Betutteling van blinden en slechtzienden

Betutteling van blinden en slechtzienden is een alledaags fenomeen dat zich op verschillende manieren kan manifesteren. Vaak met goede bedoelingen, maar soms met negatieve gevolgen. In deze tekst bespreken we de verschillende vormen van betutteling, de oorzaken, de impact op blinden en slechtzienden, en tips voor zowel de betuttelden als de betuttelaars.

Voorbeelden van betutteling

Overnemen van taken

Koken: Iemand kan de blinde of slechtziende persoon uit de keuken sturen en alles zelf koken, terwijl de blinde of slechtziende misschien prima in staat is om met aangepaste recepten en hulpmiddelen te koken.
De weg vinden: Iemand kan de blinde of slechtziende persoon bij de arm nemen en hen overal naartoe leiden, terwijl de blinde of slechtziende misschien prima in staat is om met een geleidestok of navigatieapp te navigeren.
Boodschappen doen: Iemand kan de blinde of slechtziende persoon meenemen naar de winkel en alle boodschappen voor hen doen, terwijl de blinde of slechtziende misschien prima in staat is om met behulp van een boodschappenlijst, een witte stok en/of blindengeleidehond, een draagbare loep en/of winkelhulp de boodschappen zelf te doen.

Winkelmandje met boodschappen uit de supermarkt

Onnodige hulp aanbieden

Iemand kan aanbieden om een blinde of slechtziende persoon te helpen met het invullen van formulieren, terwijl de persoon misschien prima in staat is om dit met behulp van een schermuitleesprogramma te doen.
Iemand kan aanbieden om een blinde of slechtziende persoon voor te lezen, terwijl de persoon misschien liever zelf leest met braille of audioboeken.
Iemand kan aanbieden om een blinde of slechtziende persoon te helpen met het gebruik van hun computer, terwijl de persoon misschien prima in staat is om dit met behulp van speciale software te doen.

Beslissingen nemen voor anderen

Bepaal wat ze wel of niet kunnen dragen: Iemand kan zeggen dat een blinde of slechtziende persoon geen donkere kleuren mag dragen omdat ze “er niet goed uitzien”, terwijl de blinde of slechtziende persoon zelf mag beslissen wat ze willen dragen.
Bepaal wat ze wel of niet kunnen doen: Iemand kan zeggen dat een blinde of slechtziende persoon niet mag autorijden of een gevaarlijke sport mag beoefenen, terwijl de blinde of slechtziende persoon zelf mag beslissen of ze deze risico’s willen nemen.
Bepaal met wie ze wel of niet omgaan: Iemand kan proberen te controleren met wie een blinde of slechtziende persoon omgaat, uit angst dat ze worden uitgebuit of misleid.

Gebruik van kinderlijke taal

Tegen een blinde of slechtziende persoon praten alsof ze een kind zijn, met een overdreven hoge stem en eenvoudige taal.
Gebruik van diminutieven zoals “schatje” of “liefje”.
Dingen uitleggen die de blinde of slechtziende persoon al weet, alsof ze niet intelligent genoeg zijn om het te begrijpen.

Overdreven beschermd worden

Iemand die overdreven beschermd wordt, kan het gevoel hebben dat ze voortdurend in de gaten worden gehouden en dat hun eigen capaciteiten niet worden vertrouwd. Dit kan leiden tot frustratie, boosheid en een gevoel van afhankelijkheid.

Enkele voorbeelden:

Ouders die hun blinde of slechtziende kind nooit alleen laten spelen, zelfs niet in een veilige omgeving.
Een partner die altijd voor de blinde of slechtziende persoon beslist wat ze wel of niet kunnen doen.
Vrienden die de blinde of slechtziende persoon nooit uitnodigen om mee te gaan op activiteiten die als “te gevaarlijk” worden beschouwd.

Niet serieus genomen worden

Mensen die niet serieus genomen worden, kunnen het gevoel hebben dat hun mening of ideeën niet belangrijk zijn. Dit kan leiden tot frustratie, boosheid en een gevoel van minderwaardigheid.

