Is braille in alle talen hetzelfde?

Braille-indeling voor Romeins alfabet

Wanneer je verschillende talen tegenkomt, zelfs als ze beide gebruik maken van het Latijnse schrift, kunnen er verrassende verschillen zijn in spelling, accenten en speciale tekens. Dit kan vooral uitdagend zijn voor braillegebruikers, omdat elk taal zijn eigen braillevariant heeft en soms speciale symbolen worden gebruikt om de taalspecifieke eigenschappen weer te geven. Hier zijn enkele voorbeelden van hoe verschillende talen en braillevarianten voor leuke verrassingen kunnen zorgen:

Accenten en diakritische tekens

In sommige talen worden accenten en diakritische tekens gebruikt om de uitspraak en betekenis van letters te veranderen. Bijvoorbeeld, het Spaans maakt gebruik van de tilde (~) op de letter ‘n’, zoals in “mañana.” In het Spaanse brailleschrift wordt een speciaal symbool gebruikt voor de tilde. Het Frans gebruikt accenten op klinkers, zoals in “école,” waarbij het Franse Braille aparte symbolen heeft voor deze accenten.

Hier zijn meer voorbeelden van hoe accenten en diakritische tekens in het brailleschrift worden weergegeven voor enkele talen:

Spaans brailleschrift: In het Spaans wordt de tilde (~) gebruikt op de letter ‘n’ om de klank /ɲ/ aan te geven, zoals in het woord “mañana.” In het Spaanse brailleschrift wordt een speciaal symbool gebruikt om de tilde weer te geven, en het ziet eruit als twee puntjes boven de letter ‘n’. Een voorbeeld: “mañana” in het Spaanse brailleschrift wordt weergegeven als ⠍⠁⠁⠝⠁⠝⠁.
Frans brailleschrift: Het Frans gebruikt accenten op klinkers om de uitspraak te veranderen. Bijvoorbeeld, in het woord “école,” wordt de ‘e’ uitgesproken als /e/ met een accent aigu (´). Het Franse brailleschrift heeft aparte symbolen voor deze accenten. Een voorbeeld: “école” in het Franse brailleschrift wordt weergegeven als ⠑⠉⠕⠛⠑.
Duits brailleschrift: In het Duits kunnen umlauts (ü, ö, ä) voorkomen, die de klank van een klinker veranderen. In het Duitse brailleschrift worden umlauts weergegeven door extra punten rond de klinker. Bijvoorbeeld, het woord “über” wordt in het Duitse brailleschrift weergegeven als ⠥⠤⠃⠑⠗.
Italiaans brailleschrift: Het Italiaanse brailleschrift heeft speciale symbolen voor de leestekens die uniek zijn voor het Italiaans. Bijvoorbeeld, het Italiaanse woord voor “goed” is “bene,” en in het Italiaanse brailleschrift wordt het weergegeven als ⠃⠑⠝⠑.
Tsjechisch brailleschrift: Het Tsjechische brailleschrift heeft aparte symbolen voor enkele unieke Tsjechische letters, zoals de ‘ř’ en ‘ů’.

Kortschriften

Kortschrift, ook wel stenobraille genoemd, is een afgekorte versie van het brailleschrift dat wordt gebruikt om notities en snelle aantekeningen te maken. Het doel van kortschrift is om het lezen en schrijven sneller en efficiënter te maken, vooral tijdens lezingen, vergaderingen of andere situaties waarin snelheid belangrijk is.

Het belangrijkste voordeel van kortschrift is dat het de snelheid van braillelezen en -schrijven kan verhogen, waardoor het gemakkelijker wordt om notities te maken tijdens lessen of vergaderingen. Dit kan vooral handig zijn voor studenten, professionals en anderen die veel schrijven en notities maken in hun dagelijks leven.

Het leren van kortschrift is een extra vaardigheid bovenop het standaard brailleschrift, en het kan enige tijd en inspanning vergen om de afkortingen en symbolen goed onder de knie te krijgen. Echter, voor diegenen die regelmatig braille gebruiken en behoefte hebben aan snelheid en efficiëntie, kan kortschrift een waardevolle toevoeging zijn aan hun braillevaardigheden.

Elke taal heeft zijn eigen specifieke kortschriftregels en symbolen, die zijn aangepast aan de veelvoorkomende woorden, lettercombinaties en grammaticaregels van die taal. Bijvoorbeeld, naast het Duitse kortschrift, zijn er kortschriften in het Engels, Frans, Spaans, Italiaans, Tsjechisch en vele andere talen.

Belgisch en Nederlands kortschrift

Het afkorten van “sch” tot ⠼ en “oe” tot ⠪ zijn nuttige uitzonderingen die de leesbaarheid en snelheid voor braillelezers kunnen verbeteren.

De klank “oe” kan worden afgekort in het Nederlandse braille. In braille wordt de klank “oe” afgekort tot het symbool ⠪. Dit symbool bestaat uit de braillekarakters voor de letters “o” en “e” die gecombineerd worden tot één teken om de klank “oe” weer te geven. Dus, in braillekortschrift wordt “oe” als volgt weergegeven: ⠪.

De klank “sch” kan worden afgekort in het Nederlandse braille. In braille wordt de klank “sch” afgekort tot het symbool ⠼. Dit symbool bestaat uit de braillekarakters voor de letters “s”, “c”, en “h” die gecombineerd worden tot één teken om de klank “sch” weer te geven. Dus, in braillekortschrift wordt “sch” als volgt weergegeven: ⠼

Meer informatie over het Nederlands braille, kan je vinden op de site van Braille-Autoriteit.

Duits kortschrift

Net als bij andere vormen van kortschrift, maakt het Duitse kortschrift gebruik van speciale symbolen en afkortingen voor veelvoorkomende lettercombinaties, woorden en zelfs hele zinnen. Deze afkortingen kunnen vaak gebaseerd zijn op klankcombinaties in de Duitse taal en zijn ontworpen om sneller te kunnen schrijven.

