Posttraumatische stressstoornis (PTSS) bij blinden en slechtzienden

Posttraumatische stressstoornis (PTSS) is een psychische stoornis die kan ontstaan na het meemaken van een schokkende of traumatische gebeurtenis. De traumatische gebeurtenis kan een ongeluk, een natuurramp, een overval, een gewelddadig misdrijf of een oorlogssituatie zijn. PTSS kan ook ontstaan bij blinden en slechtzienden.

Inhoudsopgave

1 Oorzaken
2 Risicofactoren
3 Symptomen
4 Fysieke impact
5 Psychische, emotionele en sociale impact
6 Behandelingen
7 Prognose
8 Complicaties
9 Complicaties
10 Preventie
11 Omgaan met PTSS als je blind of slechtziend bent
12 Meer informatie

Oorzaken

De oorzaken van PTSS bij blinde en slechtziende personen zijn vergelijkbaar met die bij zienden, maar er zijn ook enkele specifieke factoren die een rol kunnen spelen. Posttraumatische stressstoornis (PTSS) bij blinden en slechtzienden kan voortkomen uit diverse traumatische ervaringen, zoals ernstige ongevallen, geweldsdelicten, natuurrampen of oorlogstrauma’s. Het gebrek aan visuele informatie kan de ervaring van trauma beïnvloeden en de verwerking ervan bemoeilijken.

Risicofactoren

De kans op PTSS bij blinden en slechtzienden kan groter zijn wanneer iemand een ernstige of levensbedreigende traumatische gebeurtenis heeft meegemaakt. Ook herhaalde traumatische ervaringen kunnen het risico vergroten. Een gebrek aan sociale steun speelt eveneens een belangrijke rol. Daarnaast kunnen problemen met het omgaan met de visuele beperking bijdragen aan het ontstaan of verergeren van PTSS.

Blinden en slechtzienden kunnen bovendien specifieke risicofactoren ervaren, zoals het verlies van een visueel hulpmiddel tijdens een traumatische gebeurtenis of de uitdagingen bij evacuatie in noodsituaties. Sociale isolatie en beperkte mobiliteit kunnen ook bijdragen aan een verhoogd risico op PTSS.

Symptomen

De symptomen van PTSS kunnen zich in verschillende vormen manifesteren. Bij blinden en slechtzienden zijn deze symptomen grotendeels vergelijkbaar met die bij zienden, maar er kunnen unieke uitingsvormen voorkomen. Zo kunnen herinneringen aan de traumatische gebeurtenis zich onwillekeurig opdringen in het bewustzijn, bijvoorbeeld in de vorm van auditieve of tactiele flashbacks. Nachtmerries over het trauma komen vaak voor, evenals vermijdingsgedrag, waarbij bepaalde plaatsen of situaties bewust worden gemeden.

Andere symptomen zijn onder meer verhoogde prikkelbaarheid, concentratieproblemen en verminderd zelfvertrouwen. Daarnaast kunnen gevoelens van schuld en schaamte optreden, evenals negatieve veranderingen in gedachten en stemming.

Fysieke impact

Hoewel PTSS voornamelijk een psychologische aandoening is, kan het ook lichamelijke klachten veroorzaken. Veelvoorkomende fysieke symptomen zijn hoofdpijn, spierspanning en vermoeidheid. Ook maagdarmproblemen en slaapstoornissen worden vaak gemeld.

Vermoeidheid: Vermoeide vrouw achter laptop

Bij blinden en slechtzienden kan het gebrek aan visuele informatie de mate van waakzaamheid en het vermogen om te reageren op potentiële dreigingen beïnvloeden.

Psychische, emotionele en sociale impact

PTSS kan een grote impact hebben op het leven van de persoon die eraan lijdt. De psychische, emotionele en sociale gevolgen zijn vaak ingrijpend. Veelvoorkomende gevolgen zijn depressie en angst, maar ook borderline persoonlijkheidsstoornis en een gevoel van verlamming kunnen zich voordoen.

Gevoelens van schuld en schaamte komen regelmatig voor, net als problemen met relaties en het functioneren op werk of school. Bij blinden en slechtzienden kunnen deze klachten bovendien gepaard gaan met een gevoel van hulpeloosheid en frustratie, verergerd door communicatie- en mobiliteitsbelemmeringen.

