Vooroordelen over de witte stok

De witte stok is voor veel blinde en slechtziende personen een onmisbaar hulpmiddel om zich veilig en zelfstandig te verplaatsen. Toch roept hij in de praktijk nog vaak onbegrip of verkeerde aannames op. Misschien heb je het zelf al meegemaakt: mensen die ineens overdreven traag tegen je gaan praten, zich afvragen waarom je een smartphone gebruikt, of niet snappen waarom je je stok soms wel en soms niet bij je hebt. Tegelijkertijd zijn er ook veel blinde of slechtziende personen die nauwelijks met zulke vooroordelen te maken krijgen. Hoe je omgeving reageert, hangt vaak af van waar je bent, hoe je je beweegt, hoe zichtbaar je beperking is en hoe je zelf communiceert. In deze tekst lees je welke misverstanden er bestaan rond het gebruik van de witte stok, en vooral: hoe je er zelf mee kunt omgaan, op een manier die bij jóu past.

Inhoudsopgave

1 Je ziet toch nog iets?
2 Je gebruikt de stok toch altijd?
3 Je kunt toch zonder begeleiding?
4 Je ziet er toch goed uit?
5 Je bent toch zelfstandig genoeg?
6 Hoe ga je om met vooroordelen?
7 Eén hulpmiddel, duizend manieren van gebruik
8 Meer informatie

Je ziet toch nog iets?

Een veelvoorkomend misverstand is dat je volledig blind moet zijn om een witte stok te gebruiken. Maar dat klopt niet. Ook als je nog wat restvisus hebt — bijvoorbeeld dat je licht, donker en kleuren kunt onderscheiden, of silhouetten ziet — kun je veel baat hebben bij een stok.

Je gebruikt de stok omdat je zicht tekortschiet om veilig en zelfstandig te bewegen. Of dat nu is bij het oversteken, in het donker of op onbekende plekken, maakt niet uit. Jouw veiligheid en comfort zijn doorslaggevend — niet de mate van je zichtverlies.

Twee mannen op straat. De man links is jonger, heeft kort lichtbruin haar en draagt een lichtbruine jas over een donkerblauw shirt. Hij kijkt vrolijk en praat enthousiast, terwijl hij met zijn rechterhand naar de andere man wijst. De man rechts is ouder, heeft kort grijs haar, draagt een zwarte zonnebril en een zwarte gewatteerde jas over een bordeauxrood shirt. Hij kijkt serieus en houdt een witte taststok vast, wat aangeeft dat hij blind of slechtziend is. Op de achtergrond zijn vage gebouwen en bomen te zien.

Je gebruikt de stok toch altijd?

Sommige mensen raken in de war als je je stok niet constant bij je hebt. Maar net als een paraplu gebruik je een stok wanneer jij hem nodig hebt. Misschien heb je voldoende oriëntatievermogen op vertrouwde routes, of gebruik je hulpmiddelen zoals een herkenningsstok, begeleiding of apps.

Er zijn ook mensen die hun stok enkel in het donker gebruiken, of pas bij vermoeidheid. En anderen hebben hun stok juist altijd in de hand, omdat het hen overzicht, rust of zelfvertrouwen geeft. Hoe en wanneer jij de stok gebruikt, is helemaal aan jou.

Je kunt toch zonder begeleiding?

Niet iedereen met een witte stok loopt overal alleen heen. Je kunt prima zelfstandig zijn en toch graag af en toe iemand aan je arm hebben. Misschien omdat het veiliger voelt op drukke plekken, of omdat het gewoon gezelliger is. De witte stok en begeleiding sluiten elkaar niet uit.

Sommige mensen gebruiken de stok én lopen met een geleidehond. Of wisselen af tussen zelfstandig gaan en begeleiding, afhankelijk van de situatie. Dat is geen teken van afhankelijkheid, maar van aanpassing aan wat jij op dat moment nodig hebt.

Je ziet er toch goed uit?

“Je ziet er helemaal niet blind uit.” Misschien heb je die zin weleens gehoord. Het is meestal goed bedoeld, maar het laat zien dat veel mensen nog steeds denken dat je aan de buitenkant zou moeten kunnen zien dat iemand een visuele beperking heeft.

De witte stok maakt je beperking ineens zichtbaar, en dat roept soms onverwachte reacties op. Mensen praten ineens overdreven langzaam, willen je bij alles helpen zonder te vragen, of twijfelen zelfs openlijk aan je beperking. Dat is vervelend, maar zegt meestal meer over hun onbekendheid dan over jou.

Je bent toch zelfstandig genoeg?

Sommige mensen zien de witte stok als een teken dat je iets níet kunt. Maar in werkelijkheid is het vaak precies andersom. Je gebruikt je stok juist om meer vrijheid te hebben, om zelf boodschappen te doen, de trein te nemen, of te gaan wandelen.

Een hulpmiddel gebruiken betekent niet dat je iets niet meer kunt — het betekent dat je het op jouw manier wél kunt. Net als iemand met een rollator of gehoorapparaat, gebruik jij een hulpmiddel dat jou verder helpt. En daar hoef je je niet voor te verantwoorden.

Persoon loopt met witte stok op straat

Hoe ga je om met vooroordelen?

Iedereen reageert anders op onbegrip of onwetendheid. Misschien leg jij vriendelijk uit hoe het zit. Of je kiest ervoor om het te negeren en gewoon je weg te gaan. Sommigen maken er een grapje van, anderen gaan het gesprek aan. Er is geen juiste manier: wat telt, is wat voor jóu werkt.

Je hoeft jezelf niet steeds te verdedigen, maar als je merkt dat iemand echt geïnteresseerd is, kan een korte uitleg soms al veel misverstanden wegnemen. Bijvoorbeeld dat je slechtziend bent, niet volledig blind, of dat je de stok alleen gebruikt op drukke plekken. Vaak is één zin genoeg om het beeld bij te stellen.

Soms helpt het ook om andere mensen te horen die met dezelfde dingen worstelen. Dat kan via lotgenoten, sociale media of bijeenkomsten van verenigingen en blindennazorgwerken (BE en NL). Je staat er niet alleen voor — en hoe je ermee omgaat, mag je helemaal zelf bepalen.

Eén hulpmiddel, duizend manieren van gebruik

De witte stok is een krachtig hulpmiddel, maar hij komt met een zichtbaarheid die je niet altijd zelf kiest. Toch laat het gebruik ervan vooral zien dat jij regie neemt over je eigen mobiliteit. Of je hem nu de hele dag gebruikt, alleen in specifieke situaties, of juist maar heel af en toe — het is jóuw manier.

En ja, er bestaan nog veel vooroordelen. Maar met elke witte stok die je ziet in het straatbeeld, groeit de herkenning. En elke keer dat jij je eigen weg gaat, draag je bij aan dat bredere beeld: dat een blinde of slechtziende persoon niet in een hokje past. Niet qua zicht, niet qua gedrag, en zeker niet qua hulpmiddelen.

Meer informatie

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 21 juni 2025 – 12:08

Mobiliteit