Blind of slechtziend: Nieuwe routes lopen

Het leren van een nieuw traject vergt tijd, geduld en oefening voor personen die weinig of niets zien. Met behulp van de juiste hulpmiddelen en training kunnen blinde en slechtziende personen hun vertrouwen vergroten en zich succesvol en veilig in onbekende omgevingen verplaatsen.

Hier zijn enkele tips die blinden en slechtzienden kunnen toepassen om zelfstandig te navigeren, al dan niet op onbekend terrein:

Inhoudsopgave

1 Oriëntatie- en mobiliteitstraining voor blinde en slechtziende personen
2 Tactiele kaarten en modellen om trajecten vooraf te oefenen
3 Trajecten verkennen met een vertrouwde begeleider
4 Taststok gebruiken tijdens het lopen van een route
5 Gebruikmaken van geleidelijnen en oriëntatiepunten
- 5.1 Geleidelijnen
- 5.2 Oriëntatiepunten
6 Hulp vragen aan voorbijgangers
7 Hoofdrichting en stappen tellen
- 7.1 Hoofdrichting gebruiken
- 7.2 Stappen tellen en oriëntatiepunten onthouden
8 Apps gebruiken
9 Meer informatie

Oriëntatie- en mobiliteitstraining voor blinde en slechtziende personen

Oriëntatie- en mobiliteitstraining (O&M-training) is een gespecialiseerde training die gericht is op het vergroten van de zelfstandigheid en mobiliteit van blinden en slechtzienden. Het doel van deze training is om hen te helpen zich beter te oriënteren in hun omgeving, obstakels te vermijden en veilig te navigeren, zowel binnen als buiten. O&M-training wordt vaak gegeven door professionele oriëntatie- en mobiliteitsinstructeurs (OMI’s) of revalidatiespecialisten (BE of NL).

Hier zijn enkele belangrijke aspecten van O&M-training:

Oriëntatievaardigheden

In deze fase leren deelnemers zich te oriënteren in de omgeving door gebruik te maken van andere zintuigen dan het gezichtsvermogen. Ze leren de vier basisrichtingen (noord, zuid, oost en west) te bepalen, het gebruik van geluiden, temperatuur, wind en zon om zich te oriënteren. Geluideh akoestische signalen in de omgeving herkennen zijn essentieel.

Mobiliteitstechnieken

Dit omvat het aanleren van verschillende technieken om zich veilig te verplaatsen, zoals het gebruik van een witte stok om obstakels te detecteren en het herkennen van tactiele en auditieve oriëntatiepunten. De deelnemers leren ook hoe ze op een veilige en efficiënte manier kunnen lopen, trappen kunnen gebruiken en kruispunten kunnen oversteken.

Ruimtelijk bewustzijn

De training helpt bij het ontwikkelen van een goed begrip van de omgeving en het opbouwen van een mentale kaart van de route. Dit omvat het leren herkennen en onthouden van belangrijke oriëntatiepunten, gebouwen, straatnamen en andere kenmerken.

Reisplanning en routebeschrijving

Visueel gehandicapte deelnemers leren hoe ze een reis kunnen plannen en een route kunnen beschrijven voordat ze vertrekken. Ze leren ook hoe ze openbaar vervoer kunnen gebruiken en krijgen tips voor het reizen in onbekende gebieden.

Straat oversteken

Het correct en veilig oversteken van straten is een belangrijk onderdeel van de training. Deelnemers leren hoe ze verkeerslichten, verkeerslichten met een rateltikker met bijhorende geluidssignalen kunnen gebruiken om te weten wanneer het veilig is om over te steken.

Oefenen

Hoe lang het duurt voordat een persoon met een visuele handicap een nieuw traject onder de knie heeft, hangt af van verschillende factoren, zoals van de persoon met visuele handicap zelf, van de complexiteit van de route en van de frequentie van het oefenen. Sommige mensen leren sneller dan anderen, maar regelmatige oefening en herhaling zijn meestal belangrijke factoren voor succes.