Voorbeelden van kortschriftsymbolen in het Duits kunnen zijn:

Voorzetsels: In het Duitse kortschrift worden veelvoorkomende voorzetsels afgekort met speciale symbolen. Bijvoorbeeld:

“in” wordt afgekort als ⠊ (Brailleteken voor “i”) of ⠍⠣ (kortschrift voor “m” gevolgd door Brailleteken voor “in”).
“auf” wordt afgekort als ⠁⠥ (kortschrift voor “a” gevolgd door Brailleteken voor “uf”).

Veelvoorkomende woorden: Veelvoorkomende woorden in het Duits kunnen verkorte vormen hebben in het kortschrift. Bijvoorbeeld:

“ich” wordt afgekort als ⠊ (Brailleteken voor “i”).
“du” wordt afgekort als ⠝ (Brailleteken voor “d” gevolgd door Brailleteken voor “u”).
“nicht” wordt afgekort als ⠝⠛ (kortschrift voor “n” gevolgd door Brailleteken voor “icht”).

Meervoudsvormen: Kortschrift kan speciale symbolen gebruiken om meervoudsvormen van woorden weer te geven, zoals “-en” voor meervoudige werkwoordsvormen. Bijvoorbeeld:

“singen” wordt afgekort als ⠎⠊⠝⠛⠝ (kortschrift voor “s” gevolgd door Brailleteken voor “ingen”).

Specifieke klankcombinaties: Klankcombinaties die vaak voorkomen in het Duits, zoals “ch,” “sch,” en “ei,” kunnen worden afgekort in het kortschrift. Bijvoorbeeld:

“ich” wordt afgekort als ⠊ (Brailleteken voor “i”).
“Schule” wordt afgekort als ⠎⠉⠥⠇⠑ (kortschrift voor “s” gevolgd door Brailleteken voor “ch” en “ule”).

Het Duitse kortschrift kan voor een ervaren braillegebruiker verrassend zijn, vooral als ze voor het eerst met deze specifieke afkortingen worden geconfronteerd. Het vergt enige oefening om de symbolen en afkortingen vlot te kunnen lezen en schrijven.

Engels kortschrift

Het Engelse kortschrift, ook bekend als “Braille Grade 2” of “Contracted Braille,” is een afgekorte versie van het standaard Engelse Brailleschrift. Het wordt veel gebruikt om notities te maken, snelle aantekeningen te nemen en het lezen efficiënter te maken voor blinde en slechtziende Engelse lezers. In het Engelse kortschrift worden veelvoorkomende lettercombinaties, woorden en uitdrukkingen afgekort met specifieke braillesymbolen.

Hier zijn enkele voorbeelden van het Engelse kortschrift:

Veelvoorkomende woorden:

“and” wordt afgekort tot ⠄ (het brailleteken voor “a”).
“the” wordt afgekort tot ⠼ (het brailleteken voor “th”).
“with” wordt afgekort tot ⠺ (het brailleteken voor “w”).

Meervoudige letters: In het Engels kortschrift worden meervoudige letters vaak afgekort tot één symbool. Bijvoorbeeld:

“ing” wordt afgekort tot ⠄⠛ (het brailleteken voor “a” gevolgd door het brailleteken voor “ing”).
“er” wordt afgekort tot ⠤ (het brailleteken voor “e” gevolgd door het brailleteken voor “r”).

Prefixen en suffixen: Voorvoegsels en achtervoegsels worden ook vaak afgekort in het kortschrift. Bijvoorbeeld:

“un-” wordt afgekort tot ⠤⠝ (het brailleteken voor “e” gevolgd door het brailleteken voor “un”).
“-ing” wordt afgekort tot ⠄⠛ (het brailleteken voor “a” gevolgd door het brailleteken voor “ing”).

Afkortingen: Bepaalde veelgebruikte afkortingen hebben specifieke braillesymbolen. Bijvoorbeeld:

“etc.” wordt afgekort tot ⠑⠞⠉ (het brailleteken voor “et” gevolgd door het brailleteken voor “c”).
“Dr.” wordt afgekort tot ⠙⠗ (het brailleteken voor “d” gevolgd door het brailleteken voor “r”).

Het Engelse kortschrift heeft vele andere afkortingen voor veelgebruikte woorden en lettercombinaties. Het doel is om het lezen sneller te maken en ervaren braillelezers kunnen hierdoor efficiënter lezen en notities maken. Het leren van het Engelse kortschrift vereist oefening en vertrouwdheid met de afkortingen en symbolen, maar het kan een waardevolle vaardigheid zijn voor mensen die veel in het Engels lezen en schrijven in het Brailleschrift.

Frans kortschrift

Het Franse kortschrift, ook wel bekend als “Braille Abrégé” of “Shortened Braille,” is een afgekorte versie van het standaard Franse Brailleschrift. Het maakt gebruik van speciale afkortingen voor veelvoorkomende lettercombinaties, woorden en grammaticale structuren, waardoor het lezen en schrijven efficiënter wordt.

Hier zijn enkele voorbeelden van het Franse kortschrift:

Veelvoorkomende lettercombinaties: In het Franse kortschrift worden veelvoorkomende lettercombinaties afgekort tot één braillesymbool. Bijvoorbeeld:

“ent” wordt afgekort tot ⠑ (het brailleteken voor “e”).
“ion” wordt afgekort tot ⠊⠕ (het brailleteken voor “i” gevolgd door het brailleteken voor “on”).

Voorvoegsels en achtervoegsels: Voorvoegsels en achtervoegsels worden vaak afgekort in het Franse kortschrift. Bijvoorbeeld:

“con-” wordt afgekort tot ⠉⠕ (het brailleteken voor “c” gevolgd door het brailleteken voor “on”).
“-ment” wordt afgekort tot ⠍⠑⠝⠞⠾ (het brailleteken voor “m” gevolgd door het brailleteken voor “ent” en het afkortingssymbool voor “-ment”).

