartse beweging).
- Er werd een verhoogde spieractiviteit gemeten in de trapezius- en deltoïde spieren, wat duidt op extra spierspanning en mogelijke overbelasting.
Conclusie: Blinden en slechtzienden kunnen houdingsafwijkingen ontwikkelen ter hoogte van de bovenste ledematen, wat bijdraagt aan spiervermoeidheid en onevenwichtige belasting van het houdingsapparaat.

Studie 3: “The Effect of a 12-Week Proprioceptive Training Program on Balance and Postural Control in Blind Adults” (2023)

Onderzoeksdoel: Onderzoeken of een 12-weekse proprioceptieve training de balans en houdingscontrole van blinde volwassenen kan verbeteren.
Methode: Een gerandomiseerde gecontroleerde studie met 30 blinde volwassenen, waarbij de interventiegroep proprioceptieve training kreeg en de controlegroep op een wachtlijst stond. Verschillende balans- en houdingsmetingen werden toegepast.
Resultaten: De training leidde tot duidelijke verbeteringen in balans en houdingscontrole in vergelijking met de controlegroep.
Conclusie: Proprioceptieve oefeningen kunnen effectief zijn om de posturale stabiliteit bij blinde volwassenen te verbeteren.

Studie 4: “The Relationship Between Visual Acuity and Postural Sway in Children with Visual Impairment” (2022)

Onderzoeksdoel: De relatie tussen gezichtsscherpte en posturale sway bij kinderen met een visuele beperking onderzoeken.
Methode: Analyse van de posturale sway van 50 kinderen met een visuele beperking en een controlegroep van 50 ziende kinderen.
Resultaten: Kinderen met lagere gezichtsscherpte vertoonden significant meer posturale sway, wat duidt op een verminderde houdingsstabiliteit.
Conclusie: Visuele scherpte is een bepalende factor in het ontwikkelen van houdingscontrole bij kinderen met een visuele beperking.

Studie 5: “The Impact of a Wearable Assistive Device on the Posture and Mobility of People with Visual Impairment” (2021)

Onderzoeksdoel: Het effect van een draagbaar hulpmiddel, zoals een slimme bril, op houding en mobiliteit bij mensen met een visuele beperking evalueren.
Methode: In een kleinschalige pilotstudie droegen 10 proefpersonen vier weken lang een slimme bril die hen hielp om obstakels te detecteren en feedback gaf over hun houding.
Resultaten: Het gebruik van de slimme bril leidde tot verbeterde houding en mobiliteit, met als bijkomend effect een verhoogd gevoel van veiligheid en zelfvertrouwen.
Conclusie: Innovatieve, draagbare technologieën kunnen een waardevolle ondersteuning vormen bij het verbeteren van de fysieke houding en het vergroten van de zelfstandigheid bij blinden en slechtzienden.

Deze studies tonen aan dat er steeds meer wetenschappelijke aandacht is voor de relatie tussen visuele beperking en fysieke houding. De resultaten suggereren dat gerichte interventies, zoals proprioceptieve training of technologische hulpmiddelen, effectief kunnen bijdragen aan het verbeteren van de houdingscontrole en daarmee ook de algehele levenskwaliteit van mensen met een visuele beperking.

Gevolgen en impact van slechte fysieke houding bij blinden en slechtzienden

Fysiek

Rug– en nekklachten
Verminderde mobiliteit
Verstoring van balans en coördinatie
Verhoogd risico op vallen en verwondingen
Vermoeidheid en spierpijn
Hoofdpijn
Ademhalingsproblemen
Spierzwakte
Verminderde flexibiliteit
Gewrichtsproblemen

Een ergonomische zithouding is belangrijk om rugpijn te voorkomen

Praktisch

Moeilijkheden met dagelijkse activiteiten, zoals zich aankleden, eten en koken
Beperkte participatie in sociale en recreatieve activiteiten
Verhoogd risico op ongelukken
Moeilijkheden met lezen en schrijven
Verminderde productiviteit op het werk of school

Mentaal / psychisch / emotioneel

Sociaal

Vermijding van sociale situaties
Moeilijkheden met het maken van contacten
Gevoelens van anders-zijn
Discriminatie en stigma

De impact van slechte fysieke houding kan per persoon verschillen. Sommige mensen ervaren milde symptomen, terwijl anderen ernstige klachten kunnen hebben. De ernst van de symptomen hangt af van verschillende factoren, zoals de ernst van de visuele beperking, de duur van de slechte houding, de leeftijd en de algemene gezondheidstoestand.