Tactiele kaarten en modellen om trajecten vooraf te oefenen

Voorafgaand aan het daadwerkelijk lopen van een route kunnen tactiele kaarten en modellen van de omgeving helpen om een globaal overzicht te krijgen en oriëntatiepunten te begrijpen. Ze bieden voelbare informatie over de lay-out van gebieden, waardoor blinden en slechtzienden een beter beeld kunnen krijgen van de omgeving en zelfstandig een route kunnen plannen en volgen. Sommige organisaties en instellingen zoals Dedicon bieden deze tactiele kaarten aan.

Hier zijn enkele kenmerken en voordelen van tactiele kaarten en modellen:

Voelbare details

Tactiele kaarten en modellen bevatten verhoogde lijnen, symbolen en structuren die tastbaar zijn voor de vingers. Deze details kunnen gebouwen, wegen, straten, parken, waterwegen en andere belangrijke kenmerken van de omgeving omvatten.

Schaal en verhoudingen

Tactiele kaarten en modellen worden vaak op een schaal weergegeven, waardoor gebruikers een idee krijgen van de werkelijke grootte en verhoudingen van objecten en locaties in de omgeving.

Oriëntatiepunten

Ze kunnen strategische oriëntatiepunten bevatten, zoals belangrijke gebouwen, monumenten of herkenningspunten die nuttig zijn om zich te oriënteren in de omgeving.

Routes en paden

Tactiele kaarten kunnen routes en paden markeren, waardoor blinden en slechtzienden gemakkelijker hun weg kunnen vinden en een route kunnen plannen.

Begrijpen van complexe omgevingen

Tactiele kaarten en modellen zijn nuttig voor het begrijpen van complexe gebieden, zoals stadscentra, openbare gebouwen, campussen en recreatiegebieden.

Voorbereiding op de route

Voordat iemand een nieuwe route in het echt loopt, kan hij/zij de tactiele kaart of het model bestuderen om zich voor te bereiden op de reis en de belangrijke oriëntatiepunten en richtingen te leren kennen.

Trajecten verkennen met een vertrouwde begeleider

Verkennen met een vertrouwde begeleider is een nuttige eerste stap bij het lopen van nieuwe trajecten voor blinden en slechtzienden. Dit verkenningsproces kan op verschillende momenten plaatsvinden, afhankelijk van de behoeften en vaardigheden van de blinde persoon:

Voorafgaand aan het lopen van de route

De vertrouwde begeleider kan het traject vooraf verkennen en belangrijke oriëntatiepunten, aanwijzingen en obstakels noteren. Tijdens deze voorbereidende verkenning kan de begeleider aantekeningen maken over de omgeving en deze informatie delen met de blinde persoon.

Tijdens de eerste verkenning

De vertrouwde begeleider kan de blinde persoon begeleiden tijdens de eerste verkenning van de route. Tijdens het lopen kan de begeleider belangrijke aanwijzingen geven, zoals het benoemen van straten, oriëntatiepunten en de juiste richting. De begeleider kan ook uitleggen hoe ze bepaalde obstakels kunnen omzeilen en veilig kunnen oversteken.

Samen oefenen

In sommige gevallen kan het nuttig zijn om de route meerdere keren samen met de vertrouwde begeleider te oefenen, zodat de blinde persoon zich vertrouwd kan maken met de omgeving en de aanwijzingen kan onthouden.

Ondersteunende technieken van begeleider

De begeleider kan verschillende technieken gebruiken om de blinde persoon te ondersteunen bij het begrijpen van de route en later zelfstandig te lopen:

Beschrijvende taal: De begeleider kan de omgeving in detail beschrijven, zoals de straten, gebouwen, geluiden en oriëntatiepunten. Dit helpt de blinde persoon om een mentale kaart van de omgeving te vormen.
Richtingsaanwijzingen: De begeleider kan duidelijke en nauwkeurige richtingsaanwijzingen geven, zoals het aantal stappen dat nodig is om een bocht te maken, een kruispunt over te steken of een specifiek oriëntatiepunt te bereiken.
Obstakelwaarschuwingen: De begeleider kan waarschuwen voor obstakels, zoals trappen, hellingen, lage takken of andere hindernissen die op de route kunnen liggen.
Herhalen en oefenen: Het is vaak nuttig om de route meerdere keren te oefenen en belangrijke punten te herhalen, zodat de blinde persoon zich zekerder voelt bij het zelfstandig lopen van de route.

