Oorzaken van blind- en slechtziendheid

Miljoenen mensen over de hele wereld zijn blind of slechtziend. Blind- en slechtziendheid kunnen aanzienlijke uitdagingen met zich meebrengen en diverse oorzaken hebben. In dit artikel worden de meest voorkomende oorzaken van blind- en slechtziendheid besproken.

Genetische oorzaken

Erfelijke aandoeningen

Retinitis pigmentosa (RP): Dit is een groep erfelijke aandoeningen die leiden tot degeneratie van het netvlies, wat resulteert in nachtblindheid en het geleidelijk verlies van het perifere gezichtsvermogen. In gevorderde stadia kan dit leiden tot ernstige slechtziendheid of blindheid. RP kan worden overgedragen van ouders op kinderen, en de ernst van de aandoening kan sterk variëren.
Glaucoom: Hoewel glaucoom meestal niet als een direct erfelijke aandoening wordt beschouwd, hebben sommige vormen van glaucoom een genetische component. Dit is een progressieve oogaandoening die schade aan de oogzenuw veroorzaakt en kan leiden tot blijvend verlies van gezichtsvermogen als het niet wordt behandeld.
Maculadegeneratie: Er zijn zowel erfelijke als niet-erfelijke vormen van maculadegeneratie. De erfelijke vorm, zoals leeftijdsgebonden maculaire degeneratie (LMD), kan worden doorgegeven in families en beïnvloedt het centrale zicht, waardoor het moeilijk wordt om details te zien en activiteiten zoals lezen en herkennen van gezichten bemoeilijkt worden.

Congenitale aandoeningen

Congenitale cataract: Dit is een aangeboren aandoening waarbij de lens van het oog troebel is in plaats van helder. De oogafwijking kan leiden tot een wazig zicht of ernstige slechtziendheid als de oogaandoening niet wordt behandeld. Een vroegtijdige diagnose en chirurgische verwijdering van cataract kunnen het gezichtsvermogen verbeteren.
Microftalmie: Bij microftalmie zijn de ogen abnormaal klein en onderontwikkeld. Deze aandoening kan éénzijdig of bilateraal voorkomen en gaat vaak gepaard met andere oogafwijkingen. De oogaandoening resulteert meestal in ernstige visuele beperking.
Aniridie: Aniridie wordt gekenmerkt door de afwezigheid van de iris, het gekleurde deel van het oog. Dit kan leiden tot overgevoeligheid voor licht (fotofobie) en een wazig zicht. Mensen met aniridie hebben vaak extra oogzorg en aanpassingen nodig om hun visuele comfort te verbeteren.

Mensen met een familiegeschiedenis van deze aandoeningen kunnen genetische onderzoeken laten uitvoeren om hun risico op het ontwikkelen van visuele problemen beter te begrijpen. Wereldwijd werken veel organisaties en onderzoeksinstituten aan het het herkennen van genetische factoren en het ontwikkelen van therapieën om het gezichtsverlies te vertragen of te voorkomen.

Wazig beeld van een kantoorinterieur

Leeftijdsgerelateerde oorzaken

Maculadegeneratie

Deze aandoening is een belangrijke oorzaak van slechtziendheid bij oudere volwassenen en wordt vaak geassocieerd met het ouder worden. Er zijn twee hoofdtypen: droge maculadegeneratie, die langzaam vordert, en natte maculadegeneratie, die sneller kan verlopen. Bij maculadegeneratie treedt er schade op aan de macula, het centrale deel van het netvlies dat verantwoordelijk is voor het scherpe, gedetailleerde zien. Dit kan leiden tot een aanzienlijk verlies van centraal zicht, waardoor activiteiten zoals lezen en herkennen van gezichten moeilijk worden.

Droge maculadegeneratie

Dit is de meest voorkomende vorm en wordt gekenmerkt door de geleidelijke afbraak van de lichtgevoelige cellen in de macula. Dit leidt tot een geleidelijk verlies van het centrale gezichtsvermogen.

Natte maculadegeneratie

In deze vorm ontwikkelen zich abnormale bloedvaten onder de macula, wat kan leiden tot snelle en ernstige schade aan het centrale zicht.

Beeld van wat een persoon met maculadegeneratie zou kunnen zien

Cataract

Cataract is een veelvoorkomende leeftijdsgerelateerde oorzaak van slechtziendheid, vooral bij oudere mensen. Cataract ontstaat wanneer de ooglens troebel wordt, waardoor het licht niet goed op het netvlies kan focussen. Dit resulteert in een wazig zicht, verminderd contrast en problemen met nachtzicht. Het verwijderen van de vertroebelde lens door middel van een cataractoperatie is een van de meest uitgevoerde chirurgische ingrepen ter wereld en kan het gezichtsvermogen aanzienlijk verbeteren.

