Blinden bouwen beroepsloopbaan uit: Wij zijn geen sukkelaars
Inhoudsopgave
- 1 Bron: Tertio 21 juni 2006
- 2 Wat was de levenskwaliteit van de gehandicapten in de verschillende historische periodes?
- 3 Uit uw boek blijkt dat beschaving geen garantie biedt om zorgzaam met medemensen om te gaan.
- 4 Hoe verklaart u die terugval in de gehandicaptenzorg?
- 5 Uit de geschiedenis blijkt dat men het niet altijd eens was over de geëigende methode om te werken met gehandicapten.
- 6 Pas aan het einde van de achttiende eeuw is de dovenzorg geïnstitutionaliseerd. Is dat niet vreselijk laat?
- 7 In welke mate beïnvloeden denkbeelden en leefwijzen van vorige generaties ons nu nog?
- 8 Wat kan er beter in de mediaberichtgeving over gehandicapten?
Bron: Tertio
21 juni 2006
Blinden bouwen beroepsloopbaan uit: Wij zijn geen sukkelaars
Aan het kerkje van Sint-Anna-Pede, bekend door het schilderij van Pieter Bruegel de Oudere, De parabel van de blinden, gingen vier blinden en slechtzienden de dialoog aan met historicus Ben Wuyts.
Plaats van de afspraak is het pittoreske kerkje van Sint-Anna-Pede in het glooiende pajottenland. Deze kerk werd vereeuwigd op het schilderij van Pieter Bruegel de Oudere, De parabel van de blinden (1568). Daarop toont Bruegel een blinde die vijf andere blinden leidt. Ze vallen allemaal in een put. Dat komt ervan als je je door een niet-ziende laat leiden, is de les.
Deze parabel met allegorische inslag is nog altijd tekenend voor het idee over de capaciteiten van de blinde. De realiteit toont evenwel aan dat het om een fout beeld gaat. Heel wat blinden bouwen een mooie beroepsloopbaan uit.
Herman Caulier is blind, ondervoorzitter van Blindenzorg Licht en Liefde, gespecialiseerd in infrastructurele toegankelijkheid, en in het dagelijkse leven werkzaam in een facilitair bedrijf van de KBC-bank. Hij staat onder andere in voor het gebouwenbeheer en de vergaderservice. Zijn vrouw Liliane Steyaert is erg slechtziend. Ilse Dupont is blind en werkte lange tijd als pastoraal werkster, maar is nu opnieuw aan het studeren. Ditmaal Hebreeuws en godsdienstwetenschappen, met het oog op een verdere pastorale loopbaan. Ilse Peeters is blind en onthaalmedewerkster op de hogeschool Sint-Lucas in Brussel.
In de geschiedenis bestonden twee dominante beelden over blinden en slechtzienden. Vaak werd gedacht dat blindheid met zonde had te maken. Blinden waren onvolwaardig, hulpeloos en telden niet mee in de maatschappij. Ze overleefden door te bedelen of door met zich te laten spotten. De blinden in het gezelschap herkenden dat archetype duidelijk. “Zienden denken altijd dat ze zorg voor blinden moeten dragen,” vertelt Caulier. “Die zorg is soms meer overheersend aanwezig dan gewone oprechte belangstelling voor mijn persoon.”
“Mensen denken inderdaad altijd dat ze voor jou moeten zorgen,” bevestigt Peeters. “Op een receptie of een feestje parkeren ze je ergens en de persoon die dan toevallig naast je zit, voelt zich gedwongen de hele avond met je te babbelen. Mensen voelen zich vaak ook geremd in het bijzijn van een blinde. Ze durven precies niet voluit te praten.”
Ook Dupont vindt die situaties heel herkenbaar: “Op straat of in de bus vragen mensen me vaak: ‘Ben je zo geboren? Heb je een vriend of ben je getrouwd? Neen zeker?’ Dat vraag je toch ook niet meteen aan gewone mensen bij een eerste contact. Mensen denken dat blinden in een heel aparte wereld leven.”
“Als ik in de trein naar Brussel zit, vragen mensen me vaak wat ik in Brussel ga doen,” vertelt Caulier. “Ik stel hun dan dezelfde domme vraag: ‘En wat gaat u doen in Brussel?”‘
“Mensen hebben medelijden met mij als ik een winkel binnenga,” getuigt zijn vrouw. “Dat is niet nodig. Ik winkel zoals iedereen.”
“Het is als blinde moeilijker om naar een hoger niveau door te stoten,” merkt Dupont op. “Ik was al een tijdje samen met een andere collega als jeugdpastor werkzaam, maar mensen uit de parochie bleven mijn ziende collega als dé jeugdpastor zien. Ik kreeg hun zelf niet uitgelegd dat ik dezelfde functie vervulde.”