Enkele voorbeelden:

Collega’s die de ideeën van een blinde of slechtziende collega negeren tijdens vergaderingen.
Docenten die lagere verwachtingen hebben van blinde of slechtziende studenten.
Vreemden die de blinde of slechtziende persoon negeren en met hun begeleider praten alsof de blinde of slechtziende persoon er niet is.

Oorzaken van betuttelende reacties

Onwetendheid

Mensen die niet bekend zijn met blindheid of slechtziendheid, weten mogelijk niet hoe ze op een juiste manier met blinden of slechtzienden moeten omgaan. Dit kan leiden tot onbewust betuttelend gedrag, zoals het overnemen van taken die de blinde of slechtziende persoon prima zelf kan uitvoeren.
Onwetendheid over de hulpmiddelen en technologieën die beschikbaar zijn voor blinden en slechtzienden kan leiden tot de veronderstelling dat ze minder capabel zijn dan anderen.

Angst

Sommige mensen zijn bang voor wat ze niet kennen, en deze angst kan zich manifesteren in betuttelend gedrag. Angst voor het onbekende kan leiden tot overbezorgdheid en de neiging om de blinde of slechtziende persoon te controleren.
Angst om fouten te maken kan ook leiden tot betuttelend gedrag. Mensen die bang zijn om iets verkeerd te zeggen of te doen, kunnen ervoor kiezen om de blinde of slechtziende persoon te vermijden of te behandelen alsof ze een kind zijn.

Overbescherming

Partner, familie en vrienden van blinden of slechtzienden kunnen hen uit angst overbeschermen. Dit kan leiden tot betuttelend gedrag, zoals het nemen van beslissingen voor de blinde of slechtziende persoon zonder hun mening te vragen.
Overbescherming kan ook leiden tot een gebrek aan vertrouwen in de capaciteiten van de blinde of slechtziende persoon.

Stereotypen

Negatieve stereotypen over blinden en slechtzienden kunnen leiden tot betuttelend gedrag. Stereotypen over hulpeloosheid, afhankelijkheid en incompetentie kunnen leiden tot de veronderstelling dat blinden of slechtzienden niet in staat zijn om hun eigen leven te leiden.
Deze stereotypen kunnen ook leiden tot discriminatie en ongelijkheid in verschillende aspecten van het leven, zoals onderwijs, werk en sociale interactie.

Oncomfortabele gevoelens

Sommige mensen voelen zich ongemakkelijk in de omgang met blinden of slechtzienden. Dit ongemak kan verschillende oorzaken hebben:

Onbekende: Angst voor het onbekende is een veelvoorkomende oorzaak van ongemak. Mensen die niet bekend zijn met blindheid of slechtziendheid, weten mogelijk niet hoe ze op een juiste manier met blinden of slechtzienden moeten omgaan. Dit kan leiden tot angst en ongemak.
Onzekerheid: Sommige mensen zijn onzeker over hoe ze zich in de omgang met blinden of slechtzienden moeten gedragen. Ze zijn bang om iets fouts te zeggen of te doen, wat kan leiden tot ongemakkelijke stiltes of geforceerde gesprekken.
Stereotypen: Negatieve stereotypen over blindheid en slechtziendheid kunnen leiden tot ongemak. Stereotypen over hulpeloosheid, afhankelijkheid en incompetentie kunnen leiden tot de veronderstelling dat blinden of slechtzienden een last zijn of dat er speciale aandacht aan hen moet worden besteed.

Gebrek aan empathie

Empathie is het vermogen om je in te leven in de gevoelens en gedachten van anderen. Sommige mensen missen de empathie om zich in te leven in de positie van een blinde of slechtziende persoon. Dit kan leiden tot betuttelend gedrag, omdat ze de behoeften en gevoelens van de blinde of slechtziende persoon niet begrijpen.

Persoonlijkheidstrekken

Sommige mensen hebben een betuttelende persoonlijkheid, ongeacht of ze met een blinde of slechtziende persoon te maken hebben. Deze mensen hebben de neiging om anderen te controleren en te beschermen, zelfs als dat niet nodig is.