Glaucoom

Hoewel glaucoom niet uitsluitend leeftijdsgebonden is, neemt het risico op deze aandoening toe met de leeftijd. Glaucoom is een aandoening waarbij de druk in het oog toeneemt en schade aan de oogzenuw veroorzaakt. Dit kan leiden tot permanent verlies van perifeer zicht en uiteindelijk tot tunnelzicht of blindheid als het niet wordt behandeld.

Omgevingsfactoren

Letsel

Fysiek letsel aan het oog is een directe oorzaak van een verlies van het gezichtsvermogen. De ernst van het letsel kan variëren, afhankelijk van de aard en de impact van het trauma. Enkele veelvoorkomende oorzaken van oogletsel zijn:

Ongelukken: Een breed scala aan ongelukken kan oogletsel veroorzaken, zoals letsel door vallende voorwerpen, auto-ongelukken, sportongevallen, en meer. Deze letsels kunnen variëren van lichte schrammen en blauwe plekken tot ernstigere schade, zoals hoornvliesletsels of netvliesloslating.
Oogchirurgie: Hoewel oogchirurgie vaak wordt uitgevoerd om het gezichtsvermogen te verbeteren, zijn er risico’s verbonden aan de ingreep. Complicaties na oogchirurgie kunnen het gezichtsvermogen negatief beïnvloeden.
Vreemde voorwerpen: Soms kan een klein vreemd voorwerp, zoals een splinter, metaaldeeltje, of chemische stof, in het oog terechtkomen en schade veroorzaken als het niet snel wordt verwijderd.

Blootstelling aan toxische stoffen

Langdurige blootstelling aan giftige stoffen kan leiden tot oogschade en bijdragen aan de ontwikkeling van oogziekten. Enkele voorbeelden van schadelijke stoffen zijn:

Tabaksrook: Roken is niet alleen schadelijk voor de longen, maar het kan ook oogproblemen veroorzaken of verergeren. Het kan het risico op cataract, maculadegeneratie en droge ogen vergroten.
Chemicaliën op de werkplek: Werknemers die werken met gevaarlijke chemicaliën moeten beschermende maatregelen nemen, zoals het dragen van veiligheidsbrillen, om oogletsel te voorkomen. Sommige chemicaliën kunnen ernstige oogirritatie, schade aan het hoornvlies of zelfs permanent verlies van het gezichtsvermogen veroorzaken.
Schadelijke UV-straling: Overmatige blootstelling aan ultraviolette (UV) straling van de zon kan schade aan de ogen veroorzaken, waaronder fotokeratitis (sneeuwblindheid: vergelijkbaar met een zonnebrand voor de ogen), cataract en een verhoogd risico op oogkanker.

Roken: Sigarettenpeuken op de grond

Medische aandoeningen

Diabetische retinopathie

Diabetische retinopathie is een ernstige complicatie van diabetes mellitus die het netvlies aantast. Langdurig hoge bloedsuikerspiegels veroorzaken schade aan de bloedvaten in het oog, wat kan leiden tot:

Bloedingen: Zwakke bloedvaten in het netvlies kunnen barsten, wat bloedingen in het oog veroorzaakt. Deze bloedingen kunnen het gezichtsvermogen vertroebelen en leiden tot donkere vlekken of zwevende deeltjes in het gezichtsveld.
Vochtophoping: Abnormale lekkage van bloedvaten kan leiden tot vochtophoping in het netvlies, wat leidt tot gezwollen macula (macula-oedeem). Hierdoor wordt het centrale zicht aangetast, wat kan resulteren in het niet goed kunnen lezen of herkennen van gezichten.

Glaucoom

Glaucoom is een progressieve oogaandoening waarbij de druk in het oog abnormaal hoog is, wat leidt tot schade aan de oogzenuw. Er zijn verschillende vormen van glaucoom, maar het meest voorkomende type is primair openkamerhoekglaucoom. Glaucoom heeft de volgende kenmerken:

Perifeer zichtverlies: In de vroege stadia van glaucoom merken patiënten meestal geen symptomen. Na verloop van tijd treedt perifeer zichtverlies op, waardoor het lijkt alsof men door een tunnel kijkt (tunnelzicht).
Asymptomatische aanvallen: Glaucoom kan asymptomatisch zijn tot het vergevorderde stadia bereikt. Regelmatige oogonderzoeken zijn van vitaal belang om glaucoom vroeg te diagnosticeren en te behandelen om verlies van gezichtsvermogen te voorkomen.