“Ik werk als onthaalmedewerkster graag in de schoolvakanties, want dan kan ik buiten het seizoen met vakantie gaan,” vertelt Peeters, “maar het gebeurt dat ik dan alleen op kantoor ben. Ik vind dat zelf helemaal niet erg, maar anderen vinden het ongehoord om een blinde alleen in een gebouw te laten. Dat raakt me wel. Je moet als blinde enorm assertief zijn en opkomen voor je mening.”
Een ander archetypisch beeld, vermeld in het boek van Wuyts, is dat van de blinde als ‘ziener’, als profeet. Er werd vroeger van uitgegaan dat blinden niet waren afgeleid door het zicht en daardoor naar de innerlijke diepte konden kijken. Blinden werden speciale talenten toegedicht. “Wij hebben evenveel talenten als een ziende,” meent Peeters.’Niet meer of niet minder.’
“Ik vind het soms vervelend dat ik niet de talenten heb die me als blinde worden toegedicht,” vindt Dupont. “Minister van Binnenlandse Zaken Patrick Dewael (VLD) wilde onlangs blinde mensen bij de afluistercel van de politie aanstellen, omdat die beter horen. Maar ik heb geen spectaculair beter gehoor dan zienden.”
“Het klopt wel dat doordat een blinde niet ziet, hij wat hij hoort, beter kan interpreteren,” zegt Caulier. “Maar dat voorstel was idioot.”
“Je vertoont als blinde natuurlijk voor een stuk compensatiegedrag,” meent Peeters. “Ik ben niet blind geboren, maar ben het langzaam geworden. Ik onthoud veel beter dan vroeger, omdat ik anders te veel moeite moet doen om dingen op te zoeken.”
Niet iedereen aan tafel is het erover eens dat de laatste jaren meer inspanningen zijn gedaan om de gastvrijheid naar en de toegankelijkheid voor blinden te verbeteren. “De toegankelijkheid is verbeterd door inspanningen van de blindenzorg, niet door de maatschappij,” vindt Peeters. “Er zijn zelfs heel wat evoluties in ons nadeel gebeurd. Denk maar aan bankautomaten met touchscreen, of de genivelleerde knoppen aan een microgolf, een stereo of een wasmachine. Die toestellen zijn voor blinden helemaal niet meer toegankelijk. Wij hebben knoppen met reliëf nodig. In de supermarkt was er vroeger winkelpersoneel dat je brood sneed en je fruit en groenten woog. Nu moet je dat zelf doen. Het gevolg is dat ik niet meer zelfstandig in een supermarkt kan winkelen.”
“Blijkbaar bestaan er in Slovenië bankautomaten met spraaksynthese,” weet Caulier. “Daar moeten we ook in Vlaanderen naartoe.”
“We leven vandaag in een visueel gerichte maatschappij,” stelt Peeters. “Alles is vandaag ‘beeld’. De mondelinge communicatie is achteruitgegaan.”
Hoe zit het met de situatie op straat? “De voetpaden vormen een heus hindernissenparcours met al die hobbelige tegels,” vindt Steyaert.
“De bekende trajecten zijn in orde, maar op onbekend terrein breekt de paniek uit,” treedt haar man bij. “Door het nivelleren van het voetpad voor rolstoelgebruikers weten wij, blinden, niet meer of we nu op het voetpad of op de straat lopen.”
“Werken die op het voetpad worden uitgevoerd, zijn vreselijk,” zegt Dupont. “Ik ben zo al eens stevig tegen een kraan gelopen.”
“Ik ben zo in een grote bouwput gesukkeld, omdat die roodwitte linten te hoog hangen om met een blindenstok te detecteren,” valt Peeters bij.
“Wat goed is voor ons, blinden, is dikwijls ook goed voor de rest van de maatschappij. Het probleem is dat er te weinig met ons wordt gesproken en te veel over ons.”
Ook over het geïntegreerd onderwijs hebben de blinden een mening. “Toen ik jong was, zaten de meeste blinden in het internaat van een school voor buitengewoon onderwijs,” vertelt Caulier. “Nu kiezen almaar meer kinderen voor geïntegreerd onderwijs.”
“Toch denk ik dat voor veel kinderen een blindenschool toch goed is om eerst braille onder de knie te krijgen en de hulpmiddelen voor blinden aan te leren.”
“Ik heb als slechtziende gewoon onderwijs gevolgd, ook al kon ik in het middelbaar het bord allang niet meer lezen. Ik heb het erg moeilijk gehad, maar ben toch blij dat ik het heb gedaan. Je wordt achteraf immers toch in de ziende samenleving gesmeten.”
