Emoticons en emoji’s lezen als je blind of slechtziend bent

Emoticons en emoji’s komen in bijna elk bericht voor. Ze drukken emoties uit, zorgen voor nuance, of vervangen hele zinnen. Maar als je blind of slechtziend bent, hangt alles af van hoe je schermuitleesprogramma ermee omgaat. Niet elke emoji wordt goed uitgesproken, en soms is het helemaal niet duidelijk wat de bedoeling is.

Inhoudsopgave

1 Wat is het verschil tussen emoticons en emoji’s?
2 Hoe werkt een schermuitleesprogramma bij emoji’s?
- 2.1 Beschrijvingen kunnen verschillen
3 Problemen waar je tegenaan kunt lopen
4 Wat kun je zelf doen als je blind of slechtziend bent?
5 Wat kunnen zienden doen in hun berichten?
6 Nieuwe ontwikkelingen
7 Tot slot

Wat is het verschil tussen emoticons en emoji’s?

De termen “emoticons” en “emoji’s” worden vaak door elkaar gebruikt, maar ze betekenen niet hetzelfde.

Emoticons zijn combinaties van leestekens en gewone tekens op je toetsenbord die een gezichtsuitdrukking voorstellen. Denk aan :-), :-( of ;-P. Ze bestaan dus volledig uit tekst.

Emoji’s zijn daarentegen kleine afbeeldingen of symbolen die afkomstig zijn uit Japan. Ze worden als aparte tekens ingevoerd via het emoji-toetsenbord van je smartphone of computer, zoals 😊 of ❤️. Voor schermuitleesprogramma’s is er een belangrijk verschil: emoticons worden meestal gewoon uitgesproken als tekst, terwijl emoji’s een aparte beschrijving hebben, afhankelijk van de software. Daardoor kun je emoji’s soms beter begrijpen, maar ook juist verwarrender vinden als de beschrijving niet klopt of ontbreekt.

Hoe werkt een schermuitleesprogramma bij emoji’s?

Een schermuitleesprogramma probeert de betekenis van een emoji om te zetten naar tekst die voorgelezen kan worden. Dat gebeurt op basis van de beschrijving die aan het symbool gekoppeld is. Zo hoor je bij 🙂 meestal iets als “licht glimlachend gezicht”. Maar dat werkt niet altijd perfect. Niet elk schermuitleesprogramma geeft dezelfde informatie, en sommige beschrijvingen zijn vaag of verwarrend.

Beschrijvingen kunnen verschillen

Gebruik je bijvoorbeeld VoiceOver op een iPhone, dan krijg je andere emoji-beschrijvingen dan op een Android-toestel met TalkBack, of op een computer met NVDA of JAWS. Sommige programma’s spreken emoji’s volledig uit, andere beperken zich tot “emoji” of “emoticon”, of laten het zelfs helemaal weg. Vooral bij samengestelde emoji’s zoals 🧑‍⚕️ (arts) of vlaggen komt dit vaak voor.

Daarom is het handig om je instellingen te controleren. In de meeste schermuitleesprogramma’s kun je kiezen of emoji’s voorgelezen worden, en zo ja: volledig of verkort.

Problemen waar je tegenaan kunt lopen

Emoji’s zijn gemaakt voor visuele communicatie, en dat merk je. Combinaties zoals ❤️🔥💯 zijn misschien duidelijk voor wie ze ziet, maar als je alleen de losse beschrijvingen hoort – “rood hart, vuur, honderd punten” – blijft de boodschap vaak onduidelijk.

Ook overdaad maakt het lastig. Als iemand tien keer 😂 stuurt, hoor je die beschrijving tien keer na elkaar. Dat is vermoeiend en haalt de vaart uit het gesprek. Sommige schermuitleesprogramma’s kun je instellen om herhalingen te beperken, maar standaard gebeurt dat niet altijd.

Daarnaast zijn er emoji’s die helemaal niets zeggen. Denk aan decoratieve symbolen zoals ✨ of samengestelde karakters die als blanco worden uitgesproken. Je krijgt dan geen enkele informatie, terwijl de emoji voor zienden een duidelijke betekenis heeft.

