Hoe voel je je als blinde of slechtziende persoon in een groep waar alles om het visuele draait?

Wanneer je blind of slechtziend bent, is het niet ongewoon dat je je soms wat vreemd voelt in een groep waar langdurig over visuele dingen gepraat wordt. Denk aan gesprekken over foto’s, kleurencombinaties, filmbeelden, landschappen of hoe iemand eruitziet. Iedereen reageert daar anders op: sommigen doen gewoon mee, anderen haken wat af, proberen het gesprek te sturen of zoeken verbinding op een andere manier. In deze tekst lees je hoe dat aanvoelt, welke reacties vaak voorkomen en hoe je zelf met zo’n situatie om kunt gaan.

Inhoudsopgave

1 Je bent wie je bent, ook in visuele gesprekken
2 Mogelijke reacties in zo’n situatie
3 Het belang van variatie en betrokkenheid in groepen
4 Meer informatie

Je bent wie je bent, ook in visuele gesprekken

Niet elke blinde of slechtziende persoon beleeft het praten over visuele onderwerpen op dezelfde manier. Er bestaan geen vaste regels voor hoe je je daar als persoon bij voelt. Sommigen zijn van jongs af aan blind en hebben dus nooit gezien; anderen zijn pas later slechtziend of blind geworden en kunnen zich nog veel herinneren van wat ze ooit gezien hebben. Daardoor kan een gesprek over een schilderij, een zonnig landschap of iemand zijn uiterlijk voor de één heel herkenbaar zijn, en voor de ander net aanvoelen als buitensluiting.

Misschien hoor je een groep vrienden enthousiast praten over foto’s van een vakantie, over hoe mooi iemand zich heeft gekleed, of over het decor van een serie. Als je dat niet kunt zien, merk je soms dat je geen aanknopingspunt hebt om te reageren. Je kunt dan het gevoel krijgen dat je buiten het gesprek valt. Niet omdat iemand je bewust uitsluit, maar gewoon omdat de beleving fundamenteel anders is. Voor sommige mensen kan dat frustrerend zijn, bij anderen roept het juist niets op: ze nemen het zoals het is en genieten van de sfeer.

Mogelijke reacties in zo’n situatie

Je praat gewoon mee vanuit herinnering of verbeelding

Als je vroeger wel zicht had, put je uit je visueel geheugen. Je kunt meedoen aan het gesprek op basis van wat je je herinnert. Je weet misschien nog hoe een zonsondergang eruitziet, hoe rood verschilt van oranje of hoe mensen vaak reageren op een bepaalde blik of gezichtsuitdrukking. Je mengt je in het gesprek zonder erbij stil te staan dat je het op dit moment zelf niet ziet. Dat voelt vertrouwd.

Je haakt deels af of luistert gewoon

Niet iedereen voelt de nood om deel te nemen aan elk onderwerp. Misschien kies je ervoor om te luisteren, zonder dat je er zelf veel op zegt. Als je al vaker hebt ervaren dat je weinig kunt bijdragen, kun je je er wat bij neerleggen. Het hangt ook af van de sfeer: als je je veilig voelt in de groep, is meeluisteren soms voldoende.

Je probeert het gesprek te sturen naar iets anders

Soms probeer je het gesprek een andere kant op te duwen, naar iets waar jij ook iets over kunt zeggen. Je stelt een vraag over een ander aspect, zoals de sfeer op de foto, het geluid op vakantie of de geur van het landschap. Of je brengt een heel nieuw thema in waar beeld geen rol in speelt. Dat is geen vlucht, maar een manier om actief betrokken te blijven op een manier die voor jou werkt.

Je vraagt naar de beleving achter het beeld

Een andere manier om aansluiting te vinden, is door in te gaan op de emoties of herinneringen die bij het visuele horen. Als iemand bijvoorbeeld enthousiast een schilderij beschrijft of vertelt over hoe prachtig een landschap was, kun je vragen: “Wat voelde je toen je dat zag?” of “Wat raakte jou daarin?” Zo maak je het gesprek inhoudelijk rijker én creëer je ruimte voor je eigen betrokkenheid. De nadruk ligt dan niet op wat jij zelf niet kunt zien, maar op wat de ander ervaart. Door emoties en betekenis te benoemen, groeit het begrip langs beide kanten en voel je je minder buitengesloten.

Je zegt open hoe je het ervaart

Er zijn momenten waarop je aangeeft dat het gesprek erg visueel is en je weinig aanknopingspunten hebt. Misschien doe je dat met een grap, of met een open opmerking zoals: “Jullie beschrijven alles zo kleurrijk, ik kan me er niets bij voorstellen.” Als de groep daar ontvankelijk voor is, kan dat ruimte scheppen. Anderen zullen je dan misschien betrekken op een andere manier, of iets kort toelichten zonder dat het geforceerd voelt.

Het belang van variatie en betrokkenheid in groepen

Als je regelmatig in dezelfde groep zit, kan het helpen als er vanzelfsprekend afwisseling is in gespreksthema’s. Je hoeft niet elk onderwerp naar je toe te trekken, maar het is prettig als er ook momenten zijn waarin jouw ervaringen centraal staan. Denk aan gesprekken over geluiden, gevoel, muziek, taal of persoonlijke ervaringen en herinneringen. Mensen zonder visuele beperking kunnen leren om hier gevoeliger voor te zijn: door af en toe te checken of iedereen mee is, of door eens te vragen hoe jij iets zou ervaren.

Je hebt het recht om je plek in te nemen, ook als het gesprek even niet bij je past. Het is helemaal oké om daar soms niets mee te doen, en net zo goed om er iets over te zeggen. Zolang je jezelf kunt zijn en je gevoel er mag zijn, ben je niet de enige die zich moet aanpassen: het is een wisselwerking.

Een groep van vier vrienden zit samen aan een eettafel en kijkt lachend naar een smartphone die één van hen vasthoudt. Op de tafel liggen drie borden met eten en drie glazen wijn. In het midden van de tafel ligt een witte blindenstok. De sfeer is gezellig en warm, met zachte verlichting op de achtergrond. De vrienden lijken te genieten van elkaars gezelschap en de inhoud op de telefoon.

Meer informatie

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 24 juni 2025 – 13:27

Handicap & Integratie