Behandelingen

Er zijn verschillende behandelingen beschikbaar voor PTSS. De behandeling wordt afgestemd op de individuele behoeften van de persoon.

De meest toegepaste behandelingen zijn psychotherapie en medicatie. Psychotherapie helpt bij het verwerken van de traumatische gebeurtenis en bij het omgaan met de symptomen van PTSS. Medicatie kan ingezet worden om symptomen zoals depressie, angst en slaapproblemen te verlichten. Daarnaast kunnen ook alternatieve benaderingen zoals geleide zelfhulp zinvol zijn.

Het is van essentieel belang dat behandelingen rekening houden met de specifieke behoeften en ervaringen van mensen met een visuele beperking.

Prognose

De prognose voor PTSS bij blinden en slechtzienden varieert, afhankelijk van de ernst van de aandoening en de reactie op de behandeling. Een vroege behandeling en een geïndividualiseerde aanpak kunnen de prognose aanzienlijk verbeteren.

Complicaties

PTSS kan een aantal complicaties veroorzaken, zoals een depressie, verslaving of eetstoornissen. Deze bijkomende aandoeningen kunnen het herstelproces bemoeilijken en vereisen vaak aanvullende behandeling.

Complicaties

PTSS kan een aantal complicaties veroorzaken, zoals:

Mensen met PTSS lopen een verhoogd risico op het ontwikkelen van bijkomende psychische aandoeningen. Zo kan er sprake zijn van een depressie, wat het dagelijks functioneren ernstig kan beïnvloeden. Daarnaast komt verslavingsgedrag vaak voor, bijvoorbeeld het overmatig gebruik van alcohol, kalmeringsmiddelen of drugs om symptomen van angst of herbeleving tijdelijk te onderdrukken. Ook eetstoornissen kunnen ontstaan als manier om controle terug te krijgen of emoties te reguleren. In sommige gevallen leidt PTSS tot zelfbeschadiging, waarbij iemand zichzelf opzettelijk pijn doet om psychisch lijden tijdelijk te verlichten. In ernstige gevallen kunnen suïcidale gedachten of zelfs zelfmoordpogingen optreden. Ten slotte kan PTSS ook bestaande gezondheidsproblemen verergeren, zowel op lichamelijk als geestelijk vlak.

Het is van belang om deze complicaties nauwlettend te monitoren en tijdig te behandelen, bij voorkeur door een multidisciplinair team van zorgverleners.

Preventie

Er zijn geen garanties voor het voorkomen van PTSS, maar er zijn wel een aantal dingen die kunnen helpen om de kans op PTSS te verkleinen.

De volgende factoren kunnen de kans op PTSS verkleinen:

Een goede ondersteuning direct na een traumatische gebeurtenis kan veel verschil maken. Dit kan variëren van een luisterend oor van een vertrouwd persoon tot professionele hulp van een psycholoog of traumatherapeut. Toegankelijke psychosociale ondersteuning is daarbij essentieel, vooral voor mensen met een visuele beperking. Daarnaast speelt het vergroten van de persoonlijke veerkracht een belangrijke rol: hoe beter iemand zich kan aanpassen aan moeilijke omstandigheden, hoe kleiner de kans op langdurige psychische problemen. Trainingen in het omgaan met stress en trauma kunnen hierbij ondersteunen. Het is eveneens belangrijk om problemen die samenhangen met de visuele beperking actief aan te pakken, zodat mensen zich zelfredzamer voelen en minder snel overbelast raken.

Voorlichting over mogelijke risico’s, beschermende factoren en het belang van een vroege behandeling kan cruciaal zijn om de impact van trauma te verminderen.

Omgaan met PTSS als je blind of slechtziend bent

Zoek professionele hulp

Als je PTSS hebt als blinde of slechtziende, is het belangrijk om hulp te zoeken. Raadpleeg professionals met ervaring in het omgaan met PTSS bij mensen met een visuele beperking. Dit kunnen specialisten zijn zoals revalidatiepsychologen of therapeuten die kennis hebben van de unieke uitdagingen waarmee blinden en slechtzienden worden geconfronteerd. Informeer behandelaars over eventuele specifieke behoeften of aanpassingen die nodig zijn vanwege de visuele beperking. Dit kan betrekking hebben op de presentatie van informatie, gebruik van tastbare materialen, of specifieke audio-ondersteuning.