“Het maatschappelijke debat is nu gericht op inclusief onderwijs,” meent Dupont. “Waarom geen samenwerking tussen het gewoon en buitengewoon onderwijs creëren? Het belangrijkste is de blinden zelf de keuze te laten. Ik heb er zelf spijt over dat ik toch niet de overstap naar het gewoon onderwijs heb gewaagd. Van de andere kant heb ik tijdens de begeleiding van jeugdkampen veel blinde kinderen ontmoet die onder druk stonden van hun omgeving om toch maar naar het gewoon onderwijs over te schakelen.”
Ook bij hun latere zoektocht naar werk ondervonden de meeste blinden moeilijkheden. “Er wordt eerst gekeken naar wat je niet kunt, niet naar wat je wel nog kunt,” heeft Peeters ervaren. “Dat is erg frustrerend.”
“Mijn directe chef wou me eerst niet aannemen, maar mijn collega’s hebben dan de taken herverdeeld en ervoor gezorgd dat ik al mijn werk op de computer kon doen,” vertelt Caulier. “Bij mij heeft men het werk aan mijn kunnen aangepast en rekening gehouden met mijn beperkingen.”
“Je moet voortdurend geloven in jezelf en je capaciteiten en dat vraagt veel weerbaarheid en energie,” zucht Dupont.
Er moet toch nog heel wat aan de beeldvorming over blinden veranderen, vooral bij de overheid, besluiten de blinden. “Betrek blinden bij de voorbereiding van infrastructuurwerken,” bepleit Caulier. “Het bespaart je heel wat moeite achteraf.”
“We vragen vooral ons op de eerste plaats als persoon te bekijken en niet als blinde,” zegt Dupont ferm. “Ik ben immers meer dan een blinde. Ik ben Ilse, met mijn goede en minder goede kanten, en ik ben toevallig blind. So what? Dat is niet de kern van mijn identiteit.”
Conclusie van dit boeiende gesprek: in het land der blinden zijn alle blinden koning.
Ben Wuyts: ‘Correcte beeldvorming van cruciaal belang’
Waar komt het diep ingewortelde beeld van gehandicapten als sukkelaars en mindervaliden vandaan? Het antwoord vinden we in het boek Over narren, kreupelen, doven en blinden van Ben Wuyts.
Wie bepaalde vroeger wat normaal en wat anders was? Waarom werden mensen met een handicap zo vaak gediscrimineerd en gestigmatiseerd? Wat voor barrières beperkten de bewegingsvrijheid en de ontplooiingskansen van mensen met een handicap? Hoe toegankelijk en gastvrij waren de samenlevingen in de verschillende tijdperken voor hen?
Ben Wuyts vond weinig historische vakliteratuur die hem een bevredigend antwoord op deze vragen gaf. Daarom trok hij zelf op onderzoek wat leidde tot zijn jongste boek Over narren, kreupelen, doven en blinden.
Wat was de levenskwaliteit van de gehandicapten in de verschillende historische periodes?
“In de prehistorie konden zwakke mensen moeilijk overleven door de barre weersomstandigheden en de harde natuurwetten. Toch bewijzen archeologische vondsten een zekere zorg voor de zwakkeren. Zo werd een graf ontdekt van iemand die zijn been kwijt was, met een soort kunstbeen ernaast. In de Grieks-Romeinse Oudheid waren mooie, krachtige en raszuivere burgers het staatsideaal. Volgens de filosoof Seneca was het een daad van verstand om het nutteloze van het nuttige te scheiden. Kinderen met een handicap hoorden niet thuis in de Grieks-Romeinse samenleving, zij waren een straf van de goden.
Als gehandicapten – veelal van aristocratische afkomst – toch overleefden, werden hun bovennatuurlijke gaven toegedicht. Een blinde werd een profeet, iemand met epilepsie stond in contact met de goden. Vreemd genoeg waren in die tijd de meest begeerde slaven niet de sterke, gezonde mannen, maar mentaal gehandicapte dwergen. Die hadden iets exotisch en dienden als vermakelijk ‘object’.
In de middeleeuwen werden gehandicapte kinderen dan weer zonder pardon gedood, meestal door verdrinking. Door de verspreiding van het christendom groeide de aandacht voor de zwakkeren en werden mensen met een handicap het onderwerp van liefdadigheid.
Zorgen voor zwakkeren was een christelijke plicht, waar evenwel een stuk eigenbelang mee te maken had. Doven, armen en gehandicapten moesten er zijn, zodat de middeleeuwer zijn hemel kon verdienen door aalmoezen te geven.
In de zestiende eeuw noemde Maarten Luther een verstandelijk gehandicapte een ‘massa carnis’, een hoop vlees. Hij zwakte dat later af tot ‘wisselkind’, een gedrocht dat door boze elfen en duivels in de plaats van het eigen kind was gebracht. Het resultaat was dat sommige ouders hun wisselkinderen soms levend verbrandden tijdens een louteringsritueel. Volkse interpretaties van het geloof hebben veel kwaad veroorzaakt. In een brief van Paulus aan de christenen van Rome staat: “En als zij nooit van Hem gehoord hebben, hoe kunnen zij dan in Hem geloven?” (Paulus, Rom, 10) Daaruit concludeerden de bisschoppen dat doven niet konden geloven. Het duurde tot in de dertiende eeuw vooraleer de paus aan doven de toestemming gaf om voor de kerk te trouwen.”