Veelvoorkomende woorden: Woorden zoals “le” (de/het), “que” (dat/wat), “vous” (jullie/u), enzovoort, hebben specifieke verkorte vormen in het Franse kortschrift.
Specifieke grammaticale structuren: Het Franse kortschrift maakt gebruik van specifieke symbolen om bepaalde grammaticale structuren weer te geven. Bijvoorbeeld:

Het symbool ⠿ wordt gebruikt om een ontkenning aan te geven, vergelijkbaar met “ne… pas” in het Frans.
Het symbool ⠤ wordt gebruikt om de verleden tijd van werkwoorden aan te geven.

Het leren van het Franse kortschrift vereist enige oefening en vertrouwdheid met de afkortingen en symbolen. Voor ervaren braille-lezers kan het Franse kortschrift de snelheid van het lezen en schrijven aanzienlijk verhogen, waardoor het gemakkelijker wordt om notities te maken en informatie te verwerken in de Franse taal. Het is een waardevolle vaardigheid voor mensen die regelmatig in het Frans moeten communiceren of veel Franstalige teksten moeten lezen in het Brailleschrift.

Spaans kortschrift

Het Spaanse kortschrift, ook wel bekend als “Braille Abreviado” of “Abbreviated Braille,” is een afgekorte versie van het standaard Spaanse Brailleschrift. Het maakt gebruik van specifieke verkorte vormen van veelgebruikte woorden en lettercombinaties, waardoor het lezen en schrijven efficiënter wordt voor blinde en slechtziende Spaanse lezers.

Hier zijn enkele voorbeelden van het Spaanse kortschrift:

Veelvoorkomende woorden: In het Spaanse kortschrift worden veelgebruikte woorden vaak afgekort met specifieke braillesymbolen. Bijvoorbeeld:

“de” (van/het) wordt afgekort tot ⠙ (het brailleteken voor “d”).
“la” (de) wordt afgekort tot ⠇ (het brailleteken voor “l”).

Lettercombinaties: In het Spaanse kortschrift worden veelvoorkomende lettercombinaties afgekort tot één braillesymbool. Bijvoorbeeld:

“que” (dat/wat) wordt afgekort tot ⠟ (het brailleteken voor “q” gevolgd door het brailleteken voor “ue”).
“ent” wordt afgekort tot ⠑ (het brailleteken voor “e”).

Meervoudsvormen: Kortschrift kan speciale symbolen gebruiken om meervoudsvormen van woorden weer te geven. Bijvoorbeeld:

“es” (is) wordt afgekort tot ⠑⠎ (het brailleteken voor “e” gevolgd door het brailleteken voor “s”).
“los” (de) wordt afgekort tot ⠇⠕⠎ (het brailleteken voor “l” gevolgd door het brailleteken voor “o” en “s”).

Specifieke klankcombinaties: Klankcombinaties die vaak voorkomen in het Spaans, zoals “ch,” “ll,” “rr,” en “gu,” kunnen worden afgekort in het kortschrift. Bijvoorbeeld:

“ch” wordt afgekort tot ⠉ (het brailleteken voor “c” gevolgd door het brailleteken voor “h”).
“ll” wordt afgekort tot ⠛ (het brailleteken voor “l” gevolgd door het brailleteken voor “l”).
“rr” wordt afgekort tot ⠗⠗ (het brailleteken voor “r” gevolgd door het brailleteken voor “r”).
“gu” wordt afgekort tot ⠛⠥ (het brailleteken voor “l” gevolgd door het brailleteken voor “u”).

Het Spaanse kortschrift heeft vele andere afkortingen voor veelgebruikte woorden en lettercombinaties. Het doel is om het lezen en schrijven sneller te maken en ervaren Braille-lezers kunnen hierdoor efficiënter lezen en notities maken in het Spaans. Het leren van het Spaanse kortschrift vereist oefening en vertrouwdheid met de afkortingen en symbolen, maar het kan een waardevolle vaardigheid zijn voor mensen die veel in het Spaans lezen en schrijven in het Brailleschrift.

Italiaans kortschrift

Het Italiaanse kortschrift, ook bekend als “Braille Contratto” of “Contracted Braille,” is een afgekorte versie van het standaard Italiaanse Brailleschrift. Het maakt gebruik van specifieke afkortingen voor veelvoorkomende woorden en klankcombinaties, waardoor het lezen en schrijven efficiënter wordt voor blinde en slechtziende Italiaanse lezers.

Hier zijn enkele voorbeelden van het Italiaanse kortschrift:

Veelvoorkomende woorden: In het Italiaanse kortschrift worden veelgebruikte woorden vaak afgekort met specifieke braillesymbolen. Bijvoorbeeld:

“di” (van/het) wordt afgekort tot ⠙ (het brailleteken voor “d”).
“che” (dat/wat) wordt afgekort tot ⠉⠓ (het brailleteken voor “c” gevolgd door het brailleteken voor “he”).

Lettercombinaties: In het Italiaanse kortschrift worden veelvoorkomende lettercombinaties afgekort tot één braillesymbool. Bijvoorbeeld:

“io” wordt afgekort tot ⠊⠕ (het brailleteken voor “i” gevolgd door het brailleteken voor “o”).
“ma” wordt afgekort tot ⠍⠁ (het brailleteken voor “m” gevolgd door het brailleteken voor “a”).

Meervoudsvormen: Kortschrift kan speciale symbolen gebruiken om meervoudsvormen van woorden weer te geven. Bijvoorbeeld:

“ei” (is) wordt afgekort tot ⠑⠊ (het brailleteken voor “e” gevolgd door het brailleteken voor “i”).
“gli” (de) wordt afgekort tot ⠛⠇⠊ (het brailleteken voor “gl” gevolgd door het brailleteken voor “i”).

