Onwetendheid over blindheid en slechtziendheid

Veel goedziende mensen weten weinig over wat het betekent om blind of slechtziend te zijn. Dat is op zich niet vreemd, want wie er zelf niet mee te maken heeft, staat er vaak niet bij stil. Toch kan die onwetendheid bij sommige personen met een visuele beperking leiden tot ongemakkelijke of zelfs kwetsende situaties. Niet iedereen krijgt daar in dezelfde mate mee te maken, en iedereen gaat er op zijn of haar eigen manier mee om. In deze tekst lees je hoe onwetendheid eruitziet in het dagelijks leven, wat dat met je kan doen en hoe je er als blinde of slechtziende persoon zelf mee om kunt gaan — op een manier die bij jou past. Tegelijk draagt deze tekst ook bij aan bewustwording en begrip.

Inhoudsopgave

1 Wanneer onwetendheid voelbaar wordt
2 Voorbeelden uit de praktijk
3 Iedereen reageert anders
4 De gevolgen van onwetendheid
5 Wat helpt in contact met goedzienden?
6 Kleine stappen naar bewustwording
7 Jij bepaalt het tempo
8 Meer informatie

Wanneer onwetendheid voelbaar wordt

Onwetendheid zie je vaak terug in kleine opmerkingen of gebaren die meestal goed bedoeld zijn, maar toch pijnlijk of storend kunnen aanvoelen. Misschien heb je al meegemaakt dat iemand overdreven langzaam tegen je ging praten, of dat men verbaasd is dat je een smartphone gebruikt “terwijl je toch blind bent”. Sommige mensen nemen zomaar je arm vast om je zogezegd te helpen, zonder te vragen of je daar wel op zit te wachten.

Anderen krijgen zelden of nooit zulke reacties. Het hangt af van waar je woont, hoe zichtbaar je beperking is, hoe je je beweegt en van veel andere factoren. Maar zelfs als je weinig negatieve ervaringen hebt, kan één verkeerd moment toch hard binnenkomen.

Een blinde vrouw met lang donker haar, die een zonnebril, een lichtgekleurde jas en een donkere spijkerbroek draagt, loopt op een zebrapad met een witte taststok. Een man in een bruine trui en blauwe spijkerbroek loopt naast haar en houdt ongevraagd haar arm vast met als doel haar te helpen bij het oversteken. Op de achtergrond is een stadsstraat te zien met gebouwen en bomen.

Voorbeelden uit de praktijk

Sommige vormen van onwetendheid kunnen letterlijk gevaarlijk worden. Denk aan fietsen, reclameborden of vuilniszakken die zomaar op geleidelijnen worden gezet. Wie zelf niet weet waar die ribbel- of geleidelijnen voor dienen, beseft vaak niet dat je daar als blinde of slechtziende op vertrouwt om je veilig te kunnen verplaatsen.

Ook het aaien van een geleidehond terwijl die aan het werk is, komt vaak voor. Mensen bedoelen het goed, maar weten niet dat ze daarmee de hond én jou uit concentratie halen. En wie denkt te helpen door je zonder te vragen een duw te geven of vast te pakken, kan je net uit balans brengen of de controle ontnemen. Hulp werkt pas als die afgestemd is op wat jij nodig hebt — en dat vraagt eerst luisteren of vragen.

Iedereen reageert anders

De ene persoon wuift onwetende opmerkingen weg, de andere wordt er stil of verdrietig van. Sommigen grijpen het moment aan om iets uit te leggen. Geen enkele reactie is ‘juist’ of ‘fout’ — je doet wat op dat moment goed voelt. Soms heb je de energie om in gesprek te gaan, soms wil je gewoon doorlopen. Dat mag allebei.

Sommige blinden of slechtzienden gebruiken zulke situaties als kans om bewustzijn te vergroten: door iets uit te leggen, humor te gebruiken of een voorbeeld te geven. Dat kan heel waardevol zijn, maar het is geen verplichting. Jij hoeft niet de hele samenleving op te voeden. Je mag je grenzen stellen en ook eens gewoon niks willen uitleggen.

De gevolgen van onwetendheid

Onwetendheid leidt soms tot uitsluiting of ongemak. Bijvoorbeeld wanneer een winkelbediende niet jou aanspreekt, maar jouw begeleider. Of als iemand twijfelt of je wel écht slechtziend bent omdat je geen zonnebril draagt of je hond niet bij je hebt (ongeloof over blind- en slechtziendheid). Zulke situaties kunnen je het gevoel geven dat je je telkens moet bewijzen.

Je eigen gemoedstoestand speelt ook mee. Op de ene dag trek je je er niets van aan, op de andere dag raakt het je dieper. Dat is normaal. Het gaat niet om overgevoeligheid, maar om het feit dat het steeds opnieuw gebeurt, zonder dat je erom vraagt.

Wat helpt in contact met goedzienden?

Benoem wat jij prettig vindt

Als je liever hebt dat iemand met jou praat en niet met je begeleider, zeg dat dan. Laat het weten als je niet aangeraakt wilt worden. De meeste mensen willen echt wel helpen, maar weten niet goed hoe. Door jouw voorkeuren te delen, help je ook henzelf vooruit.

Geef jezelf ruimte

Je hoeft niet altijd iets uit te leggen. Je hoeft niet te verantwoorden waarom je vandaag zonder witte stok loopt, waarom je soms iets wel en de volgende dag dan weer niet kan zien (wisselend zicht), of waarom je ergens moeite mee hebt. Jij bepaalt hoe open je bent, en wanneer.

Humor als brug

Een grapje of een knipoog kan soms spanning doorbreken. Als iemand zegt: “Oh, ik dacht dat je niks kon zien!” kun je luchtig antwoorden: “Ik zie net genoeg om die blik te herkennen.” Dat kan misverstanden verzachten zonder dat je zwaar moet uitleggen.

Kleine stappen naar bewustwording

Veel goedziende mensen weten gewoon niet beter. Ze kennen geen blinden of slechtzienden in hun omgeving, of hebben er alleen een stereotype beeld van. Net daarom is elk echt contact zo waardevol. Door jezelf te zijn, maak je mensen bewust dat blind of slechtziend zijn niet één ding is, maar dat iedereen anders is — met andere noden, grenzen en talenten.

Soms kun je uitleggen waarom je een geleidelijn nodig hebt, of waarom je hond niet geaaid mag worden. Andere keren laat je het los. Beide zijn even goed. Je hoeft geen educatieve missie te voeren. Maar als je je verhaal wíl delen, heeft dat vaak meer impact dan je denkt.

Jij bepaalt het tempo

Je hoeft je niet aan te passen aan het beeld dat anderen van je hebben. Laat hen hun beeld bijstellen aan wie jij werkelijk bent. Onwetendheid verdwijnt niet vanzelf, maar je mag er op jouw manier mee omgaan. En als het goed voelt, kun je net dat ene moment gebruiken om iemand iets nieuws te laten zien — over jou, en over hoe de wereld ook anders bekeken kan worden.

Meer informatie

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 25 juni 2025 – 13:05

Handicap & Integratie