Uit uw boek blijkt dat beschaving geen garantie biedt om zorgzaam met medemensen om te gaan.
“Dat klopt. In de overgang van de negentiende naar de twintigste eeuw verschenen almaar meer zogenaamde wetenschappelijke ‘eugenetische’ studies waarin afwijkende individuen niet alleen als minderwaardig, maar ook als bedreigend voor de westerse beschaving werden gezien. Wetenschappers hielden een pleidooi voor het elimineren van biologisch onvolwaardige en nutteloze levensvormen die de staat ook veel geld kosten. Die visie kende een dramatisch hoogtepunt in het Derde Rijk van Adolf Hitler.
Hoe verklaart u die terugval in de gehandicaptenzorg?
“Telkens als het een periode economisch minder goed ging en armoede en werkloosheid welig tierden, werd de gehandicaptenzorg teruggeschroefd. Als er geen werk is, geef je eerst werk aan wie kan werken, dus niet aan gehandicapten. De eugenetica maakte opgang in een zwarte economische periode. Hitler was populair toen het in zijn land economisch erg slecht ging. Hij veredelde zijn eigen ras door eerst en vooral Duitse zwakzinnigen te castreren en te steriliseren. In de jaren 1960 waren er weer meer middelen, dus kwam er geld vrij voor gehandicaptenzorg.”
Uit de geschiedenis blijkt dat men het niet altijd eens was over de geëigende methode om te werken met gehandicapten.
“Omstreeks 1770 – de cruciale periode van de verlichting waarin de heilpedagogiek is gegroeid – ontstonden de eerste initiatieven voor doven. één van de meest invloedrijke pioniers was de Franse priester Charles Michel de l’Epée met zijn publieke school voor dove volkskinderen in Parijs. Spreekonderwijs vergde volgens hem te veel tijd en daarom ondersteunde hij de spontane gebarentaal van de kinderen en breidde ze uit. Hij ontwierp een handalfabet, gecombineerd met methodische gebaren om de Franse taal te visualiseren.
Op datzelfde moment engageerde de Duitse onderwijzer Samuel Heinicke zich voor kinderen met een auditieve handicap. Volgens Heinicke was denken uitsluitend mogelijk via spreken. Leren spreken stond dan ook centraal in zijn orale onderwijsmethode.
Zo kregen we twee zinvolle onderwijsmethodes, de Franse gebarentaal naast de Duitse klankmethode, die soms als zwart-witcontrasten tegenover elkaar werden geplaatst. In plaats van samen te werken barstte er een methodenstrijd los.”
Pas aan het einde van de achttiende eeuw is de dovenzorg geïnstitutionaliseerd. Is dat niet vreselijk laat?
“Blindenzorg kwam nog veel later op gang. Een goede dertig jaar na de publicatie van Denis Diderots Lettre sur les aveugles – waarin hij een lans brak voor gelijkwaardige kansen voor blinden – stichtte de Fransman Valentin Haüy een volksschooltje voor blinde kinderen. Hij leerde hen lezen met loden lettertekens op een houten plank. Het was uiteindelijk Louis Braille, een leerling van Haüy, die een schrift uitvond dat vertrok van de eigen noden en wensen van blinden.
Volgens een volksverhaal zou Braille op een dag in een Parijs café een krantenbericht hebben horen voorlezen over een ‘nachtschrift’, waarin een artilleriekapitein van het Franse leger in de duisternis en in alle stilte een aantal bevelen kon doorgeven aan zijn soldaten, zonder dat de vijand dat hoorde. Braille begreep meteen het belang van die communicatiemethode en het brailleschrift was geboren.
In 1780 begon men voor het eerst menselijker en wetenschappelijker na te denken over psychiatrische patiënten. Daarvoor beschouwde men hen als gekken en wilde dieren die aan de ketting moesten. In 1780 werd met een ‘morele’ behandeling begonnen. In België nam psychiater Guislain zwakzinnige kinderen op in zijn instituut voor krankzinnigen in Gent in 1857. Het was de eerste institutionele opvang waar zwakzinnige kinderen uit arme gezinnen een vorm van opvoeding en onderwijs kregen.”
In welke mate beïnvloeden denkbeelden en leefwijzen van vorige generaties ons nu nog?
“Nog erg sterk. Beeldvorming bepaalt ons handelen, ons denken en onze beleidskeuzes. Vandaag zijn er nog altijd mensen die geen enkele waarde hechten aan een leven met een handicap.