Specifieke klankcombinaties: Klankcombinaties die vaak voorkomen in het Italiaans, zoals “gn,” “gl,” “sc,” en “ch,” kunnen worden afgekort in het kortschrift. Bijvoorbeeld:

“gn” wordt afgekort tot ⠛⠝ (het brailleteken voor “g” gevolgd door het brailleteken voor “n”).
“gl” wordt afgekort tot ⠛⠇ (het brailleteken voor “g” gevolgd door het brailleteken voor “l”).
“sc” wordt afgekort tot ⠎⠉ (het brailleteken voor “s” gevolgd door het brailleteken voor “c”).
“ch” wordt afgekort tot ⠉⠓ (het brailleteken voor “c” gevolgd door het brailleteken voor “h”).

Het Italiaanse kortschrift heeft vele andere afkortingen voor veelgebruikte woorden en klankcombinaties. Het doel is om het lezen en schrijven sneller te maken en ervaren Braille-lezers kunnen hierdoor efficiënter lezen en notities maken in het Italiaans. Het leren van het Italiaanse kortschrift vereist oefening en vertrouwdheid met de afkortingen en symbolen, maar het kan een waardevolle vaardigheid zijn voor mensen die veel in het Italiaans lezen en schrijven in het Brailleschrift.

Tsjechisch kortschrift

Het Tsjechische kortschrift, ook bekend als “Braillovo Zkrácené Písmo” of “Contracted Braille,” is een afgekorte versie van het standaard Tsjechische Brailleschrift. Het maakt gebruik van speciale symbolen voor Tsjechische letters en verkorte vormen van veelvoorkomende woorden, waardoor het lezen en schrijven efficiënter wordt voor blinde en slechtziende Tsjechische lezers.

Hier zijn enkele voorbeelden van het Tsjechische kortschrift:

Speciale symbolen voor Tsjechische letters: Het Tsjechische kortschrift heeft unieke symbolen voor Tsjechische letters die niet voorkomen in het standaard Latijnse alfabet. Bijvoorbeeld:

Het Tsjechische kortschrift heeft een speciaal symbool voor de letter “č” (c met haček) en “ň” (n met haček).
Het Tsjechische kortschrift heeft ook een speciaal symbool voor “ř” (r met haček), een unieke klank in het Tsjechisch.

Veelvoorkomende woorden: Net als andere kortschriften maakt het Tsjechische kortschrift gebruik van afkortingen voor veelgebruikte woorden. Bijvoorbeeld:

“je” (is) wordt afgekort tot ⠑⠎ (het brailleteken voor “e” gevolgd door het brailleteken voor “j”).
“a” (en) wordt afgekort tot ⠁ (het brailleteken voor “a”).

Lettercombinaties: In het Tsjechische kortschrift worden veelvoorkomende lettercombinaties afgekort tot één braillesymbool. Bijvoorbeeld:

“ov” wordt afgekort tot ⠕⠧ (het brailleteken voor “o” gevolgd door het brailleteken voor “v”).
“st” wordt afgekort tot ⠎⠞ (het brailleteken voor “s” gevolgd door het brailleteken voor “t”).

Meervoudsvormen: Het Tsjechische kortschrift heeft speciale symbolen om meervoudsvormen van woorden weer te geven. Bijvoorbeeld:

“ech” (van) wordt afgekort tot ⠑⠉ (het brailleteken voor “e” gevolgd door het brailleteken voor “ch”).
“ch” (ik) wordt afgekort tot ⠉⠓ (het brailleteken voor “c” gevolgd door het brailleteken voor “h”).

Het Tsjechische kortschrift heeft vele andere afkortingen voor veelgebruikte woorden en lettercombinaties. Het doel is om het lezen en schrijven sneller te maken en ervaren Braille-lezers kunnen hierdoor efficiënter lezen en notities maken in het Tsjechisch. Het leren van het Tsjechische kortschrift vereist oefening en vertrouwdheid met de afkortingen en symbolen, maar het kan een waardevolle vaardigheid zijn voor mensen die veel in het Tsjechisch lezen en schrijven in het Brailleschrift.

Pools kortschrift (Braille Skrócone)

Het Poolse kortschrift, ook bekend als “Braille Skrócone” of “Contracted Braille,” is een afgekorte versie van het standaard Poolse Brailleschrift. Het maakt gebruik van speciale symbolen voor Poolse letters en afkortingen voor veelgebruikte woorden, waardoor het lezen en schrijven efficiënter wordt voor blinde en slechtziende Poolse lezers.

Hier zijn enkele voorbeelden van het Poolse kortschrift:

Speciale symbolen voor Poolse letters: Het Poolse kortschrift heeft unieke symbolen voor Poolse letters die niet voorkomen in het standaard Latijnse alfabet. Bijvoorbeeld:

Het Poolse kortschrift heeft speciale symbolen voor de letters “ą,” “ć,” “ę,” “ł,” “ń,” “ó,” “ś,” “ź,” en “ż.”
Elk van deze letters heeft een eigen braillesymbool dat overeenkomt met de Poolse uitspraak en spelling.

Veelvoorkomende woorden: Net als andere kortschriften maakt het Poolse kortschrift gebruik van afkortingen voor veelgebruikte woorden. Bijvoorbeeld:

“i” (en) wordt afgekort tot ⠁ (het brailleteken voor “i”).
“w” (in) wordt afgekort tot ⠺ (het brailleteken voor “w”).

Lettercombinaties: In het Poolse kortschrift worden veelvoorkomende lettercombinaties afgekort tot één braillesymbool. Bijvoorbeeld:

“cz” wordt afgekort tot ⠉⠵ (het brailleteken voor “c” gevolgd door het brailleteken voor “z”).
“sz” wordt afgekort tot ⠎⠵ (het brailleteken voor “s” gevolgd door het brailleteken voor “z”).

Meervoudsvormen: Het Poolse kortschrift heeft speciale symbolen om meervoudsvormen van woorden weer te geven. Bijvoorbeeld:

“ów” (van) wordt afgekort tot ⠕⠜⠝ (het brailleteken voor “o” gevolgd door het brailleteken voor “w”).
“ch” (ik) wordt afgekort tot ⠉⠣ (het brailleteken voor “c” gevolgd door het brailleteken voor “h”).

