Leren voelen als je blind of slechtziend bent

Leren voelen is voor mensen met een visuele beperking een cruciale vaardigheid. Het is de sleutel tot het waarnemen van de omgeving, tot communicatie en tot het functioneren in het dagelijks leven. Echter, deze vaardigheid is niet vanzelfsprekend; het is een complex proces dat met oefening en ondersteuning ontwikkeld moet worden.

Verschillen in leren voelen

De manier waarop men leert voelen hangt af van of men blind geboren is of later blind of slechtziend is geworden.

Blind geboren

Natuurlijke ontwikkeling: Voor blinden is leren voelen een natuurlijk proces dat al vanaf jonge leeftijd begint. Ze gebruiken hun tastzin om hun omgeving te exploreren en te interpreteren.
Hersenfuncties: Studies tonen aan dat de hersenen van blinden zich anders ontwikkelen, met een versterkte focus op tastzin. Dit resulteert in een scherper gevoel van tastzin en een betere waarneming van details en texturen.
Aangeboren vaardigheden: Blinde mensen beschikken vaak over een repertoire aan aangeboren vaardigheden die hen helpen om hun omgeving te leren kennen, zoals echolocatie en het gebruik van hun lichaam als referentiepunt.

Verworven blindheid of slechtziendheid

Aanpassingsproces: Voor mensen die later blind of slechtziend worden, is leren voelen een aanpassingsproces. Ze moeten wennen aan het gebruik van hun tastzin als primaire manier om de omgeving te ervaren.
Visuele herinneringen: Mensen met verworven blindheid of slechtziendheid kunnen hun herinneringen aan visuele waarneming gebruiken om hun tastzin te interpreteren. Dit kan hen helpen om objecten en omgevingen te herkennen die ze al kenden.
Moeilijkheden: Het leren voelen kan een grotere uitdaging zijn voor mensen met verworven blindheid of slechtziendheid. Ze hebben al een visueel referentiekader ontwikkeld, waardoor het aanpassen aan een tastzin-georiënteerde omgeving complexer kan zijn.

Factoren die leren voelen beïnvloeden

Leeftijd: Hoe jonger men blind wordt, hoe makkelijker het is om te leren voelen.
Motivatie: Een sterke motivatie en wilskracht om te leren voelen zijn cruciaal.
Ondersteuning: De beschikbaarheid van professionele begeleiding, trainingen en hulpmiddelen kan het leerproces bevorderen.
Omggeving: Een stimulerende omgeving met diverse texturen en materialen kan de ontwikkeling van de tastzin bevorderen.

Tips voor het bevorderen van leren voelen

Oefening baart kunst

Regelmatig de tastzin gebruiken: Moedig de persoon aan om hun tastzin te gebruiken in alledaagse activiteiten. Dit kan door ze te laten helpen met koken, schoonmaken, tuinieren of andere taken.
Tastzin-spellen en -activiteiten: Er zijn tal van spelletjes en activiteiten die gericht zijn op het stimuleren van de tastzin. Denk aan:
- Memoryspel met verschillende texturen: Gebruik verschillende materialen (stof, hout, papier, etc.) om kaarten te maken met verschillende texturen. Laat de persoon de kaarten koppelen op basis van de tastzin.
- Reliëfpuzzels: Er zijn diverse puzzels beschikbaar met reliëf, waardoor de tastzin wordt gestimuleerd bij het in elkaar passen van de stukjes.
- Volgspelletjes: Laat de persoon een parcours volgen met verschillende texturen op de grond (tapijt, zand, gras, etc.).
Sensorische bakken: Vul een bak met verschillende materialen (rijst, water, zand, etc.) en verstop kleine objecten. Laat de persoon de objecten zoeken met hun handen.

Handjes van een kindje voelen aan het zand

Tastzin-gerichte activiteiten

Creatieve activiteiten: Boetseren, schilderen, tekenen en andere creatieve activiteiten stimuleren de tastzin en de fijne motoriek.
Muziek: Muziek maken en beluisteren kan de tastzin stimuleren door trillingen en ritme.
Sport en spel: Deelname aan sport- en spelactiviteiten kan de tastzin en het lichaamsbewustzijn bevorderen.

Braille leren

Braillecursussen: Er zijn diverse organisaties die Braille-cursussen aanbieden voor blinden en slechtzienden.
Braillematerialen: Er zijn tal van materialen beschikbaar in Braille, zoals boeken, tijdschriften, spelletjes en computersoftware.

Ondersteuningsgroepen

Deelname aan lotgenotengroepen: Contact met andere mensen met een visuele beperking kan waardevolle tips, ervaringen en motivatie bieden.
Ondersteuningsorganisaties: Er zijn diverse organisaties die ondersteuning en begeleiding bieden aan mensen met een visuele beperking en hun families.

Steun gevende handen

Psychosociale aspecten van leren voelen

Aanpassingsproces

Leren voelen is meer dan alleen een fysieke vaardigheid. Het is een complex proces dat een aanzienlijke emotionele en mentale impact kan hebben. Voor mensen die blind of slechtziend worden, kan het wennen aan een nieuw leven met een visuele beperking een lange en uitdagende reis zijn.