Hoewel verkennen met een vertrouwde begeleider een waardevolle ondersteuning kan zijn, is het doel van oriëntatie- en mobiliteitstraining voor blinden en slechtzienden om uiteindelijk zelfstandig te kunnen lopen. Met de juiste training en oefening kunnen veel visueel beperkte mensen leren om routes zelfstandig te verkennen en zich zelfverzekerd en veilig te verplaatsen in verschillende omgevingen, zonder voortdurend afhankelijk te zijn van begeleiding. Niet altijd is hulp nodig, en zelfstandigheid is een belangrijk aspect van de mobiliteit van mensen met een visuele beperking.

Iemand neemt de trap omhoog

Taststok gebruiken tijdens het lopen van een route

Een witte stok is een essentieel hulpmiddel voor blinden en slechtzienden bij het lopen van trajecten. Dit mobiliteitshulpmiddel heeft meerdere belangrijke functies die bijdragen aan de veiligheid en zelfstandigheid tijdens het navigeren door de omgeving.

Obstakeldetectie

De witte stok helpt bij het detecteren van obstakels op de looproute, zoals stoepranden, paaltjes, uitstekende objecten en kuilen. Door de stok voor zich uit te bewegen, kan de blinde of slechtziende persoon mogelijke hindernissen voelen voordat hij/zij ze raakt, waardoor valpartijen en botsingen worden voorkomen.

Veiligheid

De taststok waarschuwt andere mensen in de omgeving dat de persoon een visuele beperking heeft en ondersteuning nodig kan hebben. Dit mobiliteitshulpmiddel vergroot de zichtbaarheid en herkenbaarheid van de blinde persoon voor medevoetgangers en voertuigbestuurders, waardoor het risico op ongelukken wordt verminderd.

Oriëntatie

De witte stok kan worden gebruikt om tactiele oriëntatiepunten te vinden en te volgen, zoals geleidelijnen op de grond (zoals ribbeltegels) of richels van gebouwen. Deze oriëntatiepunten helpen bij het volgen van een traject en het begrijpen van de omgeving.

Waarschuwingssignaal

Het tikgeluid dat de witte stok maakt wanneer deze de grond raakt, fungeert als een auditief signaal om anderen te waarschuwen dat er een blinde of slechtziende persoon in de buurt is. Hierdoor kunnen mensen rekening houden met hun aanwezigheid en helpen indien nodig.

Onafhankelijkheid

Door de witte stok kunnen blinden en slechtzienden zelfstandig bewegen en hun eigen pad verkennen zonder voortdurend afhankelijk te zijn van anderen voor begeleiding.

Het correct en effectief gebruiken van de witte stok vereist training en oefening, en daarom is oriëntatie- en mobiliteitstraining essentieel om het volledige potentieel van dit hulpmiddel te benutten. Een goed getrainde blinde of slechtziende persoon kan met behulp van de taststok veel beter omgaan met de uitdagingen van het lopen van routes en een gevoel van vertrouwen en onafhankelijkheid ontwikkelen bij het navigeren door de wereld.

Gebruikmaken van geleidelijnen en oriëntatiepunten

Het gebruikmaken van geleidelijnen en oriëntatiepunten is een belangrijk aspect van oriëntatie en mobiliteit voor mensen die blind of slechtziend zijn. Deze tactiele en visuele aanwijzingen helpen hen bij het lopen van trajecten en vergroten hun zelfstandigheid en veiligheid.

Geleidelijnen

Geleidelijnen zijn tactiele markeringen op de grond, meestal gemaakt van ribbeltegels met reliëf, die zijn ontworpen om blinden en slechtzienden te begeleiden. Hier zijn enkele belangrijke aspecten van geleidelijnen:

Richting: Geleidelijnen geven de richting aan waarin mensen zich moeten verplaatsen. Ze lopen in een rechte lijn en kunnen leiden naar belangrijke punten, zoals bushaltes, treinstations of openbare gebouwen.
Oversteken: Op sommige plaatsen kunnen geleidelijnen leiden naar veilige oversteekplaatsen, waar ze gebruikt kunnen worden om het oversteken van de straat te begeleiden.
Markeringen: Geleidelijnen kunnen ook worden gebruikt om bepaalde gebieden te markeren, zoals tramhaltes of ingangen van gebouwen.