In hun ogen blijven die mensen onvolwaardig. Ze brengen alleen maar extra zorgen en kosten met zich mee. In plaats van mensen aan te spreken op hun capaciteiten, kijken ze eerst naar wat ze niet kunnen. Je schrikt ervan wat voor denkbeelden vandaag nog diep zijn ingeworteld. Ouders voelen zich soms nog schuldig voor een gehandicapt kind en denken dat het is omdat ze een misstap hebben begaan of te egoïstisch zijn geweest.”
Wat kan er beter in de mediaberichtgeving over gehandicapten?
“Er moeten geen grote dingen worden gedaan. Laat mensen met een handicap eens aan het woord over andere terreinen dan hun beperking. Een correcte beeldvorming is van cruciaal belang voor onze contacten met hen. Dat heeft bovendien een betekenisvolle invloed op ons verwachtingspatroon, op het overheidsbeleid en op het zelfbeeld van mensen met een handicap.”
*** BEN WUYTS
Over narren, kreupelen, doven en blinden. Leven met een handicap van de Oudheid tot nu
Davidsfonds
Leuven
€ 24,95
Katrien VERREYKEN
- Hans Smit, bestuursvoorzitter Vereniging Onbeperkt Lezen ontvangt Koninklijke Onderscheiding bij afscheid15-06-2020 04:06:53
- Sprookjesachtig spektakel08-06-2019 06:06:32
- Aan tafel bij Monique Van den Abbeel: “Ik probeer liefst speciale dingen uit”30-04-2019 06:04:41
- Elk weekend start met een moedige/mooie/machtige medemens30-04-2019 06:04:25
- Het verlangen naar zicht blijft26-04-2019 06:04:33
- Coole kunst kijkers09-04-2019 09:04:28
- Marina is blind, maar rent, fietst, rijdt paard en filmt alles31-03-2019 08:03:56
- Overleven en ontspannen08-03-2019 09:03:52
- ‘Spijtig dat ik mijn broertje niet heb kunnen zien’26-12-2018 07:12:53
- Een blinde kleinzoon: na de schrik, genieten van zijn boeiende ontwikkeling27-11-2018 07:11:53
- ‘Ik zou haar zo graag zien, al was het maar één keer!’24-11-2018 11:11:25
- Hoe leeft een gezin met blinde ouders en ziende kinderen?16-11-2018 07:11:48
- Inspirerend verhaal over Hein die door een klimongeluk blind werd16-11-2018 07:11:05
- Mads (6) is geboren zonder ogen en Sparta’s grootste fan27-10-2018 06:10:23
- ‘Ik mocht thuis hulp vragen, maar moest het altijd eerst zelf proberen’11-10-2018 06:10:19
- Roxana is volledig blind en moeder: ‘ondanks mijn beperking heb ik nooit getwijfeld’29-09-2018 07:09:42
- ‘Ik ben blind, maar verder is alles goed’16-05-2018 08:05:12
- Van je beperking je kracht maken – Esther Crombag (43)03-04-2018 12:04:12
- Ferry is blind en vlogt volop: ‘Ik weet nooit of ik goede beelden heb’28-03-2018 08:03:01
- ‘Blind, maar ik wilde niet minder zijn dan anderen’24-03-2018 08:03:41
- ‘Soms zie ik mijn droom weer zoals vroeger, een fijne ervaring’05-03-2018 08:03:53
- Toos (65) ging aan de drank toen haar zoon blind werd22-02-2018 09:02:49
- De blinden van ‘Taboe’: “Zelfmedelijden is erger dan een handicap”14-02-2018 08:02:48
- Emotionele getuigenissen tijdens nieuwste aflevering ‘Taboe’: “Al dertig jaar blind, en verdriet wordt steeds groter”12-02-2018 11:02:57
- Eén > Taboe > Omgaan met een visuele beperking12-02-2018 07:02:35
- Eén > Taboe > Kinderen krijgen12-02-2018 07:02:58
- Eén > Taboe > Taboe met audiodescriptie12-02-2018 07:02:40
- Eén > Taboe > De droefheid is altijd dichtbij12-02-2018 07:02:02
- Eén > Taboe > Wat is geluk?12-02-2018 07:02:37
- Esther Crombag – INTERVIEW @ Leadership Experience03-01-2018 11:01:41
- Probeer te genieten en wees dankbaar voor wat je wel hebt’13-12-2017 09:12:11
- ‘Je kunt in Nederland heel makkelijk beroepsblinde worden’13-11-2017 09:11:05
- Camping Karen & James – Bezoek van jongeren met visuele beperking02-11-2017 08:11:06
