Schaken als je blind of slechtziend bent

Schaken is een spel van aandacht, strategie en geduld – en dat maakt het geschikt voor iedereen, ook als je blind of slechtziend bent. Dankzij handige aanpassingen en moderne technologie is het schaakbord niet alleen iets om te zien, maar ook om te voelen en te horen. Van borden met voelbare vakjes tot online spellen met spraakondersteuning: de mogelijkheden zijn nu groter dan ooit. Steeds meer schaakclubs zorgen ervoor dat schakers met en zonder visuele beperking samen kunnen spelen, leren en plezier hebben.

Fysiek schaken met aanpassingen

Je kunt gewoon meedoen aan het schaakspel als je blind of slechtziend bent. Dankzij speciaal materiaal is het mogelijk om het bord én de schaakstukken te voelen. Zo zijn de zwarte velden iets verhoogd ten opzichte van de witte, zodat je het verschil kunt waarnemen. De stukken zijn zo ontworpen dat ze stevig blijven staan: ze passen in gaten op het bord en zwarte stukken hebben een pinnetje bovenaan om zwart van wit te onderscheiden. Ook aan de klok is gedacht: de uren kun je voelen en het vallen van de vlag maak je hoorbaar mee. Via de NSVG kun je aangepaste materialen bestellen, je vindt er ook informatie, clubs en toernooien.

Digitaal schaken: Online toegankelijkheid

Ook online kun je schaken met weinig of geen zicht. Zo heeft Lichess een zogeheten “Blind Mode”: via je schermuitleesprogramma kun je volledig gebruikmaken van toetsenbordnavigatie en krijg je spraakondersteuning bij zetten en gameplay. Je kunt tegen anderen spelen, puzzels oplossen, trainingen volgen en zelfs toernooien meedoen. Daarnaast is er op platforms zoals de Internet Chess Club ondersteuning via plugin tools en zijn er apps zoals ChessBack en Feelif Chess, speciaal ontwikkeld voor toegankelijk spelen. Feelif laat je het bord via aanraaktechnologie én geluid ervaren; ChessBack ondersteunt schermuitleesprogramma’s op Android.

Internationaal en competitief schaken voor blinden

Voor wie competitie zoekt: er bestaan internationaal georganiseerde schaakevents voor blinden en slechtzienden. De International Braille Chess Association (IBCA) organiseert onder andere de Blind Chess Olympiad en het Wereldkampioenschap voor blinden, met deelname van tientallen landen.

Wat kun je zelf doen?

  • Er zijn verschillende clubs en initiatieven (BE en NL) waar je terechtkunt, zowel voor fysiek als digitaal schaken.

  • Met het juiste materiaal en begeleiding leer je sneller – geduld speelt hierbij een rol, vooral als je zelf je bord moet opzetten.

  • Zowel in Nederland als internationaal zijn er groeimogelijkheden voor deelname aan toernooien en het leren via online platforms.

Schaken is dus zeker geen spel van alleen zicht. Met de juiste hulpmiddelen, tools en ondersteuning kun je meestrijden, leren en winnen — net als elke andere schaker.

Schaakverenigingen en -initiatieven in België en Nederland waar blinden en slechtzienden terechtkunnen om te schaken

België

Gewone schaakverenigingen staan open voor blinden en slechtzienden
In België bestaan er verschillende voorbeelden waarbij ziende en blinde of slechtziende spelers samen aan het bord zitten. Bij integratietoernooien wordt met aangepast materiaal gewerkt, maar verder gelden dezelfde spelregels als voor iedereen. Ook reguliere schaakclubs laten deelnemers met een visuele beperking meespelen in de competitie of tijdens clubavonden, vaak met kleine praktische aanpassingen.

Schaakkring De Zwarte Dame (Halle)
Een schaakclub voor blinden, slechtzienden en sympathisanten. Er wordt gewerkt met aangepast materiaal, en de club neemt deel aan nationale interclubcompetities.
Contactpersoon: Mieke Maeckelbergh
Adres (administratieve zetel): Molenborre 11/32, 1500 Halle
Clublokaal: Sociale Campus, Kanaalbrugstraat 5D, 1500 Halle
Telefoon: 02 / 360 00 61
E-mail: schaakkringdezwartedame@gmail.com
Website: https://www.schaakkringdezwartedame.be/info.html

Nederland

Inclusieve praktijk in ‘gewone’ clubs
Ook in Nederland kunnen blinde en slechtziende schakers terecht bij reguliere schaakverenigingen. Clubs staan doorgaans open voor deelname mits het gebruik van aangepast schaakmateriaal, zoals voelbare borden en stukken. Er worden bovendien regelmatig gemengde toernooien georganiseerd waar zowel ziende als visueel beperkte spelers aan meedoen.

Nederlandse Schaakvereniging Van Visueel Gehandicapten (NSVG)
Landelijke vereniging die schaken onder blinden en slechtzienden stimuleert. Organiseert toernooien, levert aangepast materiaal, en ondersteunt zowel recreatieve als competitieve spelers.
Contact: voorzitter@nsvg.nl
Website: https://www.nsvg.nl/main/over_ons.php

Internationale aansluiting

Bij internationale evenementen wordt vaak samengewerkt met reguliere schaakverenigingen om gemengde tornooien mogelijk te maken. Daarbij wordt gezorgd voor het nodige aangepaste materiaal, zodat iedereen op gelijke basis kan spelen.

Belgische Schaakfederatie voor Visueel Gehandicapten (BSFVG)
Belgische vertegenwoordiging binnen de International Braille Chess Association (IBCA), de internationale organisatie voor blinden en slechtzienden in de schaaksport.
Specifieke Belgische contactgegevens niet publiek beschikbaar; contact kan via IBCA.
Website IBCA: https://en.wikipedia.org/wiki/International_Braille_Chess_Association

Meer informatie

Zwart logo van persoon met witte stok op een witte achtergrond

Zwart logo van persoon met witte stok op een witte achtergrond

Bronnenlijst

Deel dit:
Delen
Advertenties

  1. Schaken als je blind of slechtziend bent08-08-2025 06:08:05
  2. Handleiding van het kaartspel 2123-05-2025 06:05:00
  3. Voelbingo voor blinden en slechtzienden: Spelplezier in tastbare vorm22-05-2025 05:05:15
  4. Inclusieve buitenspelletjes, ook voor blinden en slechtzienden17-11-2023 01:11:57
  5. Verschillende puzzels voor blinden en slechtzienden06-10-2023 06:10:22
  6. Spelend leren: Speelgoed voor blinde en slechtziende baby’s04-10-2023 03:10:36
  7. Speel-o-theken: Speelgoed en spelletjes voor iedereen, ook voor blinde en slechtziende kinderen21-09-2023 03:09:59
  8. Aangepaste spellen voor blinden en slechtzienden05-08-2023 07:08:34

Laatst bijgewerkt op 8 augustus 2025 – 06:07