Emotionele uitdagingen

Verlieservaringen: Mensen die blind of slechtziend worden, kunnen rouwen om het verlies van hun zicht. Dit kan gepaard gaan met gevoelens van verdriet, woede, angst en frustratie.
Onzekerheid: De toekomst kan onzeker en beangstigend lijken. Vragen over hoe men zich zal redden in het dagelijks leven, hoe men met anderen zal communiceren en hoe men zijn of haar doelen zal bereiken, kunnen zorgen voor stress en angst.
Sociale isolatie: Sommige mensen met een visuele beperking kunnen zich terugtrekken uit sociale activiteiten uit angst om te falen of beoordeeld te worden. Dit kan leiden tot gevoelens van eenzaamheid en isolatie.

Mentale uitdagingen

Aanpassing aan nieuwe waarneming: Leren voelen vereist een heroriëntatie van de zintuigen en een nieuwe manier van waarnemen van de omgeving. Dit kan een cognitieve uitdaging zijn die tijd en oefening vergt.
Verminderde zelfwaardering: Sommige mensen met een visuele beperking kunnen hun zelfvertrouwen en zelfbeeld verliezen. Ze kunnen zich minderwaardig voelen ten opzichte van ziende mensen en zich afvragen of ze nog steeds in staat zijn om een volwaardig leven te leiden.
Verhoogd risico op mentale gezondheidsproblemen: Blinden en slechtzienden hebben een verhoogd risico op depressie, angst en andere mentale gezondheidsproblemen. Dit kan te wijten zijn aan de emotionele en mentale uitdagingen die ze ervaren, maar ook aan stigma en discriminatie.

Versterking van zelfvertrouwen en zelfbeeld

Leren voelen kan ook een krachtige bron van zelfvertrouwen en zelfbeeld zijn. Naarmate men vaardigheden ontwikkelt en leert om te lopen in een omgeving met behulp van hun tastzin, kunnen blinden en slechtzienden een gevoel van competentie en onafhankelijkheid ervaren. Dit kan leiden tot een verhoogde zelfwaardering en een positiever zelfbeeld.

Tips en adviezen voor familie en vrienden van blinden en slechtzienden:

Geduld en begrip

Leren voelen is een proces dat tijd en oefening vergt. Wees geduldig met je dierbare en toon begrip voor de frustraties die hij of zij kan ervaren.
Probeer je in te leven in de situatie van je dierbare. Bedenk hoe het zou zijn om plotseling blind of slechtziend te worden.

Moedig aan

Biedt je dierbare positieve bekrachtiging en moedig hem of haar aan om te blijven oefenen en nieuwe vaardigheden te ontwikkelen.
Laat je dierbare weten dat je trots bent op zijn of haar vorderingen, hoe klein ze ook lijken.

Praktische hulp

Biedt je dierbare praktische hulp bij dagelijkse activiteiten, zoals koken, schoonmaken of boodschappen doen.
Dit kan je dierbare helpen om meer onafhankelijkheid te ervaren en te voelen dat hij of zij nog steeds een waardevolle bijdrage kan leveren.

Aangepaste omgeving

Zorg ervoor dat jouw omgeving toegankelijk is voor je dierbare.
Dit kan betekenen dat je meubels verplaatst, obstakels verwijdert of markeringen / merktekens aanbrengt op objecten.
Je kunt je dierbare ook helpen om vertrouwd te raken met jouw omgeving door hem of haar rond te leiden en te beschrijven waar alles zich bevindt.

Communicatie

Duidelijke en directe taal: Gebruik duidelijke en directe taal wanneer je met je dierbare praat. Vermijd jargon en vage termen.
Oogcontact: Maak oogcontact wanneer je met je dierbare praat, zelfs als hij of zij blind is. Dit helpt hem of haar om zich meer betrokken te voelen bij het gesprek.
Aandacht voor lichaamstaal: Let op de lichaamstaal van je dierbare. Dit kan je helpen om te begrijpen hoe hij of zij zich voelt en wat hij of zij nodig heeft.
Vragen stellen: Stel open vragen om je dierbare te encourageren om te communiceren en zijn of haar gevoelens en gedachten te delen.

Luisteren

Luister aandachtig naar je dierbare en probeer zijn of haar perspectief te begrijpen.
Laat je dierbare weten dat je er voor hem of haar bent en dat je naar hem of haar wilt luisteren.

Geduld

Het is belangrijk om geduld te hebben met je dierbare. Het kan even duren voordat hij of zij zich heeft aangepast aan zijn of haar nieuwe visuele beperking.
Biedt je dierbare de tijd en ruimte die hij of zij nodig heeft om te leren en te groeien.

Humor

Humor kan een geweldige manier zijn om met stress en frustratie om te gaan.
Deel grappige verhalen en moppen met je dierbare en laat hem of haar lachen.

Ondersteuningsgroepen

Er zijn veel ondersteuningsgroepen beschikbaar voor blinden en slechtzienden.
Deze groepen kunnen je dierbare in contact brengen met andere mensen die soortgelijke ervaringen hebben.
Ondersteuningsgroepen kunnen ook informatie en advies bieden over het leren voelen en het omgaan met een visuele beperking.

Meer informatie

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 26 april 2024 – 15:22

Handicap & Integratie