- Syenna op het terras15-10-2017 08:10:29
- Marina (12): ‘Ik laat zien dat ik alles kan’15-10-2017 08:10:50
- Marina (12): ‘Hoe mijn ouders eruitzien, weet ik niet’14-10-2017 08:10:12
- Max (11): ‘Alles wat anderen ook doen’14-10-2017 07:10:55
- #VraagMaarRaak ofwel Q&A Scheel kijken met kunstogen! Zou ik willen zien?13-10-2017 07:10:22
- Update: Maarten: “Ik werd blind, waarom?”01-10-2017 08:10:25
- Het beste van Camping Karen en James – Jongeren met een visuele beperking14-09-2017 09:09:29
- Kunnen blinde mensen ook hooggevoelig zijn?22-07-2017 12:07:21
- Gertjan’s VLOG 3 | Brailleleesregel gekoppeld met mijn iPhone14-07-2017 10:07:58
- Blinde Gertjan stelt zichzelf even voor!28-06-2017 08:06:02
- Paus probeert bijna blind meisje te genezen met handoplegging18-06-2017 04:06:17
- Op deze manier vinden ook blinde kinderen hun chocolade eieren in de tuin18-06-2017 04:06:09
- Nynke (15): “God heeft een plan met mijn blindheid”18-06-2017 03:06:11
- Maarten: “Ik werd blind, waarom?”18-06-2017 03:06:45
- Blind, Happy and Free18-06-2017 03:06:37
- Marina Katarina Kovac wil ‘laten zien wat blinden kunnen’18-06-2017 03:06:44
- Leven zonder te zien15-06-2017 03:06:25
- “Je kunt meer dan je denkt als je blind bent”13-06-2017 04:06:53
- ‘Ik ben een jonge moeder van een baby en peuter. En oh ja: ik ben blind!’13-06-2017 04:06:12
- Larissa Klaassen wil inspireren11-06-2017 09:06:30
- Interview met Deborah Maerschalck (blind)11-06-2017 09:06:05
- Blinde jongen redt zijn mama nadat ze thuis instort02-01-2017 04:01:27
- ‘Bijna niets is onmogelijk’23-10-2016 05:10:14
- “Mijn papa kan heel goed vertellen”13-06-2016 08:06:32
- Blinde Corné Kremers Lid in de Orde van Oranje-Nassau31-05-2016 09:05:19
- Blind en in de jeugdraad – In gesprek met Deborah Maerschalck04-04-2016 11:04:10
- ‘Met je hart zie je meer’31-03-2016 10:03:46
- Blind raadslid legt werk neer vanwege handicap22-03-2016 08:03:33
- ‘Helemaal niet erg om blind te zijn’13-02-2016 09:02:01
- Blinde alleenstaande vrouw voedt zoon op zonder partner02-02-2016 04:02:55
- Joris werd opeens blind en verloor alles: ‘Verzekeraar liet me in de steek’27-01-2016 08:01:43
- Eén dag kan Marina ‘zien’06-01-2016 11:01:28
- “Als blinde wil ik opkomen voor de doven”05-12-2015 08:12:05
- Blind zijn, beeld je dat even in29-11-2015 09:11:51
- ‘Voor blinden is dit een fantastische tijd’ (over Vincent Bijlo)12-09-2015 04:09:28
- De Ooglijn is vanaf 1 september vaker en langer open02-09-2015 12:09:03
- Vincent Bijlo: ‘Blind of doof? Ik ben liever allebei’28-08-2015 09:08:41
- “Ik kijk anders naar de dingen”06-08-2015 08:08:35
- Vrouw herinnert echtgenoot alleen als 16-jarige tiener17-03-2015 08:03:52
- Wat zie je als je niet kunt kijken?10-03-2015 09:03:07
- Vrolijk Vlaanderen over blinden en slechtzienden10-03-2015 09:03:58
- Vincent Bijlo in Pavlov10-03-2015 09:03:34
- Reportage van de blinde Tonny van Breukelen10-03-2015 09:03:35
- Martine Boere strijdt om de titel ‘Bikkel 2011’10-03-2015 08:03:26
- Het Klokhuis – Blinde Sander is actief in het leven10-03-2015 08:03:20
- De Reünie Esther Crombag10-03-2015 06:03:18
- De ogen van Sophie – Alles over blind zijn10-03-2015 05:03:23
- Blinde mama Monique – Ik zie, ik zie, wat zij niet ziet10-03-2015 05:03:01
- Blinde Leo Dijk in Tiswat10-03-2015 05:03:43
- Blinde Karl gebruikt hulpmiddelen in het dagelijks leven10-03-2015 05:03:58
- Een bloemetje voor Kim Bols10-02-2015 08:02:52
- Video: Vrolijk Vlaanderen met blinden10-02-2015 06:02:31
- ‘Ik zou graag nog eens langs de winkels flaneren’25-01-2015 01:01:10