Het Poolse kortschrift heeft vele andere afkortingen voor veelgebruikte woorden en lettercombinaties. Het doel is om het lezen en schrijven sneller te maken en ervaren Braille-lezers kunnen hierdoor efficiënter lezen en notities maken in het Pools. Het leren van het Poolse kortschrift vereist oefening en vertrouwdheid met de afkortingen en symbolen, maar het kan een waardevolle vaardigheid zijn voor mensen die veel in het Pools lezen en schrijven in het Brailleschrift.

Speciale symbolen

Het brailleschrift van elke taal kan speciale symbolen bevatten die uniek zijn voor die taal. Deze symbolen worden gebruikt om specifieke letters, leestekens en taalkenmerken weer te geven die in die taal voorkomen. Hier zijn enkele voorbeelden van speciale symbolen in verschillende talen:

Tsjechisch brailleschrift: Het Tsjechische brailleschrift heeft speciale symbolen voor de unieke Tsjechische letters met diakritische tekens, zoals de “č” (c met haček), “ň” (n met haček), en “ř” (r met haček). Deze letters hebben elk een eigen braillesymbool dat overeenkomt met hun uitspraak en spelling in het Tsjechisch.
Italiaans brailleschrift: Het Italiaanse brailleschrift heeft speciale symbolen om Italiaanse leestekens weer te geven, zoals accenten en diakritische tekens op klinkers. Het maakt gebruik van aparte braillesymbolen voor accenten zoals de “é” en de “ò.” Ook worden specifieke symbolen gebruikt om de leestekens zoals de punt, komma en vraagteken aan te geven.
Spaans brailleschrift: Het Spaanse brailleschrift maakt gebruik van speciale symbolen om de Spaanse leestekens weer te geven, zoals de tilde (~) op de letter ‘n’, zoals in “mañana.” In het Spaanse brailleschrift wordt een speciaal symbool gebruikt voor de tilde, en ook voor andere leestekens zoals het vraagteken en uitroepteken.
Frans brailleschrift: Het Frans heeft specifieke symbolen voor Franse accenten op klinkers, zoals “é” en “è,” en voor Franse leestekens zoals het accent circonflexe (ˆ) en de cedille (¸). Het Franse brailleschrift maakt gebruik van deze symbolen om de specifieke klanken en leestekens in het Frans weer te geven.

Elk brailleschrift past zich aan de taalspecifieke eigenschappen aan om een nauwkeurige weergave van die taal te bieden. Hierdoor kunnen blinde en slechtziende lezers in hun eigen taal communiceren, lezen en schrijven met behulp van het brailleschrift. Het leren van de speciale symbolen in het brailleschrift van een bepaalde taal is essentieel voor effectief en nauwkeurig gebruik van Braille in die taal.

Uitzonderingen

Sommige talen hebben uitzonderingen of onregelmatigheden die braillegebruikers kunnen verrassen. Bijvoorbeeld, het Engelse brailleschrift gebruikt speciale afkortingen voor veelvoorkomende woorden, maar kan soms ook uitzonderingen hebben waarvoor een volledige Braille-notatie vereist is.

Het Engelse brailleschrift maakt gebruik van contractie- en afkortingssystemen om veelvoorkomende woorden en lettercombinaties efficiënter weer te geven. Deze contracties en afkortingen worden gebruikt om de omvang van het brailleschrift te verminderen en het lezen en schrijven sneller te maken. Hier zijn enkele voorbeelden van contracties en afkortingen in het Engelse brailleschrift:

Contractie van veelvoorkomende woorden:

“and” wordt afgekort tot ⠈ (het brailleteken voor “a”).
“for” wordt afgekort tot ⠋ (het brailleteken voor “f”).
“with” wordt afgekort tot ⠺ (het brailleteken voor “w”).

Afkortingen voor lettercombinaties:

“th” wordt afgekort tot ⠠ (het brailleteken voor “t” gevolgd door het brailleteken voor “h”).
“ing” wordt afgekort tot ⠤ (het brailleteken voor “i” gevolgd door het brailleteken voor “ng”).

Woorden met een enkele letter:

“I” wordt afgekort tot ⠊ (het brailleteken voor “i”).
“a” wordt afgekort tot ⠁ (het brailleteken voor “a”).

Hoewel het Engelse brailleschrift veel contracties en afkortingen heeft, zijn er ook uitzonderingen waarvoor een volledige Braille-notatie vereist is. Bijvoorbeeld:

“be” wordt normaal gesproken afgekort tot ⠃ (het brailleteken voor “b”), maar in sommige gevallen wordt het volledig geschreven als ⠃⠑ (het brailleteken voor “b” gevolgd door het brailleteken voor “e”).
Sommige werkwoordsvormen hebben volledige Braille-notaties in plaats van afkortingen, zoals “were” dat wordt geschreven als ⠺⠲⠑ (het brailleteken voor “w” gevolgd door het brailleteken voor “e” gevolgd door het brailleteken voor “re”).

Het is belangrijk voor braillegebruikers om zowel de contracties en afkortingen als de uitzonderingen te leren om effectief te kunnen lezen en schrijven in het Engelse brailleschrift. Er zijn ook regels en richtlijnen voor het gebruik van contracties en afkortingen in verschillende contexten, en het begrijpen van deze regels is essentieel om nauwkeurig en consistent te schrijven in het Engelse brailleschrift.

In al deze gevallen is het leren van het brailleschrift van een andere taal dan je moedertaal een interessante uitdaging, omdat het je dwingt om je aan te passen aan taalspecifieke eigenschappen en unieke braillesymbolen. Dit kan zowel verrijkend als soms verwarrend zijn, maar het biedt ook een kans om je vaardigheden in het brailleschrift te verfijnen en een bredere kennis van talen en culturen te verwerven. Het helpt ook om te begrijpen dat er niet één universele Braille-taal is, maar dat elke taal zijn eigen specifieke Braille-variant heeft om tegemoet te komen aan de unieke kenmerken van die taal.

