Opleiding van een blindengeleidehond met zijn blinde of slechtziende baasje

Het proces van het opleiden van een blindengeleidehond en het vormen van een team met een blinde of slechtziende baas is een complexe reis die begint met de selectie van een pup die vervolgens wordt geplaatst bij een puppypleeggezin, dat verantwoordelijk is voor de basisopvoeding en vooral de socialisatie van de hond. Tijdens dit cruciale socialisatieproces wordt de pup blootgesteld aan verschillende situaties, geluiden en omgevingen. Na circa één jaar in het pleeggezin begint de aspirant-blindengeleidehond aan de schoolopleiding op de geleideschool. Tijdens deze fase worden de honden verder getraind in gehoorzaamheid, het herkennen en omzeilen van obstakels, en het correct reageren op gesproken commando’s. Wanneer de hond uiteindelijk rond de leeftijd van twee jaar is en een solide basis heeft gelegd in zijn training, vindt de spannende match plaats met een blind of zwaar slechtziend baasje, waarna een opleiding van circa één tot vier weken volgt. Tijdens deze opleiding leert de baas de hond kennen en omgekeerd, wordt gewerkt aan het smeden van een band, en wordt vanzelfsprekend geoefend met het geleidewerk. Tijdens deze opleidingsfase komen diverse aspecten aan het bod die in dit artikel belicht worden.

Inhoudsopgave

1 Interne opleiding en/of thuisinstructie
2 Appèloefeningen
3 Spelen
4 Verzorging
5 Theorielessen
6 Loslopen
7 Wandelen aan de leiband
8 Wandelen in tuig
9 Thuis in de vertrouwde omgeving
10 Uittesten van de hond
11 Meer informatie

Interne opleiding en/of thuisinstructie

De opleiding omvat meestal een combinatie van interne instructie op de geleideschool en thuisinstructie. Een interne instructie op school duurt meestal één tot drie weken, afhankelijk van de school en de voortgang van het team. Baasjes die al eerder een geleidehond hebben gehad, hebben vaak een kortere instructieperiode, omdat ze de basis al beheersen. Tijdens interne instructie verblijft de geleidehondgebruiker gedurende weekdagen op de school en slaapt hij daar. In het weekend keert hij mogelijk naar huis terug, al dan niet met de hond, afhankelijk van de school, ervaring en teamvoorkeuren. Na een interne instructie gaat de geleidehondgebruiker naar huis, waar de training wordt voortgezet gedurende een periode van één tot drie weken, opnieuw afhankelijk van de school en teambehoeften. Sommige geleidescholen bieden alleen een thuisinstructie aan, wat bijvoorbeeld nuttig kan zijn voor mensen met kleine kinderen, doofblinde personen, mensen die heel veel routes wilen oefenen, of wanneer de hond wordt getraind door een externe of onafhankelijke instructeur die nooit op school is geweest.

Geleidehond

Appèloefeningen

Appèloefeningen vormen de ruggengraat van de relatie tussen de baas en de hond. Deze oefeningen zijn van onschatbare waarde voor het opbouwen van vertrouwen tussen beiden. De oefeningen zijn van groot belang, en de meeste scholen herhalen ze dagelijks tijdens de interne opleiding. Het begint meestal in een prikkelarme omgeving, maar geleidelijk aan wordt het uitdagender voor zowel de baas als de hond. Afleidingen, zoals andere honden, lekkernijen op de grond, bekende mensen, lawaai, andere dieren in de omgeving, boswandelingen en andere activiteiten, zijn perfecte trainingsmogelijkheden. De hond leert luisteren naar zijn nieuwe baas, en de blinde of slechtziende baas leert hoe hij met de hond moet communiceren. Sommige honden reageren het beste op een zachte stem, terwijl andere kortere en duidelijkere commando’s nodig hebben. Elke hond is uniek, en daarom is begeleiding tijdens dit proces van onschatbare waarde. Een belangrijke rol van de instructeur is het aanleren van de juiste lichaamstaal en –houding, iets wat voor blinden en slechtzienden niet altijd eenvoudig is. Sommige commando’s kunnen bijvoorbeeld gepaard gaan met specifieke gebaren. Als appèloefeningen niet goed verlopen, kan dit leiden tot slordig geleidewerk, en dat benadrukt het belang van het opbouwen van een sterke band tussen baas en hond tijdens de schooltraining.