Geleidelijn voor blinden en slechtzienden

Oriëntatiepunten

Oriëntatiepunten zijn herkenningspunten in de omgeving die kunnen helpen bij het navigeren en het begrijpen van de locatie. Voor mensen met een visuele beperking zijn deze punten van cruciaal belang om zich te oriënteren. Enkele veelvoorkomende oriëntatiepunten zijn:

Gebouwen: Herkenningspunten zoals unieke gebouwen, monumenten of grote structuren kunnen dienen als leidraad om te weten waar men zich bevindt.
Straten en kruispunten: Het onthouden van straatnamen en belangrijke kruispunten kan helpen bij het volgen van de juiste route.
Geluiden: Specifieke geluiden, zoals verkeer, water, of geluiden van bedrijvigheid in de omgeving, kunnen ook als oriëntatiepunten dienen.

Het combineren van het gebruik van geleidelijnen en oriëntatiepunten met andere mobiliteitstechnieken, zoals het tellen van stappen, gebruik van een taststok, en het luisteren naar omgevingsgeluiden, helpt blinden en slechtzienden om zelfstandig hun weg te vinden en hun omgeving te begrijpen.

Hulp vragen aan voorbijgangers

Het vragen van hulp aan voorbijgangers kan een nuttige strategie zijn voor een blinde of slechtziende persoon wanneer hij of zij een (onbekend) traject loopt. Het kan helpen om meer informatie te krijgen over de omgeving, oriëntatiepunten te herkennen en de juiste route te vinden. Hier zijn enkele tips voor het effectief vragen van hulp:

Wees beleefd en duidelijk: Als je hulp nodig hebt, benader dan voorbijgangers beleefd en vriendelijk. Wees duidelijk en specifiek over wat je nodig hebt, bijvoorbeeld om een bepaalde bestemming te vinden of om de dichtstbijzijnde bushalte te lokaliseren.
Kies de juiste persoon: Als het mogelijk is, kies dan iemand die behulpzaam en vriendelijk lijkt. Bij voorkeur iemand die zelfverzekerd overkomt en bekend is met de omgeving.
Leg je situatie uit: Leg kort uit dat je een visuele beperking hebt en dat je wat hulp nodig hebt om je weg te vinden. Vertel ook waar je naartoe wilt, zodat de persoon je beter kan helpen.
Stel specifieke vragen: Stel gerichte vragen, zoals “Kunt u mij vertellen waar de dichtstbijzijnde bushalte is?” of “Welke richting moet ik op om bij het museum te komen?”
Accepteer aanbod van begeleiding indien nodig: Als iemand aanbiedt om je naar je bestemming te begeleiden, kun je dit aanbod accepteren als je je daar comfortabel bij voelt. Zorg ervoor dat je duidelijk maakt of je begeleiding wilt of alleen aanwijzingen nodig hebt.
Bedank de persoon: Vergeet niet om de persoon te bedanken voor hun hulp, ongeacht of het resultaat positief was of niet. Een vriendelijk bedankje laat een goede indruk achter.

Hoewel het vragen van hulp aan voorbijgangers nuttig kan zijn, is het belangrijk om ook te leren vertrouwen op andere oriëntatie- en mobiliteitstechnieken, zoals het gebruik van een taststok, luisteren naar omgevingsgeluiden en oriëntatiepunten herkennen. Het uiteindelijke doel is om zelfstandig te kunnen navigeren en zo veel mogelijk onafhankelijk te zijn bij het lopen van trajecten. Oefening en training kunnen hierbij helpen, zodat je steeds meer vertrouwen krijgt in je eigen vaardigheden.

Hoofdrichting en stappen tellen

Mensen met een visuele beperking kunnen verschillende technieken gebruiken om zich te oriënteren en zich te verplaatsen met behulp van hun andere zintuigen. Het gebruiken van hun hoofdrichting en het tellen van stappen zijn twee van deze waardevolle technieken.