Braille-indeling voor niet-Romeins alfabet

Er zijn braille-indelingen ontwikkeld voor veel talen die niet gebruikmaken van het Romeinse alfabet. Elk van deze braille-indelingen is aangepast aan de specifieke kenmerken en schriftsystemen van de talen die ze vertegenwoordigen. Dit maakt het mogelijk voor blinde en slechtziende mensen die deze talen spreken om te lezen en te schrijven in braille en toegang te hebben tot hun eigen taal op een manier die voor hen begrijpelijk is. Het toont het belang van toegankelijkheid en inclusie voor blinden en slechtzienden in verschillende culturele en taalkundige contexten.

Hier zijn enkele voorbeelden van talen met hun eigen braille-indelingen:

Arabisch

Het Arabische braillesysteem is ontworpen om het Arabische alfabet en diakritische tekens om te zetten in brailletekens, zodat blinde en slechtziende mensen die Arabisch spreken en lezen, toegang hebben tot geschreven informatie. Arabisch braille maakt gebruik van dezelfde braillecel als het standaard braillesysteem, met zes punten gerangschikt in twee kolommen van drie punten. Omdat het Arabische schrift van rechts naar links wordt geschreven, worden de braillecellen ook van rechts naar links gelezen.

In het Arabische braille worden de letters van het Arabische alfabet weergegeven door verschillende combinaties van de zes punten in een braillecel. Hier zijn enkele voorbeelden:

ا (Alef): ⠁ (punt 1)
ب (Ba): ⠃ (punt 1 en 2)
ت (Ta): ⠞ (punt 1, 3 en 6)
ث (Tha): ⠹ (punt 1, 2, 3 en 4)
ج (Jim): ⠚ (punt 1, 2, en 5)
ح (Ha): ⠓ (punt 1, 5, en 6)

Enzovoort voor alle letters van het Arabische alfabet, inclusief de extra letters die specifiek zijn voor het Arabische schrift.

Om Arabisch braille te lezen, gebruiken mensen met een visuele handicap hun vingers om de braillecellen te voelen en de opstaande punten te interpreteren. Ze hebben geleerd welke combinaties van punten overeenkomen met welke letters, en op die manier kunnen ze geschreven Arabische teksten lezen. Braillelezers zijn vaak zeer bedreven in het snel interpreteren van brailletekens door het gebruik van tactiele feedback en training in het braillelezen.

Chinees

Het Chinese braillesysteem is ontworpen om het Mandarijn, dat een grote hoeveelheid karakters heeft, om te zetten in brailletekens. In tegenstelling tot andere braille-indelingen die elk individueel teken weergeven, gebruikt het Chinese braille een fonetische benadering, waarbij elk brailleteken overeenkomt met een klank (foneem) in het Mandarijn.

Het Chinese braille maakt gebruik van een combinatie van braillecellen om klanken te vormen, en deze klanken kunnen dan worden samengevoegd om woorden en zinnen te vormen. Het braillesysteem voor Mandarijn gebruikt een groot aantal braillekarakters om de vele klanken van het Mandarijn te vertegenwoordigen.

Hier zijn enkele voorbeelden van fonetische brailletekens in het Chinese braille:

Ma: ⠑⠃
La: ⠇⠃
Shi: ⠎⠓
Zhong: ⠵⠛⠝⠛⠛

Om het Chinese braille te lezen, hebben visueel gehandicapte personen training en opleiding nodig om de fonetische braillekarakters te leren en te begrijpen hoe ze klanken en woorden vormen. Wanneer ze hun vingers over de braillecellen bewegen, kunnen ze de klanken voelen en vervolgens samenstellen tot woorden en zinnen. Het lezen van het Chinese braille vereist daarom een goede beheersing van de fonetische structuur van het Mandarijn.

Vanwege de complexiteit van het Chinese schrift en de grote hoeveelheid fonetische braillekarakters, kan het leren van het Chinese braille tijdrovend zijn en een hoge mate van toewijding vereisen. Toch biedt het Chinese braille een waardevol hulpmiddel voor blinde en slechtziende mensen die het Mandarijn spreken en lezen, omdat ze hierdoor onafhankelijk toegang kunnen hebben tot geschreven informatie en literatuur in hun taal.

Japans

Het Japanse braillesysteem is uniek en verschilt van het standaard braillesysteem dat wordt gebruikt voor talen met het Latijnse alfabet. Het Japanse braille omvat drie hoofdcomponenten:

Basis kana-braille: Dit gedeelte van het Japanse braille vertegenwoordigt de twee fonetische scripts van het Japans, namelijk hiragana en katakana. Elk kana-schrift wordt weergegeven met een aparte braillecel, waarbij de punten van de cel verschillende combinaties van de acht punten kunnen bevatten.
Kanji-braille: Dit gedeelte is bedoeld voor het omzetten van Kanji, de Chinese karakters die in het Japans worden gebruikt. Vanwege de enorme hoeveelheid kanji-karakters is het Japanse braille voor Kanji veel complexer en omvat het een combinatie van braillecellen om verschillende karaktercombinaties te vertegenwoordigen.
Speciale tekens en symbolen: Zoals in andere braillesystemen, heeft het Japanse braille ook speciale brailletekens om cijfers, leestekens, wiskundige symbolen en andere specifieke symbolen weer te geven.

Het Japanse braille maakt gebruik van een braillecel met zes punten gerangschikt in twee kolommen van drie punten. Elk patroon van opstaande punten in de braillecel vertegenwoordigt een specifieke letter, kana, kanji, cijfer of symbool.

