Interactie met kleine kinderen die sterk visueel communiceren (mimiek, wijzen) wanneer je blind of slechtziend bent

Wanneer je blind of slechtziend bent en te maken hebt met een kind dat vooral communiceert via mimiek, wijzen en andere visuele signalen, kan dat een uitdaging zijn. Je wilt een kind begrijpen en ondersteunen, maar niet alle signalen zijn voor jou zichtbaar. Toch zijn er veel manieren om de communicatie vlot te laten verlopen. Door creatief gebruik te maken van geluid, aanraking, duidelijke gewoontes en door alternatieve communicatiemiddelen aan te reiken, bouw je samen aan een sterke en warme band.

Inhoudsopgave

1 De uitdaging van visuele communicatie
2 Manieren om signalen op te vangen
3 Actief reageren en alternatieven aanbieden
4 Praktische hulpmiddelen en tips
5 Wat je beter kunt vermijden
6 Voorbeelden van alledaagse situaties met uitbreidingen
7 Samenvattende aanbevelingen

De uitdaging van visuele communicatie

Kleine kinderen laten hun gevoelens en wensen vaak zien via gezichtsuitdrukkingen, lichaamshouding en wijzen. Dat is hun eerste taal, nog vóór de woorden komen. Voor een blinde of slechtziende ouder, grootouder of begeleider betekent dit dat je soms belangrijke signalen mist. Het kind fronst of lacht, maar jij merkt dat niet. Het wijst naar een voorwerp, maar je ziet niet waarheen. Het vraagt dus extra aandacht om toch te begrijpen wat er bedoeld wordt.

Manieren om signalen op te vangen

Wanneer je zelf weinig of geen zicht hebt, kun je andere zintuigen inzetten om signalen van een kind op te vangen. Dat vraagt wat oefening, maar het is heel goed mogelijk.

Een eerste manier is luisteren naar klanken en geluidjes. Kinderen maken vaak piepjes, kreuntjes of lachjes die gekoppeld zijn aan een emotie of wens. Een tweede manier is het voelen van lichaamstaal. Als je een kind dicht bij je hebt, merk je spanning of ontspanning in armen en benen, of voel je hoe het zich uitstrekt naar iets. Daarnaast helpt het om de omgeving voorspelbaar te houden, zodat je beter kunt inschatten waar een kind naar wijst of kijkt.

Actief reageren en alternatieven aanbieden

Om een kind te laten merken dat zijn signalen worden opgemerkt, is actief reageren belangrijk. Benoemen wat er vermoedelijk gebeurt, is een eerste stap. Als iemand zegt dat het kind naar een bal wijst, kun je reageren met: “Wil je met de bal spelen? Hier is hij.” Daarmee bevestig je dat het initiatief wordt gezien en begrepen.

Daarnaast is het waardevol om een kind ook andere manieren van communiceren aan te leren. Je kunt vragen om een geluidje te maken of een voorwerp aan te raken als het iets wil. Door die alternatieven consequent te gebruiken, leert het kind dat er meerdere mogelijkheden zijn om contact te maken, ook wanneer visuele signalen niet altijd worden opgemerkt.

Praktische hulpmiddelen en tips

Om communicatie makkelijker te maken, zijn er diverse hulpmiddelen die je in het dagelijks leven kunt inzetten. Deze middelen versterken niet alleen de band, maar maken het ook eenvoudiger om te begrijpen wat een kind bedoelt.

Speelgoed met geluid of voelbare structuren geeft duidelijke informatie en maakt zichtbaar gedrag hoorbaar of tastbaar.
Korte en vaste zinnen die steeds in dezelfde situatie worden gebruikt zorgen voor herkenning en houvast.
Aanraking als signaal helpt om een boodschap over te brengen, bijvoorbeeld door een hand op de arm te leggen bij het vragen om aandacht.
Ritme en herhaling in spel en liedjes zorgen ervoor dat een kind leert voorspellen wat er komt, en daardoor makkelijker kan deelnemen.

Wat je beter kunt vermijden

Niet elke aanpak werkt even goed. Bepaalde gewoontes kunnen juist verwarrend zijn voor een kind dat vooral visueel communiceert.