Traanfilmstoornissen

Sommige mensen ervaren stoornissen in de traanfilm, zoals het droge-ogen-syndroom. Dit gebeurt wanneer de ogen niet voldoende worden bevochtigd en leidt tot symptomen zoals:

Ongemak: Droge ogen kunnen leiden tot branderigheid, jeuk, en een schurend gevoel. Dit ongemak kan de levenskwaliteit aanzienlijk verminderen.
Wazig zicht: Onvoldoende bevochtiging van het hoornvlies kan een wazig zicht veroorzaken, waardoor dagelijkse activiteiten zoals lezen en autorijden bemoeilijkt worden.

Autorijden, met blik op dashboard van de wagen en de weg

Refractie-afwijkingen

Refractieafwijkingen zijn oogaandoeningen waarbij het oog lichtstralen niet correct kan breken, waardoor het beeld dat op het netvlies valt onscherp wordt. Deze afwijkingen zijn een belangrijke oorzaak van slechtziendheid en treffen mensen van alle leeftijden over de hele wereld.

Bijziendheid (myopie)

Bijziendheid treedt op wanneer het oog te lang is in verhouding tot het brekingsvermogen van het hoornvlies en de ooglens. Hierdoor worden verre objecten onscherp waargenomen, terwijl nabije objecten duidelijk worden gezien. Het kan leiden tot problemen met het lezen van schoolborden, verkeersborden of straatnaamborden.

Verziendheid (hypermetropie)

Verziendheid gebeurt wanneer het oog te kort is, waardoor nabije objecten onscherp lijken, terwijl verre objecten duidelijker zichtbaar zijn. Dit kan leiden tot oogvermoeidheid bij activiteiten zoals lezen of computergebruik.

Astigmatisme

Astigmatisme is het gevolg van een onregelmatige kromming van het hoornvlies of de ooglens, waardoor het beeld op meerdere punten wordt gefocust. Dit resulteert in vervormd of een wazig zicht, zowel dichtbij als veraf.

Auto-immuunziekten

Auto-immuunziekten, zoals lupus en multiple sclerose (MS), kunnen het gezichtsvermogen beïnvloeden door ontstekingen en schade aan de oogzenuw. Deze aandoeningen kunnen zich manifesteren in verschillende oogproblemen, waaronder:

Oogzenuwontsteking: Bij MS kan neuritis optica optreden, wat ontsteking van de oogzenuw inhoudt en leidt tot een wazig zicht, pijn achter het oog, en kleurveranderingen in het gezichtsvermogen.
Netvliesontsteking: Lupus kan leiden tot ontsteking van het netvlies, wat symptomen zoals een wazig zicht, lichtgevoeligheid en vervormde beelden kan veroorzaken.

Infecties

Ooginfecties

Ooginfecties, veroorzaakt door bacteriën, virussen of schimmels, kunnen ernstige schade aan verschillende delen van het oog veroorzaken, waaronder het hoornvlies en het netvlies. Enkele voorbeelden van dergelijke infecties zijn:

Keratitis: Dit is een ontsteking van het hoornvlies die vaak wordt veroorzaakt door bacteriën of virussen. Infecties zoals herpeskeratitis kunnen littekens op het hoornvlies achterlaten, wat leidt tot blijvende visuele problemen.
Retinitis: Virale retinitis is een ontsteking van het netvlies, meestal veroorzaakt door virussen zoals cytomegalovirus (CMV) of herpes. Onbehandeld kan het leiden tot ernstig gezichtsverlies of blindheid.

Parasitaire infecties

In bepaalde delen van de wereld kunnen parasitaire infecties, zoals “river blindness” (onchocerciasis), tot blindheid leiden als ze niet adequaat worden behandeld. Enkele belangrijke aandachtspunten zijn:

Onchocerciasis: Deze ziekte wordt veroorzaakt door de parasiet Onchocerca volvulus, die wordt overgedragen door de beet van zwarte vliegen. De larven van deze parasiet migreren door het lichaam en kunnen zich ophopen in de ogen, wat leidt tot ernstige ontstekingen en littekens in het netvlies. Uiteindelijk kan dit leiden tot verlies van het gezichtsvermogen.
Trachoom: Trachoom is een chlamydiale ooginfectie die in sommige ontwikkelingslanden endemisch is. Herhaalde infecties kunnen leiden tot littekens op het binnenste ooglid, wat uiteindelijk resulteert in omgekeerde wimpergroei. Deze wimpers schuren over het hoornvlies, wat ernstige schade kan veroorzaken en tot blindheid kan leiden.

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 4 maart 2024 – 16:42