Spelen

Spelen met de geleidehond is een essentieel onderdeel van zijn dagelijkse leven. Hoewel de hond hard werkt als geleidehond, is hij voor het grootste deel van de dag een huishond die van ontspanning en vermaak houdt. Elke hond heeft zijn eigen voorkeuren als het gaat om spelletjes en activiteiten. De geleideschool onderzoekt welke oefeningen en spelletjes de hond leuk vindt, en deze informatie wordt doorgegeven aan de geleidehondgebruiker. Hierdoor kan het team werken aan het opbouwen van een sterke vertrouwensband. Bovendien plannen de meeste blindengeleidescholen een bezoek aan een dierenwinkel. Tijdens dit bezoek krijgt de geleidehondgebruiker informatie over veilig en geschikt speelgoed voor zijn hond. Het bezoek aan de dierenwinkel is ook een waardevolle oefening voor zowel de hond als de baas, aangezien het een prikkelrijke omgeving is.

Verzorging

De dagelijkse verzorging van de hond wordt meestal uitgevoerd door de geleidehondgebruiker. Dit omvat het voeren, borstelen en uitlaten van de hond, alsook het leren herkennen van mogelijke medische problemen. De visueel gehandicapte baas leert deze essentiële zorgtaken tijdens zijn verblijf op de geleideschool. Het voeden, borstelen en uitlaten van de hond zijn niet alleen praktische taken, maar ze versterken ook het wederzijdse vertrouwen tussen de baas en de hond.

Theorielessen

De meeste geleidehondgebruikers krijgen dagelijks of regelmatig theorielessen. Deze lessen omvatten onderwerpen zoals anatomie, communicatie met de hond, raskenmerken, verzorging, medische kwesties en meer. De exacte invulling van deze lessen kan variëren van school tot school. Sommige scholen bieden aspirant-geleidehondgebruikers mogelijk al een (online) cursus aan voordat ze naar de school komen. Bij andere scholen vinden de lessen volledig op locatie plaats. Er zijn ook scholen die minder nadruk leggen op theorie en slechts praktische informatie verstrekken. Het doel van deze lessen is om de geleidehondgebruiker uitgebreide kennis en begrip bij te brengen over de zorg, het gedrag en de behoeften van de geleidehond, wat essentieel is voor een succesvol partnerschap.

Loslopen

Het vermogen om vrij rond te rennen en te spelen is essentieel voor geleidehonden. Ze kunnen hierdoor hun energie na het werk weer opladen. Tegelijkertijd is het een kans voor de baas om vertrouwen in de hond te tonen door hem de vrijheid te geven om te rennen, te spelen met soortgenoten en soms zelfs te mogen zwemmen. Het loslopen versterkt de band tussen de baas en de hond. Voor een persoon met een visuele handicap kan het echter een aanpassing vergen om volledig te vertrouwen op het feit dat de hond losloopt en om een zekere mate van controle los te laten. De hond draagt meestal een goed hoorbaar belletje, en de baas krijgt van de geleidehondenschool een fluitje mee. De hond is getraind om te reageren op fluitsignalen en keert in principe terug naar de baas na een reeks aangeleerde signalen, soms door met zijn neus tegen de hand of arm van de baas te tikken. Het is belangrijk dat de baas deze fluit- en stemcommando’s beheerst om de hond terug te roepen. Het is niet altijd eenvoudig voor de hond, omdat hij nu een vrije hond is en minder gericht is op de baas. Toch is deze training van essentieel belang om eventuele problemen te voorkomen en om de baas gerust te stellen dat hij altijd op zijn hond kan vertrouwen, zelfs als deze losloopt.

Wandelen aan de leiband

Wandelen aan de korte of lange leiband is een belangrijk aspect van de training, hoewel de nadruk hierop kan variëren tussen verschillende scholen. Het is van essentieel belang dat de hond gehoorzaam en beheerst aan de leiband kan lopen, vooral in situaties waarbij hij niet hoeft te werken. In dergelijke gevallen is het belangrijk dat de hond niet trekt, opspringt tegen mensen of ander ongewenst gedrag vertoont. Tijdens de opleiding leert de geleidehondgebruiker om rechtop te lopen en een goede lichaamstaal aan te nemen, zodat de hond netjes aan de linkerkant kan lopen.