Het is bijvoorbeeld beter om niet te doen alsof je alles begrijpt zonder zekerheid. Als je twijfelt, stel vragen of vraag bevestiging. Zo leert het kind verduidelijken en groeit het besef dat communicatie een wisselwerking is. Verder is het niet helpend om volledig afhankelijk te worden van anderen om signalen te vertalen. Een kind ervaart het als belangrijk dat er een eigen directe band met jou bestaat.

Ook is het goed om niet te veel nadruk te leggen op je eigen beperking. Een kind voelt onzekerheid aan. Richt je liever op wat wel mogelijk is: luisteren, voelen, benoemen en samen alternatieve vormen van contact ontwikkelen.

Voorbeelden van alledaagse situaties met uitbreidingen

Hieronder enkele concrete situaties, met extra details hoe communicatie gestroomlijnd kan worden wanneer jij blind of slechtziend bent.

Eten

Je bereidt het eten. Je laat het kind voelbare voorwerpen ontdekken: het bestek, het bord met rand, de textuur van het eten. Je gebruikt vaste woorden, bijvoorbeeld “rond bord”, “warm soep”, “knapperig brood”. Als het kind wijst of tast naar iets, reageer met “Wil je dat ik dat voor je neerleg?” of “Is dat wat je wil?” Zo bevestig je.

Spelen

Je kiest speelgoed met geluid of voelbare details. Bij vormen of autootjes kunnen kleine reliëfs of voelbare lijnen helpen. Je nodigt het kind uit tot spel: laat het speelgoed zien (als het mogelijk is) of voelen, je benoemt wat het geluid maakt, je reageert op aanrakingen (“Je hand voelt aan hoe zacht de knuffel is”). Je kunt samen ontdekken: bijvoorbeeld zand, water, stoffen met verschillende texturen.

Voorlezen

Bij boeken met reliëf, voelplaten of voelbare illustraties kun je plaatjes beschrijven. Zelfs als je zelf niet alles ziet, laat je kind voelen wat er afgebeeld is, benoem je de vormen, kleuren (indien mogelijk) en verhoudingen (“groot”, “klein”). Gebruik stemvariatie bij karakters, herhalen van vaste zinnen zodat herkenning komt.

Buiten zijn

Je loopt samen buiten en beschrijft wat je hoort, ruikt, voelt. Wind op huid, bladeren op de grond, vogels. Gebruik beschrijvingen van objecten in de omgeving (“bank”, “boom”, “straat”). Laat het kind je hand vasthouden of je aanraken als leidraad. Als het kind iets aanwijst, vraag “Wil je dat ik je begeleid daarheen”, of “Wat hoor je daar?”

Samenvattende aanbevelingen

Als je blind of slechtziend bent, en te maken hebt met een kind dat sterk visueel communiceert, dan helpt het om:

alert te zijn op geluiden, aanraking en andere fysieke signalen
benoemen wat je vermoed, zodat kind zich gezien voelt
voorspelbare gewoontes te gebruiken, vaste woorden en ritmes inbouwen
hulpmiddelen in te zetten zoals voelbare symbolen, tastbare voorwerpen, tactiele gebaren
tijd te geven voor reacties

Met deze tips ontwikkel je geleidelijk een persoonlijke communicatiestijl die past bij jullie samen. Zo groeit begrip, vertrouwen en plezier in samen zijn.

Bronnen

Gehandicaptensport Nederland – Hoe kan ik blinde en slechtziende kinderen het best begeleiden?, https://gehandicaptensport.nl/actueel/nieuws/739/hoe-kan-ik-blinde-en-slechtziende-kinderen-het-best-begeleiden
Interactie met kinderen – Pedagogisch beleid (Partou), https://pedagogiek.partou.nl/pedagogisch-beleid/interactie-met-kinderen
KLJ – Blind of slechtziend, https://www.klj.be/klj-voor-iedereen/klj-voor-iedereen—themas/blind-slechtziend
Tips & tricks: Begeleiden van kinderen met een handicap | Komaf, https://komaf.be/nl/themas/artikel/praktische-tips-voor-begeleiding-van-kinderen-met-een-handicap
Tips voor de omgang met blinden en slechtzienden (Kimbols), https://www.kimbols.be/hulp/info-hulp/tips-voor-de-omgang-met-blinden-en-slechtzienden.html

Deel dit:

Advertenties

Gerelateerde berichten:

Communiceren met dove, slechthorende of doofblinde personen als je zelf blind of slechtziend bent Als je zelf blind of slechtziend bent, kan communiceren met dove, slechthorende of doofblinde personen soms een uitdaging zijn. Toch...
Hoe leg ik kinderen uit wat het is om blind of slechtziend te zijn? Het is belangrijk om de complexe concepten van blindheid en slechtziendheid aan kinderen van verschillende leeftijden op een eenvoudige en...
Blind of slechtziend en afspreken met andere blinde of slechtziende persoon Hoe kan een blinde of slechtziende persoon een andere persoon met visuele beperking terugvinden wanneer ze met elkaar hebben afgesproken?...
Sinterklaas vieren met een blind of slechtziend kind Voor kinderen met een visuele beperking kan het vieren van Sinterklaas een unieke en uitdagende ervaring zijn. Echter, er zijn...
Blind of slechtziend: Omgaan met overdreven nieuwsgierigheid van anderen Het is menselijk om nieuwsgierig te zijn en vragen te stellen. Blinden en slechtzienden worden vaak geconfronteerd met nieuwsgierige vragen...
Ouders die pas vernemen dat hun pasgeboren baby blind of slechtziend is De geboorte van een kind is een van de mooiste gebeurtenissen in het leven van een mens. Het is een...
Kerstboom versieren als je blind of slechtziend bent Kerstmis is een mooie en gezellige tijd in het jaar. Het versieren van een kerstboom met een visuele beperking kan...
Emoties bij anderen herkennen als je blind of slechtziend bent Het herkennen van emoties bij anderen kan een uitdaging zijn als je een visuele beperking hebt. Hiervoor is een vaardigheid...
Loslaten van je blind of slechtziend kind Het opvoeden van kinderen is een prachtige, uitdagende reis die ouders keer op keer dwingt om een balans te vinden...
Thee zetten als je blind of slechtziend bent Thee zetten kan een ontspannende en bevredigende ervaring zijn, zelfs als je te maken hebt met een visuele beperking. Met...
Tips om schoenen uit elkaar te houden als je blind of slechtziend bent Als je blind of slechtziend bent, kan het voor soms moeilijk zijn om schoenen uit elkaar te houden. Sommige paar...
Stof afdoen (afstoffen) als je blind of slechtziend bent Stof afdoen is een belangrijk onderdeel van het huishouden, maar het kan een uitdaging zijn als je blind of slechtziend...
Blind of slechtziend: Hoe vind je een lege zitplaats in het (drukke) openbaar vervoer? Het kan moeilijk zijn om een lege zitplaats te vinden in het openbaar vervoer, vooral als je blind of slechtziend...
Blind of slechtziend: Hoe kan je je oriënteren in een nieuw schoolgebouw? Het begin van een nieuw schooljaar is altijd een spannende en zenuwslopende tijd. Als je blind of slechtziend bent en...
Hoe kan je het werk van je poetshulp controleren als je blind of slechtziend bent? Voor mensen die blind of slechtziend zijn, kan het reinigen van het huis een uitdagende, tijdrovende, vermoeiende, energieslopende en te...
Een dekbedhoes omdoen als je blind of slechtziend bent Een dekbedhoes omdoen kan een uitdaging zijn voor mensen met een visuele beperking. Gelukkig zijn er verschillende tips en tricks...
Glasscherven opruimen als je blind of slechtziend bent Ongelukken zitten vaak in een klein hoekje. Omgaan met een gevallen glas kan een uitdaging zijn voor iedereen, maar vooral...
Ervaren wat het is om slechtziend of blind te zijn Sommige ziende personen willen graag ervaren wat het is om slechtziend of blind te zijn. Dit verlangen wordt gedreven door...
Zelf je teennagels knippen als je blind of slechtziend bent Als je blind of slechtziend bent, kan het knippen van je teennagels een uitdaging zijn. Je kunt de nagels niet...
Blind of slechtziend: Tips om je te vermaken tijdens een lange reis Je vermaken tijdens een lange reis wanneer je blind of slechtziend bent, kan voor sommige personen een uitdaging lijken. De...

Laatst bijgewerkt op 29 september 2025 – 06:03

Hulp(middelen) & Ondersteuning