- Hoogezand – Oprichting lotgenotengroep voor mensen met een visuele beperking23-01-2015 05:01:59
- 10 ongelooflijke verhalen over blinde mensen22-01-2015 08:01:23
- Video – Meintje en haar blinde ouders18-01-2015 01:01:06
- Video – Blinde man laat beurs vallen, wat doe je?04-01-2015 09:01:44
- Larissa Klaassen: ‘Ik ben blij dat ik anderen help met mijn uitvinding’03-01-2015 09:01:49
- Ambassadeur Kim Bols11-12-2014 10:12:46
- Larissa is de stoerste19-11-2014 10:11:03
- Als het moet, dan moet het28-10-2014 06:10:48
- Persoonlijke ervaring van Evelien (29) uit Boxmeer20-09-2014 08:09:08
- “God heeft een bedoeling met mijn blindheid”02-09-2014 05:09:07
- Stadsportret: Blind met ballen15-08-2014 02:08:01
- Mooi: hoe blinde mensen schoonheid “zien”25-04-2014 03:04:52
- Gedicht: Ik ben ook normaal27-02-2014 09:02:10
- Gezichtsvermogen kwijt24-02-2014 08:02:24
- Oogcontact17-02-2014 12:02:29
- “Het is een kwestie van accepteren”09-02-2014 11:02:03
- Blind vertrouwen in de toekomst28-01-2014 08:01:01
- Jonge blinde vrouw komt spreken tijdens les Verzorging25-01-2014 08:01:44
- Audiodagboek van een blinde man: zo is het om je zicht te verliezen22-01-2014 07:01:02
- Overlast gevende bovenbuurvrouw blijkt blind14-01-2014 06:01:49
- Een moeder met veerkracht18-12-2013 04:12:49
- “Ik zou niet willen zien”26-11-2013 05:11:00
- Het begrip wolk uitleggen aan een blind kind?06-11-2013 03:11:02
- Blindismen: wat zijn ze en wat doen we ermee?01-11-2013 03:11:00
- “De dag nadat mijn blinde dochter trouwde”05-10-2013 07:10:57
- Mijn ouders kregen te horen dat er iets mis was met hun dochtertje11-05-2013 10:05:11
- Een blindere houding25-04-2013 06:04:08
- “Al drie keer kanker, maar ik geef niet op”22-02-2013 02:02:06
- Blinde Heemstedenaar wil ook graag gegroet worden19-02-2013 08:02:29
- ‘Ik kijk door de ogen van mijn zoon’08-01-2013 07:01:04
- ‘Ik ben blij een hefboom te kunnen zijn’24-12-2012 07:12:20
- Een kind opvoeden als je blind bent13-10-2012 06:10:33
- Zie je iets aan mij?25-08-2012 03:08:31
- ‘VARA weigert Vincent Bijlo om blindheid’06-08-2012 06:08:56
- Wereld blinden gaat open in Pakhuis14-07-2012 07:07:14
- Blinde moet 18.000 euro terug aan staat05-07-2012 06:07:04
- Video: Blind28-06-2012 03:06:35
- Xander en Siebe zijn gered10-05-2012 06:05:32
- Je vingers zijn je ogen07-05-2012 05:05:45
- Kim Bols: portret van een gedreven Vlaamse07-05-2012 05:05:25
- Het verhaal van Youssri – “Ik zie wat kan”01-04-2012 12:04:13
- Video: Klassen Kors Breijerschool op bezoek bij blinden23-03-2012 05:03:37
- Video: Blinde Wapservener loopt pelgrimstocht21-03-2012 12:03:42
- Video: Johan Dingemans21-03-2012 08:03:24
- Vincent Bijlo: ‘Ogen kunnen dictators zijn’31-12-2011 08:12:23
- Ervaren hoe het is om in een rolstoel te zitten of blind te zijn06-12-2011 06:12:11
- Blind leven18-11-2011 05:11:11
- Interview Vincent Bijlo15-09-2011 10:09:45
- Interview met Kim Bols02-09-2011 10:09:59
- ‘Mijn handicap is juist mijn kracht’08-06-2011 07:06:43
- ‘Blind Alert, ik ben blij dat het er eindelijk is’07-06-2011 05:06:21
- Blinde moeder Rebecca wil nog een tweede kindje07-06-2011 05:06:41
- ‘Een onvergetelijke ervaring voor iedereen’07-06-2011 04:06:02
- Blind raadslid voltrekt huwelijk07-06-2011 04:06:35
- Carolus Leysen: “Als blinde ben je altijd een stap achter”07-06-2011 04:06:34
- “Het is niet omdat je niet ziet, dat je niets weet”06-06-2011 08:06:14
- Blinde Genkenaar Carlo Petrelli vangt honden op05-06-2011 02:06:53
- Hoedje af voor blinde mama Rebecca05-06-2011 01:06:29
- Kracht in mij05-06-2011 01:06:46
- Lotgenoten05-06-2011 01:06:04
