Irritatie bij blinden en slechtzienden

Als je blind of slechtziend bent, bots je helaas nog vaak op misverstanden, onbegrip of zelfs betuttelend gedrag. Hoewel de samenleving stap voor stap toegankelijker wordt, blijven er in het dagelijkse leven allerlei kleine en grote ergernissen die je als blinde of slechtziende persoon kunt tegenkomen. In deze tekst lees je welke irritaties vaak voorkomen, waarom ze zo frustrerend zijn en wat mogelijke aandachtspunten zijn om het contact met blinden en slechtzienden respectvoller en gelijkwaardiger te maken.

Inhoudsopgave

1 Ongevraagde hulp en betutteling
2 Obstakels en onveilige situaties
3 Technologie die onvoldoende toegankelijk is
4 Onbegrip en onwetendheid
5 Gebrek aan inspraak en overleg
6 Cosmetische aandachtspunten
7 Wat kun jij doen?

Ongevraagde hulp en betutteling

Je bedoelt het goed als je een blinde of slechtziende persoon wil helpen. Toch kan het behoorlijk frustrerend zijn wanneer iemand je zomaar vastneemt of zonder iets te vragen aanwijzingen begint te geven. Je hebt misschien de indruk dat je helpt, maar dat is niet altijd zo. Wie blind of slechtziend is, heeft vaak zijn of haar eigen manier ontwikkeld om zich veilig en zelfstandig te verplaatsen. Als jij daar ineens tussenkomt zonder overleg, raak je iemands ritme kwijt, of erger nog: je maakt de situatie juist onveiliger.

Vraag daarom altijd eerst of je mag helpen: “Kan ik iets voor je doen?” of “Wil je begeleiding?” is genoeg. Laat de ander zelf kiezen of en hoe je kan bijspringen. Met een eenvoudige, vriendelijke vraag toon je respect en vermijd je ergernis of verwarring.

Obstakels en onveilige situaties

Het lijkt misschien onschuldig om je fiets even tegen een muur te zetten, een vuilniszak op de stoep te laten staan of een reclamebord voor de deur te plaatsen. Maar voor wie niet goed ziet, zijn dat struikelblokken – letterlijk. Wat jij nauwelijks opmerkt, kan iemand anders doen vallen of ernstig verwonden. Losliggende kabels, laaghangende takken en zelfs openstaande ramen of luiken op hoofdhoogte kunnen voor blinden en slechtzienden bijzonder gevaarlijk zijn.

Ook slecht aangelegde of onduidelijke oversteekplaatsen zijn een bron van frustratie. Een zebrapad zonder voelbare markering of een halte zonder gidslijn kan ervoor zorgen dat je niet weet waar je veilig kunt oversteken of op de bus stappen. Als je dan ook nog te maken krijgt met drukke, lawaaierige straten en afwezigheid van rateltikkers aan verkeerslichten, voelt de openbare ruimte al snel chaotisch en vijandig aan.

Technologie die onvoldoende toegankelijk is

Apps, websites, automaten, betaalterminals… Veel technologie is visueel ingesteld. Maar als je een schermuitleesprogramma gebruikt, loop je nog vaak tegen beperkingen aan. Onduidelijke knoppen, onleesbare pictogrammen of slecht geprogrammeerde apps maken het moeilijk om zelfstandig te functioneren. Zelfs apparaten die zogenaamd “spraakgestuurd” zijn, werken niet altijd correct met de technologie waarop jij vertrouwt.

Bankautomaten zonder audiomogelijkheden, stemhokjes zonder duidelijke oriëntatie, zelfbedieningskassa’s die alleen visuele aanwijzingen geven: het zijn voorbeelden van hoe digitalisering blinden en slechtzienden soms letterlijk buitensluit. Wat modern en handig lijkt voor velen, is voor jou soms een bron van ergernis, afhankelijkheid en frustratie.

Vermoeidheid: Vermoeide vrouw achter laptop

Ergenis: Geïrriteerde vrouw achter laptop

Onbegrip en onwetendheid

Veel ergernissen komen voort uit onwetendheid. Mensen beseffen niet hoe ingrijpend een visuele beperking het dagelijkse leven beïnvloedt. Daardoor krijg je soms onhandige of zelfs pijnlijke reacties. “Je ziet toch nog een beetje, waarom gebruik je dan een taststok?” of “Je lijkt me helemaal niet blind” zijn opmerkingen die je ongetwijfeld al gehoord hebt. Die reacties maken het niet alleen moeilijker om jezelf uit te leggen, ze voelen ook als een aanval op je geloofwaardigheid.

Er is nog te weinig zichtbare aandacht voor de diversiteit binnen visuele beperkingen. Je hoeft niet volledig blind te zijn om ernstige beperkingen te ervaren in oriëntatie of zelfstandigheid. Elke blinde of slechtziende persoon is anders. Hoe meer mensen dat begrijpen, hoe minder frustraties er ontstaan door verkeerde aannames of misplaatste reacties.

Gebrek aan inspraak en overleg

Nog al te vaak worden beslissingen genomen over toegankelijkheid zonder dat blinden of slechtzienden daar zelf inspraak in hebben. Dat leidt tot voorzieningen die weliswaar “bedoeld” zijn om te helpen, maar in de praktijk niet werken. Denk aan geleidelijnen die in een muur eindigen, auditieve meldingen die te stil zijn of slecht onderhouden blindenpaden.

Als je niet gehoord wordt, terwijl het jouw ervaring is die het verschil kan maken, dan is dat bijzonder frustrerend. Het is belangrijk dat overheden, ontwerpers en organisaties in overleg treden met ervaringsdeskundigen – niet als laatste stap, maar vanaf het begin. Alleen zo ontstaan oplossingen die écht werken en die ervoor zorgen dat jij je als blinde of slechtziende persoon veilig, vrij en gerespecteerd voelt.

Cosmetische aandachtspunten

Tot slot zijn er ook kleine, alledaagse dingen die frustratie kunnen opwekken, zoals braillebordjes die achter glazen kaders zitten, geleidelijnen die enkel decoratief zijn, of tactiele elementen die nergens naartoe leiden. Ze geven je het gevoel dat je “meegeteld” wordt, maar enkel voor de schijn. Dat soort cosmetische aanpassingen doen meer kwaad dan goed.

Een geleidelijn moet ergens naartoe leiden. Een braillebord moet leesbaar en bruikbaar zijn. Een gesproken liftstem moet verstaanbaar zijn en informatie geven die je echt nodig hebt. Toegankelijkheid is geen decoratie – het is een noodzaak om gelijkwaardig te kunnen deelnemen aan de samenleving.

Wat kun jij doen?

Als je zelf geen visuele beperking hebt, kan je toch een verschil maken. Laat obstakels niet slingeren, parkeer scooters netjes, bied op een beleefde manier hulp aan en probeer na te denken over hoe iets voelt voor iemand die niet goed ziet. Een kleine inspanning van jou kan een groot verschil betekenen voor iemand anders.

En als je zelf blind of slechtziend bent, weet dan dat jouw ervaring ertoe doet. Blijf je stem laten horen, geef feedback en deel wat voor jou werkt of net niet. Alleen zo wordt de samenleving beetje bij beetje toegankelijker voor iedereen.

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 26 mei 2025 – 16:05

Handicap & Integratie