Hoofdrichting gebruiken

Zon als oriëntatie: Een veelgebruikte techniek is het gebruiken van de zon als een oriëntatiepunt. Als je bijvoorbeeld weet dat de zon ‘s ochtends in het oosten opkomt en ‘s avonds in het westen ondergaat, kun je je richting bepalen door naar de zon te luisteren of te voelen. Dit kan je helpen om de basisrichtingen (noord, zuid, oost en west) te bepalen.
Windrichting: Het voelen van de wind op je gezicht kan je ook helpen om je hoofdrichting te bepalen. Dit is vooral nuttig als je je buiten bevindt en geen zicht hebt op de zon.

Stappen tellen en oriëntatiepunten onthouden

Tellen van stappen: Door het tellen van je stappen tijdens het lopen, kun je afstanden inschatten. Als je bijvoorbeeld weet dat je één stap ongeveer een meter is, kun je hiermee inschatten hoe ver je gelopen bent en hoe ver je nog moet gaan naar een bepaald oriëntatiepunt.
Oriëntatiepunten: Terwijl je loopt, kun je belangrijke oriëntatiepunten onthouden door te tellen hoeveel stappen je moet zetten om er te komen. Als je bijvoorbeeld weet dat je 50 stappen moet zetten vanaf de bushalte naar je werk, kun je dit als referentie gebruiken om jezelf te oriënteren.

Deze technieken vergen oefening en tijd om te ontwikkelen. Oriëntatie- en mobiliteitstraining is vaak een onderdeel van deze ontwikkeling. In deze training leren mensen met een visuele beperking hoe ze deze technieken effectief kunnen toepassen en hoe ze andere strategieën kunnen gebruiken om zich zelfstandig te verplaatsen en hun omgeving te begrijpen. Met consistent oefenen en het opbouwen van ervaring, kunnen mensen met een visuele beperking hun zelfvertrouwen vergroten en beter navigeren in verschillende omgevingen.

Apps gebruiken

Technologische hulpmiddelen kunnen een waardevolle aanvulling zijn, maar het is nog steeds cruciaal voor blinden en slechtzienden om basisoriëntatie- en mobiliteitstechnieken te leren, zodat ze zelfstandig kunnen omgaan met verschillende situaties, aangezien technologie niet altijd beschikbaar is.

Er zijn echter verschillende technologische hulpmiddelen beschikbaar, zoals mobiliteits- en navigatieapps en navigatie-apparaten, die gesproken instructies en aanwijzingen bieden om mensen met een visuele beperking te helpen bij het navigeren.

BlindSquare: BlindSquare is een navigatie-app die specifiek is ontworpen voor blinden en slechtzienden. De app biedt gesproken aanwijzingen, locatie-informatie en de mogelijkheid om oriëntatiepunten te markeren.
Moovit: Moovit is een openbaar vervoer-app die spraakgestuurde navigatie biedt voor gebruikers met een visuele handicap.
Lazarillo: Lazarillo biedt spraakgestuurde begeleiding om mensen met een visuele handicap te helpen bij het navigeren in steden.
Komoot: Komoot is in eerste instantie een populaire app voor outdoor-navigatie en -planning, gericht op wandelaars, fietsers en avontuurlijke sporters. De app biedt gebruikers gedetailleerde kaarten, routeplanning en spraakgestuurde navigatie voor buitenactiviteiten. Met een beetje oefening is deze app ook geschikt en bruikbaar door blinde en slechtziende gebruikers.
Google Maps: Google Maps kan blinden en slechtzienden helpen navigeren door middel van enkele toegankelijkheidsfuncties en handige opties zoals spraakgestuurde informatie, geïntegreerde informatie over openbaar vervoer, locatiebeschrijvingen, oriëntatiepunten, geluidswaarschuwingen en een bediening via stemcommando’s.
OKO-app: Met behulp van de smartphonecamera van een blinde of slechtziende persoon, filmt de OKO-app de omgeving van oversteekplaatsen met voetgangerslichten. Wanneer het licht op groen springt, krijgt de gebruiker een auditief (geluidssignaal) en tactiel geluid (trillingen). De OKO-app kan eveneens busnummers en de bijbehorende bestemming van een aankomende lijnbus voorlezen.

Meer informatie

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 17 april 2024 – 15:55