Om het Japanse braille te lezen, gebruiken blinden en slechtzienden hun vingers om de braillecellen te voelen en de patronen van punten te interpreteren. Ze hebben geleerd welke combinaties van punten overeenkomen met welke letters, kana, kanji en andere symbolen, en daardoor kunnen ze Japanse teksten in braille lezen. Het leren lezen van Japanse braille vereist training en ervaring, aangezien het omgaan met de complexiteit van de brailletekens voor Kanji en speciale symbolen een hoger niveau van vaardigheid vraagt.

Koreaans

Het Koreaanse braillesysteem is ontworpen om het Hangul-schrift van het Koreaans om te zetten in brailletekens. Hangul is een uniek schrift dat is gemaakt om de Koreaanse taal weer te geven, en het Koreaanse braille maakt gebruik van een aangepaste braille-indeling om de specifieke kenmerken van het Hangul-schrift te vertegenwoordigen.

Net als in andere braillesystemen bestaat een braillecel in het Koreaanse braille uit zes punten gerangschikt in twee kolommen van drie punten. Elke braillecel vertegenwoordigt een Koreaanse letter, die wordt gevormd door de medeklinkers en klinkers van Hangul te combineren.

In het Koreaanse braille wordt elke Koreaanse letter (syllabe) weergegeven door een specifieke combinatie van punten in de braillecel. Hier zijn enkele voorbeelden van Koreaanse brailletekens:

ㄱ (Giyeok): ⠁ (punt 1)
ㄴ (Nieun): ⠃ (punt 1 en 2)
ㅏ (A): ⠉ (punt 1 en 4)
ㄹ (Rieul): ⠻ (punt 1, 2, 4 en 5)
ㅇ (Ieung): ⠛ (punt 1, 3 en 4)
ㅓ (Eo): ⠝ (punt 1, 2, 5 en 6)

Enzovoort voor alle medeklinkers en klinkers van Hangul.

Het Koreaanse braille omvat ook speciale brailletekens om cijfers, leestekens en andere symbolen weer te geven.

Om het Koreaanse braille te lezen, gebruiken blinde en slechtziende mensen hun vingers om de braillecellen te voelen en de patronen van punten te interpreteren. Ze hebben geleerd welke combinaties van punten overeenkomen met welke letters en andere symbolen in het Koreaanse schrift. Door hun training en ervaring kunnen ze Koreaanse teksten in braille lezen en schrijven.

Grieks

Het Griekse braillesysteem is ontworpen om het Griekse alfabet om te zetten in brailletekens, zodat blinde en slechtziende mensen die Grieks spreken en lezen, toegang hebben tot geschreven informatie.

Net als in andere braillesystemen bestaat een braillecel in het Griekse braille uit zes punten gerangschikt in twee kolommen van drie punten. Elk patroon van opstaande punten in de braillecel vertegenwoordigt een specifieke letter of symbool in het Griekse alfabet.

Hier zijn enkele voorbeelden van Griekse brailletekens:

Α (Alfa): ⠁ (punt 1)
Β (Beta): ⠃ (punt 1 en 2)
Γ (Gamma): ⠛ (punt 1, 3 en 4)
Δ (Delta): ⠙ (punt 1, 4 en 5)
Ε (Epsilon): ⠑ (punt 1, 5 en 6)
Ζ (Zèta): ⠵ (punt 1, 2, 5 en 6)

Enzovoort voor alle letters van het Griekse alfabet.

Daarnaast heeft het Griekse braille speciale brailletekens om cijfers, leestekens, wiskundige symbolen en andere specifieke symbolen weer te geven.

Om Grieks braille te lezen, gebruiken blinde en slechtziende mensen hun vingers om de braillecellen te voelen en de patronen van punten te interpreteren. Ze hebben geleerd welke combinaties van punten overeenkomen met welke letters en symbolen in het Griekse alfabet. Door hun ervaring en training kunnen ze Griekse teksten in braille lezen en schrijven.

Hebreeuws

Het Hebreeuwse braillesysteem is ontworpen om het Hebreeuwse schrift om te zetten in brailletekens, zodat blinde en slechtziende mensen die Hebreeuws spreken en lezen, toegang hebben tot geschreven informatie in hun taal.

Net als in andere braillesystemen bestaat een braillecel in het Hebreeuwse braille uit zes punten gerangschikt in twee kolommen van drie punten. Elk patroon van opstaande punten in de braillecel vertegenwoordigt een specifieke letter of symbool in het Hebreeuwse schrift.

Hier zijn enkele voorbeelden van Hebreeuwse brailletekens:

א (Aleph): ⠁ (punt 1)
ב (Bet): ⠃ (punt 1 en 2)
ג (Gimel): ⠛ (punt 1, 3 en 4)
ד (Dalet): ⠙ (punt 1, 4 en 5)
ה (He): ⠓ (punt 1, 5 en 6)
ו (Vav): ⠊ (punt 1 en 6)

Enzovoort voor alle letters van het Hebreeuwse alfabet, inclusief de extra letters die specifiek zijn voor het Hebreeuwse schrift.

Daarnaast heeft het Hebreeuwse braille speciale brailletekens om klinkerpunten (Niqqud), leestekens, cijfers en andere symbolen weer te geven.

Om Hebreeuws braille te lezen, gebruiken blinde en slechtziende mensen hun vingers om de braillecellen te voelen en de patronen van punten te interpreteren. Ze hebben geleerd welke combinaties van punten overeenkomen met welke letters, klinkerpunten en symbolen in het Hebreeuwse schrift. Door hun ervaring en training kunnen ze Hebreeuwse teksten in braille lezen en schrijven.

Russisch

Het Russische braillesysteem is ontworpen om het Cyrillische alfabet van het Russisch om te zetten in brailletekens. Net als bij het standaard braillesysteem bestaat een braillecel in het Russisch braille uit zes punten die in twee kolommen van drie punten zijn gerangschikt. Deze punten worden genummerd van 1 tot 6, waarbij punt 1 zich aan de linkerkant bevindt en punt 6 zich aan de rechterkant bevindt. Het patroon van opstaande punten in een braillecel vertegenwoordigt een specifieke letter, cijfer, leesteken of ander symbool.