Wat kun je zelf doen als je blind of slechtziend bent?

Je hebt gelukkig wel opties.

Instellingen aanpassen

Controleer of je schermuitleesprogramma emoji’s uitspreekt, en pas dit aan volgens wat jij prettig vindt. Wil je weten dat er een emoji is, zonder dat alles wordt voorgelezen? Kies dan voor een verkorte weergave. Wil je juist precies weten wat er gebruikt wordt, schakel dan volledige beschrijvingen in.

Zelf emoji’s gebruiken

Wil je zelf emoji’s gebruiken in een bericht, maar weet je niet goed hoe? Dit kan helpen:

Gebruik de emoji-lijst van je toestel met gesproken feedback. Op smartphones kun je het emoji-toetsenbord gebruiken. Met VoiceOver of TalkBack hoor je wat elke emoji betekent.
Gebruik tekst in plaats van symbolen. Als je twijfelt of een emoji correct overkomt, kun je ook tekst gebruiken. Bijvoorbeeld: “ik ben zo blij (glimlach)” in plaats van 😊.
Maak vaste combinaties die je zelf kent. Als je bijvoorbeeld altijd 😀 gebruikt om blijheid aan te geven, herkennen anderen dat snel, ook al gebruik je maar een paar emoji’s.
Gebruik websites zoals emojipedia.org om na te gaan wat een emoji betekent, of om te zoeken naar een geschikt symbool op basis van trefwoorden.

Praktische tip: typ je emoji’s als tekst

Soms is het handiger om gewoon het gevoel of symbool uit te schrijven. Bijvoorbeeld:

[hartje] in plaats van ❤️
[lacht] in plaats van 😂
[duim omhoog] in plaats van 👍

Zo weet je zeker dat je boodschap begrepen wordt, ook als het schermuitleesprogramma de emoji niet juist voorleest.

Wat kunnen zienden doen in hun berichten?

Als je schrijft naar iemand die blind of slechtziend is, kun je met een paar eenvoudige aanpassingen veel duidelijkheid geven.

Gebruik niet te veel emoji’s achter elkaar. Eén of twee is prima, maar meer wordt verwarrend.
Vermijd emoji’s zonder tekst. Voeg altijd tekst toe die uitlegt wat je bedoelt.
Wees duidelijk bij dubbelzinnige emoji’s. Een huilend gezicht kan verdriet betekenen, maar ook lachen. Schrijf er kort bij wat je bedoelt, zoals:

“😢 (ik bedoel: ik vond het écht triest)”
“😢 (haha, ik vond het super grappig)”
Gebruik emoji’s als aanvulling, niet als vervanging. Zorg dat je boodschap ook zonder emoji begrijpelijk is.

Nieuwe ontwikkelingen

Er zijn steeds meer verbeteringen in schermuitleesprogramma’s en apps. WhatsApp, iMessage en Signal passen regelmatig aan hoe emoji’s worden uitgesproken. Ook de Unicode-standaard, waarop emoji’s gebaseerd zijn, wordt steeds duidelijker in de beschrijvingen. Toch blijven er verschillen tussen platformen en versies.

Nieuwe emoji’s worden meestal pas correct uitgesproken na een software-update. Als je toestel of schermuitleesprogramma niet up-to-date is, hoor je soms alleen “onbekende tekenreeks” of niets.

Daarom is het goed om je toestel en apps regelmatig bij te werken. Zo profiteer je van de nieuwste verbeteringen, ook in de toegankelijkheid.

Tot slot

Emoji’s kunnen een bericht leuker maken, maar als je blind of slechtziend bent, werkt het niet altijd vanzelf. Met de juiste instellingen en een paar praktische tips kun je zelf makkelijker emoji’s gebruiken én begrijpen. En als anderen een beetje rekening houden met hoe ze ze inzetten, verloopt de communicatie veel vlotter voor iedereen.

Emoji’s hoeven geen barrière te zijn – zolang je elkaar ook tussen de regels door kunt blijven lezen.

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 2 juni 2025 – 12:25

Web & Social Media