Behandelingen en preventieve maatregelen

Ergonomische training:
- Gerichte training op bewustwording van houding, juiste positie en spierbalans.
- Ontwikkeling van gezondere houdingsgewoonten.
Fysiotherapie:
- Correctie van houdingsafwijkingen.
- Versterking van spieren die zijn aangetast door een slechte houding.
- Op maat gemaakt oefenprogramma voor fysiek welzijn.
Manuele therapie:
- Behandeling van spier- en gewrichtsklachten die gerelateerd zijn aan een slechte houding.
- Verbetering van mobiliteit en flexibiliteit.
Oogheelkundige zorg:
- Optimalisatie van visuele vaardigheden bij slechtzienden.
- Gebruik van hulpmiddelen zoals brillen, contactlenzen of loepvergroting.
Mindfulness en meditatie:
- Vermindering van stress en angst die kunnen leiden tot spierspanning.
- Verbetering van lichaamsbewustzijn en zelfregulatie.
Motivatie en gedragsverandering:
- Ontwikkeling van strategieën om vol te houden met oefeningen en gezonde gewoonten.
- Ondersteuning van zelfmanagement.

Preventie van een slechte fysieke houding bij blinden en slechtzienden:

Algemene tips

Regelmatige lichaamsbeweging:
- Versterkt spieren en verbetert flexibiliteit.
- Vermindert spierzwakte en spierpijn.
- Verhoogt algehele gezondheid en conditie.
Gezonde voeding:
- Biedt essentiële voedingsstoffen voor spieren en botten.
- Helpt bij het behoud van een gezond gewicht.
Voldoende rust:
- Zorgt voor spierherstel en vermindert spiervermoeidheid.
- Verbetert algehele welzijn.

Specifieke tips voor blinden en slechtzienden

Aandacht voor ergonomie:
- Pas de werkomgeving en dagelijkse activiteiten aan.
- Gebruik ergonomische hulpmiddelen zoals een verstelbare bureau, ergonomische stoel, voetenbankje en beeldschermhouder.
Bewustwording van houding:
- Controleer regelmatig de lichaamshouding gedurende de dag.
- Gebruik spiegels of camera’s om de houding te observeren.
- Corrigeer afwijkende houdingspatronen actief.
Oogheelkundige zorg:
- Optimaliseer visuele vaardigheden bij slechtzienden.
- Gebruik hulpmiddelen zoals brillen, contactlenzen of loepvergroting.
Training in visuele vaardigheden:
- Leer technieken om visuele informatie optimaal te benutten.
- Versterk coördinatie tussen visuele en andere zintuigen.
Ondersteuning van mobiliteit:
- Gebruik hulpmiddelen zoals een taststok of geleidehond.
- Train vaardigheden in oriëntatie en mobiliteit.

Hulpmiddelen

Ergonomische hulpmiddelen: Verstelbare bureau, ergonomische stoel, voetenbankje, beeldschermhouder, toetsenbord en muis.
Optische hulpmiddelen: Brillen, contactlenzen, loepvergroting, beeldschermloep, schermuitleesprogramma’s, …
Mobiliteitshulpmiddelen: Taststok, geleidehond, GPS-navigatiesysteem.

Professionals

Arts: Kan medische aandoeningen die houdingsproblemen veroorzaken diagnosticeren en behandelen.
Fysiotherapeut: Kan oefenprogramma’s opstellen om houding te verbeteren en spieren te versterken.
Ergotherapeut: Kan adviseren over ergonomische aanpassingen en hulpmiddelen.
Oogarts: Kan visuele vaardigheden optimaliseren en hulpmiddelen voorschrijven.
Psycholoog: Ondersteunt bij het omgaan met stress, angst en andere mentale factoren.
Sociaal werker: Biedt hulp bij sociale inclusie en het navigeren door het zorgsysteem.

Door proactieve preventiemaatregelen te nemen, kunnen blinden en slechtzienden het risico op een slechte fysieke houding aanzienlijk verminderen en hun kwaliteit van leven verbeteren.

Belangrijk

De keuze voor een geschikte behandeling of preventieve maatregel hangt af van de individuele situatie.
Raadpleeg een arts, fysiotherapeut of andere medische professional voor een persoonlijk advies.
Een combinatie van verschillende behandelingen en preventieve maatregelen kan het meest effectief zijn.

Door proactief te werken aan een goede fysieke houding kunnen blinden en slechtzienden hun kwaliteit van leven aanzienlijk verbeteren.

Meer informatie

Bronvermeldingen:

Antunes, L. A., Rocha, N. A. C. F., de Souza, T. R., Lins, O. G. C., & Lima, R. M. (2020). Postural profile of visually impaired adolescents. Journal of Bodywork and Movement Therapies, 24(2), 135-139.
Jin, Y., Han, D. H., Cho, K. H., Park, J. W., & Kang, S. H. (2019). Effects of congenital and acquired visual impairment on postural control and upper limb muscle activity during sitting posture. Scientific reports, 9(1), 1-8.

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 11 mei 2025 – 05:33

Medisch