- “Ik heb mijn levensvreugde teruggevonden”05-06-2011 01:06:16
- Een blinde leest lichaamstaal anders, maar daarom niet minder goed05-06-2011 01:06:47
- Over blinden, alcoholisten en rolstoelers05-06-2011 01:06:33
- “Het enige dat me niet lukt, is samen kleuren”05-06-2011 01:06:57
- ‘Blind fietsen? Gewoon’05-06-2011 01:06:52
- Blinde ouders05-06-2011 01:06:33
- Moeder houdt benefiet voor blinde dochter05-06-2011 01:06:47
- ‘In 2009 wil ik zélf mijn post lezen’05-06-2011 01:06:12
- Eten zonder je bord te zien05-06-2011 01:06:39
- Martine helpt Odette05-06-2011 01:06:11
- ‘Sommige afleveringen heb ik al 50 keer gezien’05-06-2011 01:06:04
- Gesprekken met kinderen in uitzonderlijke situaties – Zowel de PAPA als de MAMA van Veerle (11) zijn BLIND05-06-2011 01:06:58
- Mei Lan (16), ooit ziende, nu blind05-06-2011 01:06:32
- Mijn Melsbroek: Albert Keersmaekers05-06-2011 01:06:17
- “Boodschappen doen? Niet alleen!”05-06-2011 01:06:04
- ‘Ongelooflijk hoeveel wilskracht Eline toont’05-06-2011 01:06:29
- Oudejaarsshow Vincent Bijlo in Lokatie 78 (Bunnik)05-06-2011 01:06:49
- “Wij hadden blind meisje te gast”05-06-2011 01:06:55
- “Ook ziende zouden we voor elkaar kiezen”05-06-2011 01:06:16
- Ik kwam terug van Lourdes en werd blind05-06-2011 12:06:01
- Niets gezien, alles gehoord05-06-2011 12:06:37
- Herman Van Dijck ruimde vuil boeltje Hooge Maey op05-06-2011 12:06:56
- “Ik droom dat mama me kan zien”05-06-2011 12:06:33
- Frida en Edwin Weterings – Blind echtpaar met (ziende) kinderen …05-06-2011 12:06:19
- Blinden bouwen beroepsloopbaan uit: Wij zijn geen sukkelaars05-06-2011 12:06:16
- Blind zijn is moeilijker in de visuele maatschappij05-06-2011 12:06:05
- “Eeuwige optimist” Joël Vyncke overleden05-06-2011 12:06:42
- Blinde vrouw van 62 twaalfde keer moeder05-06-2011 12:06:12
- ‘Zielig komt niet in mijn woordenboek voor’05-06-2011 12:06:56
- Niks kniezen om je handicap, maar er gewoon voor gaan05-06-2011 12:06:30
- Een ‘beperking’ is heel normaal05-06-2011 12:06:16
- Hennie Halfwerk denkt in kleuren05-06-2011 12:06:42
- Vlaamse Buren: Gunter & Manuela en hun buurvrouw Rita Van Schel05-06-2011 12:06:47
- “Hij pakte mijn zicht af, maar niet mijn leven05-06-2011 12:06:28
- Onze redacteur op de lappen met een dove vrouw en een blinde man05-06-2011 11:06:28
- Herenthout: Kinderen met handicap vinden opvang05-06-2011 11:06:12
- Blinde van het jaar 200405-06-2011 11:06:55
- Superprestige-voorzitter Etienne Gevaert heeft leren leven met zijn handicap05-06-2011 11:06:34
- Severine Doré meter Kind Inclusie Plan05-06-2011 11:06:30
- Ik zou de sterren willen zien05-06-2011 11:06:14
- Leef voluit!05-06-2011 11:06:06
- Zoontje fotomodel Jordan blijkt blind05-06-2011 10:06:04
- Blind vertrouwen05-06-2011 10:06:04
- Georgia en Albert – Om het lijf05-06-2011 10:06:17
- Visueel gehandicapte ouders: “Wij zijn gewone mensen die gekozen hebben voor kinderen”05-06-2011 10:06:38
- Wat denkt Vlaanderen over …: Enquête over visueel gehandicapte personen05-06-2011 10:06:15
- Mijn verhaal: Een lezeres vertelt05-06-2011 10:06:02
- Anders en gelukkig05-06-2011 10:06:29
- “Liefde op het eerste woord” – Leo en Edith, van kindsbeen af blind, zijn twintig jaar getrouwd05-06-2011 10:06:48
- Het verhaal van Ilse Dupont05-06-2011 10:06:05
- Zelfwaardering, assertiviteit en visuele handicap05-06-2011 10:06:23
- Blinde angst05-06-2011 10:06:21
- Blinde tiener wil dwars door Brussel stappen29-05-2011 12:05:06
- Rolstoelpatiënt verdedigt belang lotgenoten in OCMW28-05-2011 11:05:07
Laatst bijgewerkt op 2 november 2014 – 12:42