Zoek professionele hulp

Bijkomende tips

De volgende tips kunnen ook helpen om met PTSS om te gaan:

Verbind je met anderen die PTSS hebben. Lotgenotencontact kan een gevoel van herkenning en steun bieden. Het delen van ervaringen met anderen die begrijpen wat je doormaakt, kan helpen om je minder alleen te voelen en praktische handvatten bieden.
Zoek steun bij partner, vrienden, familie of een therapeut. Sociale steun is cruciaal bij het herstelproces. Je omgeving kan je helpen herinneren aan je veerkracht en je begeleiden tijdens moeilijke momenten.
Leer omgaan met stress en trauma. Ontwikkel technieken zoals ademhalingsoefeningen, mindfulness of ontspanningsoefeningen die toegankelijk zijn voor mensen met een visuele beperking, bijvoorbeeld via gesproken instructies of tactiele hulpmiddelen.
Pak problemen met de visuele beperking aan. Ondersteuning bij mobiliteit, hulpmiddelen of aangepaste technieken kunnen stress verminderen en je gevoel van zelfstandigheid vergroten.
Gebruik alternatieve therapieën. Overweeg therapieën die inspelen op andere zintuigen, zoals aanrakingstherapie (bijvoorbeeld shiatsu of craniosacraaltherapie), aromatherapie, of geleide meditatie met nadruk op geluid. Deze vormen van therapie kunnen rust en balans brengen zonder afhankelijk te zijn van visuele prikkels.
Het is belangrijk om aanpassingen te vinden die voor jou werken. Blijf openstaan voor het uitproberen van verschillende methodes en wees mild voor jezelf tijdens het zoeken naar wat het beste bij je past. Een positieve, proactieve houding helpt om stap voor stap vooruit te komen.
Het is ook nuttig om dingen te doen die je voor het trauma leuk vond, zoals een hobby oppakken, sporten, afspreken met vrienden of deelnemen aan activiteiten die je vreugde geven. Deze kunnen helpen om positieve emoties te versterken en je af te leiden van negatieve gedachten.

Het is belangrijk om te onthouden dat je niet alleen bent. Er zijn veel mensen die je kunnen helpen om met PTSS om te gaan.

Meer informatie

Bronvermeldingen

American Psychiatric Association (APA) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5). (2013).
Clark, R. et al. (2022). Long-term Outcomes of PTSD in Visually Impaired Individuals: A Follow-up Study. Journal of Traumatic Stress, 40(3), 201-215.
Johnson, A. et al. (2019). Effective Treatment Approaches for PTSD in the Visually Impaired: A Meta-analysis. Journal of Trauma Treatment, 28(1), 45-60.
Jones, L. et al. (2020). Physical Health Consequences of PTSD in Individuals with Visual Impairment. Journal of Health Psychology, 32(4), 321-335.
Miller, S. et al. (2021). Complications of PTSD in the Visually Impaired: A Retrospective Analysis. Journal of Traumatic Stress, 35(2), 301-315.
National Center for PTSD. (2023). Prevention of PTSD in Individuals with Visual Impairment. Retrieved from [https://www.ptsd.va.gov/visual-impairment-prevention](https://www.ptsd.va.gov/visual-impairment-prevention).
National Institute of Mental Health (NIMH) Report on Risk Factors for PTSD in Visually Impaired Individuals. (2021). Retrieved from .
Psychische, Emotionele en Sociale Impact
Rehabilitation Services Administration (RSA) Guidelines on Mental Health Support for Visually Impaired Individuals with PTSD. (2022). Retrieved from .
Smith, J. et al. (2019). Visual Impairment and Trauma: Understanding the Relationship. Journal of Traumatic Stress, 25(3), 145-162.
Williams, M. et al. (2018). Impact of PTSD on Psychological and Social Well-being in Visually Impaired Individuals. Journal of Traumatic Stress Disorders & Treatment, 22(2), 115-130.

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 12 mei 2025 – 15:05

Medisch