Impact

Betutteling kan een significante negatieve impact hebben op blinden en slechtzienden op verschillende niveaus:

Fysiek

Beperkte mobiliteit: Overdreven bescherming kan leiden tot een verminderde fysieke activiteit, wat kan leiden tot gezondheidsproblemen zoals obesitas en spierzwakte.
Verlies van vaardigheden: Door te veel taken uit handen te nemen, kunnen blinden of slechtzienden essentiële vaardigheden die ze nodig hebben voor hun onafhankelijkheid verliezen.

Mentaal/emotioneel/psychisch

Gevoel van frustratie: Betutteling kan leiden tot frustratie en boosheid, omdat blinden en slechtzienden het gevoel kunnen hebben dat ze niet als volwaardige individuen worden gezien.
Verlies van zelfvertrouwen: Betutteling kan het zelfvertrouwen van blinden en slechtzienden aantasten, waardoor ze minder geneigd zijn om nieuwe dingen te proberen.
Gevoel van afhankelijkheid: Betutteling kan leiden tot een gevoel van afhankelijkheid van anderen, wat kan leiden tot gevoelens van hulpeloosheid en hopeloosheid.
Angst en depressie: Betutteling kan gevoelens van angst en een depressie versterken, doordat blinden en slechtzienden zich beperkt en gecontroleerd voelen.

Diverse gezichtsicoontjes naast elkaar: van heel verdrietig naar naar heel blij

Sociaal

Beperkte sociale interactie: Betutteling kan leiden tot minder sociale interactie, doordat blinden of slechtzienden minder kansen krijgen om zelfstandig deel te nemen aan sociale activiteiten.
Gevoel van isolatie: Betutteling kan leiden tot een gevoel van isolatie en eenzaamheid, doordat blinden en slechtzienden zich uitgesloten voelen van de rest van de samenleving.
Discriminatie: Betutteling kan leiden tot discriminatie en stigmatisering, doordat blinden en slechtzienden als minder capabel worden gezien.

Enkele concrete voorbeelden van de impact van betutteling:

Een blinde student die niet mag meedoen met een excursie omdat de leraar bang is dat hij iets overkomt.
Een slechtziende vrouw die niet mag solliciteren naar een baan omdat de werkgever denkt dat ze het werk niet aankan.
Een blinde man die door zijn partner en familie wordt overbeschermd en niet mag leren koken of schoonmaken.

Tips voor betuttelden

Stel je grenzen: Laat duidelijk weten wanneer je geen hulp nodig hebt, en wanneer je liever zelfstandig dingen wilt doen.
Vraag om wat je wilt: Wees assertief en vraag om de hulp die je echt nodig hebt.
Informeer anderen: Informeer mensen over blindheid of slechtziendheid, en de beste manier om je te helpen.
Zoek steun: Praat met andere blinden of slechtzienden over je ervaringen met betutteling.
Zelfvertrouwen kweken:
- Focus op je capaciteiten: Denk aan de dingen die je goed kunt, en laat je niet definiëren door je beperking.
- Stel realistische doelen: Begin met kleine doelen en bouw geleidelijk aan je zelfvertrouwen op.
- Vier je successen: Neem de tijd om te vieren wat je bereikt hebt, hoe klein ook.
Assertief zijn:

- Leer nee te zeggen: Het is oké om hulp te weigeren als je die niet nodig hebt.
- Vraag om wat je wilt: Wees duidelijk over wat je nodig hebt en verwacht van anderen.
- Oefen met assertieve communicatie: Er zijn veel online en offline bronnen beschikbaar om je hierbij te helpen.

Tips voor betuttelaars

Vraag altijd of iemand hulp nodig heeft, voordat je iets voor ze doet.
Luister naar wat de persoon te zeggen heeft, en respecteer hun wensen.
Biedt keuzes: Geef mensen de keuze om zelf te bepalen wat ze willen doen, en hoe ze geholpen willen worden.
Vertrouw op hun capaciteiten: Ga ervan uit dat blinden en slechtzienden in staat zijn om veel dingen zelfstandig te doen.
Behandel blinden en slechtzienden met respect, zoals je iedereen zou behandelen.

Meer informatie

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 13 april 2024 – 06:51

Handicap & Integratie