Voor het Russisch braille worden de basisletters van het Russische alfabet vertegenwoordigd door het patroon van de punten in een braillecel, zoals:

A: ⠁ (punt 1)
Б: ⠃ (punt 1 en 2)
В: ⠺ (punt 1, 2 en 3)
Г: ⠛ (punt 1, 3 en 4)
Д: ⠙ (punt 1, 4 en 5)
Е: ⠑ (punt 1, 5 en 6)

Enzovoort voor alle letters van het Russische alfabet.

Net als in het standaard braillesysteem lezen blinde en slechtziende mensen het Russische braille door hun vingers over de braillecellen te bewegen en de opstaande punten te voelen. Ze gebruiken hun tastzin om de patronen van punten te interpreteren en te begrijpen welke letter, cijfer, leesteken of symbool wordt vertegenwoordigd. Hierdoor kunnen ze lezen en schrijven in het Russisch, ondanks hun visuele beperking.

Het leren lezen van braille maakt vaak deel uit van het educatieve proces voor mensen met een visuele beperking. Door braille te beheersen, kunnen ze hun lees- en schrijfvaardigheden ontwikkelen en toegang krijgen tot gedrukte materialen en informatie op een manier die voor hen toegankelijk is.

Thai

Het Thaise braillesysteem is ontworpen om het Thaise schrift, dat een abugida is, om te zetten in brailletekens. Het Thaise schrift maakt gebruik van een combinatie van medeklinkers, klinkers en tonale tekens om de klanken van de taal weer te geven. Het Thaise braille heeft een aangepast braillesysteem om al deze elementen weer te geven.

Net als in andere braillesystemen bestaat een braillecel in het Thaise braille uit zes punten gerangschikt in twee kolommen van drie punten. Elk patroon van opstaande punten in de braillecel vertegenwoordigt een specifieke klank in het Thaise schrift.

Hier zijn enkele voorbeelden van Thaise brailletekens:

ก (Ko Kai): ⠁ (punt 1)
ข (Kho Khuat): ⠃ (punt 1 en 2)
ค (Kho Khwai): ⠉ (punt 1 en 4)
ฆ (Kho Khuat Khon): ⠻ (punt 1, 2, 4 en 5)
ง (Ngo Ngu): ⠛ (punt 1, 3 en 4)
จ (Cho Chan): ⠉ (punt 1, 5 en 6)

Enzovoort voor alle medeklinkers en klinkers van het Thaise schrift.

Daarnaast heeft het Thaise braille speciale brailletekens om tonale tekens, cijfers, leestekens en andere symbolen weer te geven.

Om Thais braille te lezen, gebruiken blinde en slechtziende mensen hun vingers om de braillecellen te voelen en de patronen van punten te interpreteren. Ze hebben geleerd welke combinaties van punten overeenkomen met welke klanken, tonen en symbolen in het Thaise schrift. Door hun ervaring en training kunnen ze Thaise teksten in braille lezen en schrijven.

Artikel: Is braille in alle talen hetzelfde?

De Duitse ringelß en Spaanse golfje op de ñ blijken onherkenbaar

Jan Willen de Loor uit Amsterdam voelde een bobbel op het toetsenbord van zijn computer. Dat bracht hem bij de vraag: is braille hetzelfde voor alle talen? En hoe werkt dat dan voor talen die een niet-Romeins alfabet gebruiken, zoals het Arabisch of het Grieks?

Braille is eigenlijk een internationaal alfabet, net als het Romeinse, vertelt Alain Verdeyen van het Koninklijk Instituut voor Doven en Slechthorenden in Sint Pieters-Woluwe, België. “Het schrift bestaat uit zes puntjes die verschillend worden gegroepeerd op een rooster van twee bij drie puntjes. Daarmee kan men 63 verschillende combinaties maken.” Iedere combinatie vormt een ‘letter’. Net als bij Europese talen geldt dus dat je de letters van een vreemde taal wel kunt lezen, maar de woorden begrijpen doe je niet. “Voor blinden die braille lezen in een andere taal is het eigenlijk net alsof je de krant leest in het buitenland. Sommige woorden begrijp je wel, maar andere helemaal niet.” Er zijn ook aparte tekens die aangeven dat een hoofdletter volgt, of een cijfer. De letters a tot en met j + cijferindicatie zijn de getallen 1 tot en met 9. Die zijn internationaal.

Toch is het reliëfalfabet in sommige landen moeilijker te lezen. “Scandinavische talen zoals het Zweeds hebben veel gekke klanken zoals de eu (ø) en oah (å)”, zegt Verdeyen. “In braille ‘lees’ je dat door een bijzondere leestekencombinatie voor de brailleletter. Die is niet leesbaar voor een Nederlander die de codes niet kent.” Ook de Duitse ringelß of Spaanse golfje op de ñ zijn onherkenbaar weet Dennis ten Boske, zelf blind. Zijn tekstbureau Dorestad Services zet geschreven tekst om in braille. Hij maakt onder meer menukaartjes, labels en wenskaarten in braille.

Hoe zit het dan met het Arabisch en Grieks? “Die hebben een eigen brailleschrift”, zegt Ten Boske. “Maar Grieks braille lijkt stiekem nog best veel op het Romeinse schrift”, weet Verdeyen. “De codes voor alfa en a, beta en b, het is allemaal hetzelfde.” Ten Boske is wel eens gestuit op een Spaanse tekst. “Je merkt het meteen. Die kan ik niet lezen.” Gewone digitale teksten wel. Een speciale tool op zijn computer vertaalt ze in braille. “Er komen puntjes omhoog op een regel onder zijn toetsenbord.”

Rolinde HOORNTJE

Bron: http://www.nrcnext.nl 24 november 2011

Meer informatie

Deel dit:

Advertenties

Laatst bijgewerkt op 26 oktober 2023 – 05:28

Lectuur & Literatuur