Wandelen in tuig

De belangrijkste vorm van training is wandelen met de geleidehond in zijn tuig. Wanneer de hond zijn harnas draagt, transformeert hij in een toegewijde blindengeleidehond en weet hij dat hij aan het wek mag. De speelse metgezel in vrije tijd wordt plots een trotse en voorzichtige blindengeleidehond die obstakels, zelfs hoogteobstakels, herkent en vermijdt. Hij neemt initiatief en stelt soms alternatieve routes voor. De hond voert zelfs zoekopdrachten uit voor zijn baas en kan zelfstandig beslissingen nemen als een gegeven commando potentieel gevaarlijk is. Hoewel de hond een uitgebreide schooltraining heeft gehad, moet hij nog willen werken voor zijn nieuwe baas. Bovendien moet de geleidehondgebruiker de technische aspecten van geleidewerk begrijpen en beheersen. De training begint meestal in een prikkelarme omgeving, vergelijkbaar met de appèloefeningen, met weinig obstakels, auto’s en afleiding. De baas volgt de geleidehond, loopt mee en werkt samen met de instructeur om een goed looptempo en een effectieve werkhouding te ontwikkelen. Het is van groot belang om het harnas (tuig) correct aan te doen, de beugel (het handvat) stevig vast te houden en hiermee niet te willen sturen, en dicht bij de hond te blijven om de communicatie tussen de hond en de baas in stand te houden. Gedurende de opleiding worden de oefeningen steeds uitdagender, totdat de gebruiker na één of meerdere weken zelfverzekerd over een drukke markt kan lopen, het openbaar vervoer kan nemen, trappen kan nemen, liften kan gebruiken in drukke winkelcentra en tal van andere taken samen met zijn hond kan volbrengen.

Trein in beweging aan station waar mensen staan te wachten.

Thuis in de vertrouwde omgeving

De thuistraining is een cruciaal onderdeel van het opleidingsproces voor een blindengeleidehond en zijn baas. Tijdens deze fase wordt geoefend in de vertrouwde omgeving van de blinde of slechtziende baas, een omgeving die de baas door en door kent maar voor de hond volkomen onbekend is. Een instructeur begeleidt het team en voorziet hen van waardevolle tips en begeleiding. Deze begeleiding omvat onder meer het aanwijzen van veilige plekken om over te steken, gebieden waar de hond veilig kan loslopen, en geschikte plekken voor de hond om te liggen tijdens bezoeken aan bijvoorbeeld fitnesscentra of kappers.

Tijdens de thuistraining maakt de hond mogelijk kennis met andere huisgenoten (mensen en dieren), bezoeken aan de dierenarts, wandelingen in de buurt, en andere dagelijkse activiteiten, allemaal met begeleiding en tips van de instructeur. Deze fase helpt de geleidehond en de baas om te wennen aan elkaars routines en aan de specifieke uitdagingen van hun eigen omgeving.

Wanneer het team vertrouwd is met alle routes en vol vertrouwen samenwerkt, is het tijd om de geleidehond en zijn baas op eigen benen te laten staan en de wereld te verkennen. Ondanks deze overgangsfase, blijft een instructeur van de geleidehondenschool regelmatig contact houden en komt hij of zij langs voor (half)jaarlijkse nazorg en om eventuele problemen aan te pakken. Zeker in de beginperiode komt de instructeur vaker langs om opstartproblemen, eventuele andere uitdagingen en de evolutie van het team te beoordelen.

Uittesten van de hond

Het vormen van een hecht team tussen de baas en de hond gaat vaak gepaard met uitdagingen en momenten waarop de hond zich anders gedraagt dan verwacht. Dit is volkomen normaal en hoort bij het proces van wederzijdse aanpassing en groei. Tijdens de interne opleiding en thuistraining kan de hond onverwacht gedrag of aandachtspunten vertonen of weigeren bepaalde opdrachten uit te voeren. Deze situaties bieden leermomenten voor zowel de baas als de hond, en ze dragen bij aan het sterker worden van het team. Dit benadrukt nogmaals dat een geleidehond nooit helemaal “perfect” zal zijn en het in de eerste plaats een hond is en blijft.

Tijdens de gezamenlijke opleiding houdt de geleidehondenschool voortdurend toezicht op de interactie en lichaamstaal van de baas en de hond. Dankzij constructieve feedback en begeleiding groeien zowel de baas als de hond en worden ze steeds zelfverzekerder. Het is niet ongebruikelijk dat de hond zijn grenzen aftast, zowel tijdens de training als nadat de opleiding is afgerond. Dit gedrag is inherent aan het opbouwen van een sterke band en wederzijds begrip. De geleidehondenschool staat echter altijd klaar om te helpen, zelfs na het voltooien van de thuistraining.

Vaak duurt het tot wel een half jaar tot zelfs twee jaar voordat de baas en de hond volledig op elkaar zijn afgestemd en elkaar volledig begrijpen. Zelfs als een gebruiker een volgende geleidehond krijgt, is er een inwerkperiode vereist. Elke hond heeft zijn eigen unieke kenmerken en gedragingen, en zowel de baas als de hond moeten de “handleiding” van hun nieuwe teamgenoot leren begrijpen. Het vormen van een hecht en efficiënt team vergt tijd, geduld en voortdurende inzet.

Meer informatie

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 2 april 2024 – 06:14