Lesgeven als je blind of slechtziend bent

Lesgeven zonder of met beperkt zicht is niet vanzelfsprekend, maar het kan wel degelijk succesvol zijn. In dit artikel ontdek je hoe blinde en slechtziende leraren hun lessen voorbereiden en geven, welke hulpmiddelen helpen, hoe je de klaspraktijk kunt aanpassen en wat dit betekent voor jou als leraar én voor je leerlingen.

Wat maakt lesgeven anders?

Als je niet of nauwelijks kunt zien, merk je dat alledaagse klasgewoontes minder vanzelfsprekend zijn. Je kunt niet snel controleren wat een leerling op het bord schrijft of hoe een werkblad ingevuld is. Ook het oppikken van gezichtsuitdrukkingen en kleine signalen tijdens een gesprek is lastiger. Toch hoeft dit geen onoverkomelijk probleem te zijn. Door andere zintuigen sterker te gebruiken, samen te werken met leerlingen en hulpmiddelen slim in te zetten, kun je dezelfde kwaliteit van onderwijs bieden.

Aanpassingen die werken

Lesmateriaal bruikbaar maken

Veel visuele informatie moet je vertalen naar een andere vorm. Dat kan door:

• Tactiele materialen te gebruiken: kaarten, schema’s en grafieken in reliëf, voelbare voorwerpen of 3D-modellen.

• Audioversies van teksten of digitale documenten, zodat je tijdens je voorbereiding en lesgeven teksten kunt beluisteren.

• Digitale toegankelijkheid: zorg dat bestanden bruikbaar zijn met een schermuitleesprogramma of vergrotingssoftware.

• Mondelinge toelichtingen: laat leerlingen beschrijven wat zij zien of tekenen, zodat jij meteen feedback kunt geven.

Hulpmiddelen en technologie in de klas

Dankzij technologie en hulpmiddelen kan je veel zelfstandig doen. Voorbeelden zijn:

• Een schermuitleesprogramma dat tekst hoorbaar maakt.

• Vergrotingssoftware of ingebouwde functies op laptop en tablet.

• Een brailleleesregel die digitale tekst omzet naar braille.

• OCR-toepassingen waarmee je gedrukt materiaal kunt scannen en laten uitspreken.

• Spraakherkenningssoftware zoals bijvoorbeeld Apple Siri waarmee je sneller bestanden opent of door lesmateriaal bladert.

Organisatie en klasafspraken

De inrichting en sfeer in je klas hebben grote invloed:

• Zet tafels zo dat je vrij kunt bewegen en goed kunt horen waar leerlingen zijn.

• Vraag leerlingen om bij opdrachten luidop te benoemen wat ze doen.

• Gebruik duidelijke routines, zodat leerlingen weten wat ze moeten doen en jij de controle behoudt.

• Geef regelmatig feedback op basis van wat je hoort, zodat leerlingen leren hun denkstappen duidelijk te verwoorden.

Leren vanuit ervaring

Leraren met een visuele beperking ervaren vaak dat hun rol méér wordt dan lesgeven alleen. Ze ontwikkelen een sterk gehoor voor nuance in stemmen en achtergrondgeluiden. Ze ontdekken dat ze leerlingen stimuleren om helder te praten, te redeneren en hun waarnemingen onder woorden te brengen. Dit maakt lessen vaak interactiever.

Daarnaast brengen ze een ander perspectief mee. Hun aanwezigheid laat zien dat beperkingen niet bepalen wat je kunt bereiken. Ze zijn daarmee een voorbeeld voor leerlingen: niet door hun beperking te verbergen, maar door te tonen hoe je oplossingen zoekt en doorgaat.

Praktische tips om zelf te starten

Wil je zelf aan de slag als leraar met een visuele beperking, of wil je iemand ondersteunen die dat doet? Dan zijn dit stappen die kunnen helpen:

• Kies de juiste hulpmiddelen en test welke software en apparaten het best bij jou passen.

• Werk nauw samen met collega’s, zodat je lesmateriaal en toetsen in een bruikbaar formaat krijgt.

• Vraag feedback van leerlingen en bouw momenten in om hun ervaringen te horen.

• Blijf je auditieve vaardigheden ontwikkelen: luisteren, stemmen herkennen, intonatie begrijpen.

• Durf te experimenteren en stel bij als iets niet werkt. Iedere klas vraagt soms om een andere aanpak.

• Blijf op de hoogte van nieuwe technieken en verbind je met netwerken van andere leraren met een visuele beperking.

Bronnen

• Designing Born-Accessible Courses in Data Science and Visualization, https://arxiv.org/abs/2403.02568

• Examples of Successful Blind Teachers, https://www.blindteachers.net/success.html

• Hoe geef je les als je blind of slechtziend bent, https://www.youtube.com/watch?v=-SnzoE0yAu4

• Naar school als je blind of slechtziend bent, Schooltv, https://schooltv.nl/video-item/naar-school-als-je-blind-of-slechtziend-bent-gewone-lessen-en-extra-lessen-die-helpen-bij-een-visuele-beperking

• Tactile Materials in Practice: Understanding the Experiences of Teachers of the Visually Impaired, https://arxiv.org/abs/2202.12280

• The Blind Student Teacher in Public Education, https://nfbnm.org/articles/blind-student-teacher-public-education

Sorteer op: Sorteer selectie Alfabetisch, A-Z Omgekeerd alfabetisch, Z-A Op datum, nieuwste eerst Op datum, oudste eerst

Resultaten per pagina: 25 50 100 150 200

1. Lesgeven als je blind of slechtziend bent03-10-2025 12:10:20
2. Werken met een visuele beperking: Realiteit, obstakels en ondersteuning22-06-2025 12:06:46
3. Solliciteren met een progressieve oogaandoening06-04-2024 06:04:53
4. Tips voor samenwerken met een collega met een visuele beperking17-10-2023 06:10:43
5. Presentaties verzorgen als je blind of slechtziend bent22-09-2023 04:09:40
6. Documenten klasseren door blinden en slechtzienden20-09-2023 11:09:59
7. Tips voor live en online vergaderingen met blinden en slechtzienden17-09-2023 06:09:29
8. Inclusieve werkomgeving voor blinden en slechtzienden29-08-2023 05:08:38
9. Meld ik mijn visuele beperking als ik ga solliciteren?16-08-2023 06:08:20
10. Slechtziend en werken aan een beeldscherm14-08-2023 06:08:51
11. Blind of slechtziend: Energie en balansvermogen in je werk02-08-2023 10:08:22

Laatst bijgewerkt op 3 oktober 2025 – 12:39